آزادی پارادوکس زندگی خوابگاهی نظم ابزاری برای رشد اجتماعی دانشجویان ایسنا

محمد موسی زاده هیأت علمی گروه مهندسی صنایع و معاون دانشجویی-فرهنگی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که دانشجویان با آن مواجه می‌شوند، انتقال از فضای خانوادگی به محیط خوابگاه است. سازگاری با این فضا، به‌ویژه برای دانشجویان تک‌فرزند، اولین و اساسی‌ترین چالش دانشگاهی محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: این تغییر محیط می‌تواند به‌مرور زمینه‌ساز چالش‌های متنوع دیگری شود، اگرچه نمی‌توان درباره میزان دقیق شیوع آن اظهارنظر قطعی کرد. با این حال، مشکلات عاطفی و روانی مانند افسردگی و اضطراب دور از انتظار نیستند. البته با نگاهی مثبت و انعطاف‌پذیر، این چالش‌ها می‌توانند به فرصتی برای رشد تبدیل شوند.

موسی زاده عنوان کرد: سبک زندگی نادرست، دورهمی‌های دانشجویی، شب‌بیداری‌ها، و حتی مسائل مربوط به تغذیه از دیگر چالش‌های دانشجویان خوابگاهی هستند که بسته به دانشگاه ممکن است شدت و ضعف داشته باشند. اگرچه این موارد در حال حاضر معضل اصلی محسوب نمی‌شوند، اما نیازمند توجه هستند.

وی افزود: رویکرد دانشگاه‌ها نسبت به خوابگاه‌ها ممکن است در دوره‌های مختلف مدیریتی متفاوت باشد، اما آنچه مسلم است، خوابگاه برای دانشجویان غیربومی به‌عنوان خانه دوم عمل می‌کند، به‌ویژه در مقطع کارشناسی که بیشترین جمعیت دانشجویی را در برمی‌گیرد.

معاون دانشجویی دانشکدگان فارابی با بیان اینکه نگاه حداقلی به خوابگاه صرفاً تأمین خدمات اولیه مانند سرپناه، خوراک و پوشاک است، گفت: اما اگر خوابگاه بتواند هویت جمعی ایجاد کند و فعالیت‌های غیردرسی و اجتماعی را توسعه دهد، نه‌تنها جذاب‌تر می‌شود، بلکه بخشی از فرآیند آموزشی را نیز می‌توان از این مسیر پیش برد.

وی ادامه داد: پرسش اساسی این است که آیا کنش فرهنگی و اجتماعی ما نسبت به فضای خوابگاه منفعلانه و سلبی خواهد بود، یا می‌توان با ایجاد امکانات ورزشی، بهداشتی و فضایی منظم و امن، نگاهی ایجابی داشت؟ بدیهی است که نگاه دوم باید رویکرد غالب باشد. علاوه بر تأمین زیرساخت‌های اولیه، باید منابع را به سمتی سوق داد که مسیر رشد دانشجو را نیز پشتیبانی کند. حضور مشاوران متخصص می‌تواند به کاهش آسیب‌ها، افزایش آگاهی و رفع مشکلات دانشجویان کمک شایانی کند.

وی افزود: وجود مبلغانی که بتوانند اعتماد دانشجویان را جلب کنند، در ارتقای فضای فرهنگی خوابگاه مؤثر است. بنابراین، اگرچه زیرساخت‌های اولیه ضروری‌اند، اما تکمیل این فضا با مولفه‌های فرهنگی و حمایتی است که به رشد علمی و فرهنگی دانشجویان منجر می‌شود.

معاون دانشجویی دانشکدگان فارابی اعلام کرد: در برخی رشته‌ها مانند علوم انسانی، حضور دانشجویان دختر پررنگ‌تر است، درحالی‌که در رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای این نسبت برعکس می‌شود. این امر به سیاست‌های توسعه‌ای دانشگاه‌ها بستگی دارد و بر ترکیب جنسیتی دانشجویان تأثیر می‌گذارد؛ از دیگر عوامل مؤثر بر پذیرش دانشجویان بومی و غیربومی، نحوه ثبت‌نام در دفترچه کنکور است.

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران در حال حاضر برای ساکنان تهران به‌عنوان دانشگاه بومی و برای استان قم به‌عنوان غیربومی محسوب می‌شود، که این رویه یک نقص محسوب شده و بر ترکیب دانشجویان تأثیرگذار است. سیاست بومی‌گزینی، در عین رعایت عدالت آموزشی، می‌تواند راه‌حلی برای این چالش باشد.

موسی زاده عنوان کرد: حضور مشاوران در خوابگاه‌ها نه‌تنها به بهبود رفاه روانی دانشجویان کمک می‌کند، بلکه باید با حفظ محرمانگی و امنیت اطلاعات همراه باشد. همچنین، مشکلات معیشتی برخی دانشجویان نیازمند شناسایی محرمانه و ارجاع به نهادهای حمایتی دانشگاه است تا از طریق صندوق‌ها و کانون‌های دانشجویی مورد پشتیبانی قرار گیرند.

معاون دانشجویی دانشکدگان فارابی بیان کرد: ایجاد بستری امن برای شناسایی، پیگیری و حمایت از این دانشجویان، سیستمی می‌طلبد که در تمام مراحل، حریم خصوصی و کرامت فردی را رعایت کند.

وی با تاکید بر اینکه نظم در خوابگاه به‌معنای محدودیت فردی نیست، گفت: نظم تغییر نگاه از فردگرایی به جمع‌گرایی است، که خود پیش‌نیاز زندگی خوابگاهی محسوب می‌شود؛ در واقع، آزادی مطلق یک پارادوکس است، زیرا اگر فردی بدون هیچ قاعده‌ای عمل کند، ناخواسته آزادی دیگران را محدود می‌سازد. برای مثال، آزادی در مصرف بی‌رویه غذا، در نهایت به سلامت فرد آسیب می‌زند.

وی افزود: در فضای جمعی مانند خوابگاه، این مسئله گسترده‌تر می‌شود، زیرا رفتارهای فردی ممکن است آرامش دیگران را مختل کند. بنابراین، نظم معقول نه‌تنها محدودکننده آزادی نیست، بلکه زمینه‌ساز رشد فردی و اجتماعی است. اگر آزادی را به‌عنوان «نبود مانع برای رشد» تعریف کنیم، وجود قواعد منظم در واقع ابزاری برای تحقق این آزادی خواهد بود.

موسی زاده اظهار کرد: هزینه‌کرد در خوابگاه‌ها باید براساس میزان استهلاک زیرساخت‌ها و نیازهای هر دانشگاه تنظیم شود. در برخی موارد، بودجه‌های اختصاصی یا حمایت سازمان‌های دانشجویی می‌تواند به بازسازی و تجهیز خوابگاه‌ها کمک کند. خوشبختانه در دانشگاه فارابی، با توجه به نو بودن خوابگاه‌ها (کمتر از ۱۰ تا ۲۰ سال از ساخت آن‌ها می‌گذرد)، وضعیت مطلوب است.

وی ادامه داد: البته خوابگاه‌های دختران به دلیل دقت بیشتر در ساخت، شرایط بهتری دارند. تاکنون تلاش شده تا فضای خوابگاه‌ها با نیازهای دانشجویی هماهنگ شود، هرچند حمایت‌های خارج از دانشگاه نیز در مواردی نقش کم‌رنگی داشته‌اند.

معاون دانشجویی دانشکدگان فارابی تصریح کرد: خوابگاه به‌عنوان بخشی از سیستم دانشگاهی، نیازمند توجه معاونت دانشجویی و فرهنگی است تا بستری مناسب برای «زیست سالم دانشجویی» فراهم کند. این زیست سالم ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را در برمی‌گیرد.

وی افزود: در بعد جسمی، تجهیزات ورزشی و امکانات تربیت بدنی نقش کلیدی دارند. در بعد روانی، مراکز مشاوره و حضور مشاوران در خوابگاه‌ها می‌توانند به حفظ سلامت روان دانشجویان کمک کنند. در بُعد اجتماعی، فعالیت کانون‌ها و انجمن‌های دانشجویی زمینه‌ساز تعاملات سازنده و خروجی‌های فرهنگی و هنری خواهد بود.

موسی زاده عنوان کرد: از منظر معنوی نیز، حضور مبلغان دلسوز و آشنا با فضای دانشجویی می‌تواند تأثیر مثبتی بر دانشجویان بگذارد. اگر یک خوابگاه بتواند این ابعاد چهارگانه را پوشش دهد، می‌توان آن را فضایی ایده‌آل برای دانشجویان دانست.

وی در پایان اضافه کرد: حتی انتخاب عنوانی مناسب به‌جای واژه خوابگاه می‌تواند در ایجاد نمادی مثبت مؤثر باشد، زیرا واژه‌ها بار معنایی دارند و بر روحیه دانشجویان، به‌ویژه در سال‌های اول دانشگاه، تأثیر می‌گذارند. نام مناسب می‌تواند همانند سایر مولفه‌ها، به کیفیت زندگی خوابگاهی بیفزاید.

انتهای پیام