بازخوانی فردوسی ضرورتی فرهنگی هویتی برای فارسی زبانان است تسنیم

به گزارشخبرگزاری تسنیمازمشهد، محمود شالویی،امروز در همایش ملی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی با رویکرد «بازشناسی نقش شاهنامه فردوسی در جهان معاصر» که در مشهد آغاز به کار کردبا اشاره به اهمیت ادب و معرفت در تمدن ایرانی-اسلامی و نقش کلیدی فردوسی در تبیین این مفاهیم، اظهارداشت: در ذهن من هنگام تأمل بر جایگاه ادبی و عرفانی شاهنامه، دو نکته کلیدی در باب ادب و معنویت نقش بست.

وی ادامه داد:نخست اشاره‌ای به یکی از ابیات گران‌سنگ حضرت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است که می‌فرماید:"بی‌ادب تنها نه خود را داشت بد، بلکه آتش در همه آفاق زد"، این تعبیر شاعرانه و عمیق نشان از جایگاه والا و حیاتی ادب در منظومه فکری عرفای ایرانی دارد.

شالویی با بیان اینکه بسیاری از رنج‌ها و دشواری‌های بشر امروز، ریشه در فراموشی همین اصل اخلاقی یعنی "ادب" دارد، افزود: ادب، یک موهبت الهی و آموزه‌ای است که پروردگار به واسطه پیامبران خود به انسان هدیه کرده است تا آن را سرلوحه زندگی قرار دهد.

وی سپس با اشاره به اندیشه‌های فردوسی در شاهنامه، گفت: این اثر عظیم، صرفاً یک منظومه حماسی و تاریخی نیست، بلکه در ذات خود، جلوه‌گاه حکمت، عرفان و معنویت است. فردوسی، فراتر از حماسه‌سرای صرف، حکیمی دین‌باور و خردمند است که در سرتاسر شاهنامه، با بهره‌گیری از عناصر اسطوره‌ای و حماسی، مفاهیمی چون عدالت، معرفت، ادب، خردورزی و خداشناسی را در جان روایت‌های خود دمیده است.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ادامه داد: شاهنامه تنها متعلق به گذشته نیست، بلکه متعلق به امروز و آینده ماست، در دنیای پرآشوب معاصر که جوانان در جست‌وجوی هویت، اصالت و معنا هستند، بازخوانی فردوسی یک ضرورت بنیادین فرهنگی و ملی است.

وی تأکیدکرد: جوانان امروز نیاز دارند با شخصیت‌های شاهنامه همچون رستم، سهراب، زال، سیاوش و دیگر قهرمانان آشنا شوند، اما نه فقط در قالب حماسه، بلکه با فهم و تفسیر دقیق از وجوه انسانی، عرفانی و اخلاقی این شخصیت‌ها.

شالویی سپس با اشاره به شخصیت برجسته حضرت امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) که در اندیشه فردوسی نمادی از انسان کامل معرفی می‌شود، تصریح کرد: در کنار شیر خدا، رستم نیز در منظومه فکری فردوسی، جایگاهی اسطوره‌ای و آرمانی دارد، اما این قهرمانان، صرفاً پهلوانان جنگ نیستند؛ آنان نماد خرد، ایمان، شجاعت و مسئولیت انسانی‌اند که الگوسازی آن‌ها برای نسل امروز، می‌تواند مسیری به سوی تعالی فرهنگی و اخلاقی باشد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی افزود: فردوسی در برخی بخش‌ها از رستم نیز انتقاد می‌کند، مانند ماجرای قتل فرزندش سهراب، که نشان می‌دهد فردوسی فقط ستایش‌گر نیست، بلکه نگاهی نقادانه و حکیمانه دارد. این امر نشان از بلوغ اندیشه‌ای فردوسی دارد که توانسته میان اسطوره و واقعیت، تمایزی آموزنده ایجاد کند. از این رو، فردوسی را باید با سه رکن بنیادین شناخت؛ حکمت، معرفت و معنویت.

شالویی تأکیدکرد: حکمت فردوسی از انسجام فکری و تکیه‌اش بر عقل و خرد نشأت می‌گیرد. او شخصیتی دین‌مدار است که هیچ‌گاه از آموزه‌های دینی فاصله نمی‌گیرد. عقل در نگاه فردوسی، هم‌پایه شرع است، چنان‌که بسیاری از اندیشمندان اسلامی نیز بر این همراهی عقل و دین صحه گذاشته‌اند.

وی به شعر مولانا نیز اشاره کرد که حتی در آنجا که از عقل فاصله می‌گیرد، باز هم استدلالی عقلانی ارائه می‌کند. بنابراین، نمی‌توان از نقش عقل در ساختار فکری و عرفانی ادیبان ایرانی چشم‌پوشی کرد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با انتقاد از کم‌توجهی به استفاده از ابزارهای نوین در معرفی اندیشه‌های فردوسی، بیان کرد: با وجود اینکه در سراسر کشور خیابان‌ها، میادین، مدارس و دانشگاه‌هایی به نام فردوسی نام‌گذاری شده‌اند و مجسمه‌های او در جای‌جای ایران نصب شده است، اما همچنان آشنایی عمیق و تحلیلی با اندیشه‌ها و مفاهیم شاهنامه، کم‌رنگ است. ما نیاز داریم شاهنامه را نه‌فقط بخوانیم، بلکه آن را تفسیر، تحلیل و بازآفرینی کنیم.

وی گفت: در سفری به تاجیکستان دیدم که کودکان آن دیار، اشعار رودکی، حافظ، سعدی و فردوسی را از حفظ می‌دانند، اما در ایران، میزان آشنایی نسل نوجوان و جوان ما با فردوسی، نیازمند بازنگری اساسی است. یکی از مهم‌ترین وظایف نظام آموزش‌وپرورش، آشنا ساختن نسل جدید با مفاخر فرهنگی و شاهنامه در دوران تحصیلی است. همچنین رسانه‌ها، سینما، هنرهای نمایشی و ابزارهای دیجیتال باید بیش از پیش در خدمت معرفی فردوسی قرار گیرند.

شالویی در پایان با قدردانی از مجموعه‌های فرهنگی و نهادهای استان خراسان رضوی، از جمله اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی، شهرداری، دانشگاه‌ها و استانداری این استان گفت: اهتمام شما برای بزرگداشت و بازشناسی فردوسی، شایسته تقدیر است. امیدوارم این تلاش‌ها با مشارکت سایر نهادهای فرهنگی کشور، به یک جریان پایدار فرهنگی در سطح ملی تبدیل شود و فردوسی و شاهنامه بیش از پیش جایگاه شایسته خود را در جامعه فرهنگی امروز ایران و جهان بازیابند.

انتهای پیام/282