مجموعه:بیماری ها و راه درمان

آیا تا به حال در سفر به برخی از شهرهای جنوبی یا کویری کشور جانور گزنده ای چون عقرب را دیده اید؟ آیا می دانید که اغلب عقرب ها سمی مهلک دارند و می توانند بر اثر گزش یک کودک یا فرد بالغ را براحتی از پا درآورند؟
عقرب ها از جمله جانورانی هستند که اگر وارد حریم آنها شویم، برای دفاع از خود اقدام به گزش می کنند. این موجودات گزنده بیشتر در مناطق گرم ایران مانند خوزستان، کاشان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان دیده می شوند.۹۰ درصد مرگ و میر ناشی از گزش عقرب در کودکان گزارش شده است. عقرب ها دمی بلند دارند که به طرف بالا تاب خورده و در انتهای آن یک نیش زهرآلود وجود دارد. خطرناک ترین عقرب نوع زرد آن موسوم به عقرب زرد است. بدنی باریک و ظریف، دمی بلند و رنگی زرد دارد. چون عقرب ها روز به استراحت و شب ها به شکار می پردازند، اغلب کسانی که در شب کار می کنند، بیشتر در معرض نیش عقرب هستند.

● علائم و نشانه های عقرب زدگی
محل گزش عقرب بر خلاف مار یک نقطه است. شایع ترین نشانهٔ عقرب زدگی درد سوزانندهٔ آنی، تورم در حال پیشرفت، تغییر رنگ در محل گزش و در مراحل بعدی تهوع و استفراغ، آبریزش از دهان، بی قراری و اضطراب، تشنج، بی حسی، گزگز انگشتان، بی اختیاری ادرار و مدفوع و اختلال هوشیاری است.
معمولا سم عقرب زرد در محل گزش باعث زخم و التهاب شدید که شبیه سوختگی درجهٔ ۳ است و تاول و نکروز می شود. این زخم براحتی قابل ترمیم نیست و اگر فرد آسیب دیده تحت مداوا قرار نگیرد، این سم می تواند موجب تخریب خون، نارسایی کلیه، مشکلات روانی و مرگ شود. فردی که دچار گزش با عقرب زرد می شود، لازم است ضمن تزریق پادزهر، خون وی نیز تعویض شود که در خیلی موارد مؤثر واقع نشده و منجر به مرگ می شود.
امروزه پادزهر سم عقرب زرد کیفیت لازم را برای کاهش اثرات مهلک سم این عقرب نداشته استفادهٔ زیاد از حد آن نیز می تواند در مفاصل فرد آسیب دیده رسوب و دردهای مفصلی ایجاد کند. البته خوشبختانه اخیراً محققان ایرانی توانسته اند از زهر عقرب زرد، پادزهری تولید نمایند تا با تزریق آن به فرد آسیب دیده علاوه بر درمان وی مانع گسترش عوارض مربوط به گزش شوند.

● توصیه ها
هنگامی که به شهرهای کویری و جنوبی بویژه خوزستان سفر می کنید، از افراد بومی منطقه بخواهید تا برای دوری و پیشگیری از گزیدگی عقرب ها به شما کمک کنند.هرگز پابرهنه روی زمین راه نروید و لباس های پوشیده تر و آستین بلند بپوشید.کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر در مقایسه با بزرگسالان زودتر به سم عقرب واکنش نشان می دهند، بنابراین کودکان خود را هنگام بازی در سفر کنترل کنید.
▪ توجه: اگر عقرب شما را نیش زد، خونسردی خود را حفظ کنید به آرامی محل گزش را با آب و صابون بشویید یا با الکل مالش دهید. عضو آسیب دیده را به دلیل جلوگیری از گسترش سم به سمت قلب، در سطحی پایین تر از سطح قلب قرار دهید و فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید.