3 سال پیش
دکتر فتوحی دکتر زرقانی در برنامه هفت شب بر خوان سعدی درباره این شاعر سخن گفتند شهرآرانیوز
لیلا کوچکزاده | شهرآرانیوز -هر سال روز بزرگداشت سعدی شیرازی، شاعری که او را در حفظ زبان فارسی، فردوسی ثانی میخوانند، پرشورتر از گذشته برگزار میشود. آن هم در زمانهای که درمانی برای رنجهای بشر پیدا نمیشود، گویی اکسیر عشق در کلام او، میتواند التیامبخش باشد.مرکز سعدیشناسی ایران با برنامه «هفتشب بر خوان سعدی» که تا سهشنبه همین هفته ادامه دارد، از صحبت استادان دانشگاه بهره برده است که دکتر محمود فتوحی، استاد ادبیات دانشگاه فردوسی پنجشنبه شب گذشته، به موضوع «شعر تر سعدی» پرداخته است. همچنین دکتر سیدمهدی زرقانی دیگر استاد ادبیات دانشگاه فردوسی نیز در برنامه برخط خردسرای فردوسی حاضر شد و موضوع«ذهنیت عاشقانه در غزلیات سعدی»را واکاوی کرد. گزیدهای از این دو سخنرانی را در ادامه از نظر خواهید گذراند.
خراسان، پایتخت شعر فارسی
محمود فتوحی تصریح میکند: غالبا سعدی وقتی از خراسان مراد میکند به شعر خودش هم عنایتی دارد. در جایی میگوید: «آهوی طبع بنده چنین مشک میدهد - کز پارس میبرند به تاتارش ارمغان» (تاتار جایی در فراسوی خراسان).
اما چرا خراسان؟ این موضوع دو دلیل میتواند داشته باشد. مؤلف«درآمدی بر ادبیاتشناسی»میگوید: از دیرباز انگار شعر فارسی پایتخت و مرکزی داشته به نام خراسان. چنانکه نظامی گفته است:
یکی گفت کاید گه اتفاق- سرود از خراسان و رود از عراق»
به گفته فتوحی، خراسان به عنوان پایتخت ادبی ایران و خاستگاه زبان فارسی و شعر دری، همیشه مورد توجه شاعران بوده و شعر برای مهر تأیید خوردن باید به خراسان میرفته و از آنجا میآمده است و برخی شاعران به این موضوع تفاخر میکردهاند. سعدی شیرازی هم با همین ذهنیت، به نوعی برتریجویی میکند و میگوید:
تکنیکها و ترفندهای سعدی
فتوحی همچنین تصریح میکند: سعدی شیرازی است و شیراز مهد علم نحو. تعداد بسیاری از نحویان شعر عرب هم اهل شیراز هستند. این سعدی دلاور ترزبان هم شیرازی است و به روشنی از اهمیت علم نحو آگاه. او ظرافات و رندی مفاهیم نحوی در جهان عرب را گرفته و به خوبی در زبان فارسی پرورانده است. همین است که وقتی میگوید، از پارس میرود به خراسان سفینهای، در واقع مرادش همین تکنیکها و ترفندهای نحوی در شعرش است که معانی و عواطف را در ساخت جمله به ارمغان میآورد. اینها در شعر رودکی، فردوسی و ناصرخسرو نیست و این تفاوت بزرگ سعدی است. برای همین است که او میخواهد شعر شیرین و ترزبانش را از پارس به خراسان بفرستد.
۳ ذهنیت عاشقانه سعدی در غزلیاتش
آنطور که مؤلف «تاریخ بدن در ادبیات» میگوید، سعدی در بوستان، واعظی شیرینسخن است که با چاشنی اندک عرفان، کلامش را شیرین میکند و تلخی نصیحت را کاهش میدهد. چهره دوم سعدی در گلستان است. حکیمی اخلاقی که پندهایش را بهموقع میدهد و تصویری روشن و البته هنری از آثار و جامعه اش ارائه میکند. چهره سوم سعدی در گونههای مختلف قصایدش است که وصف و ستایش و مرثیههایی شاهکارخلق کرده است و سرانجام ذهنیت عاشقانه سعدی در غزلیاتش است.
زنگ تفریحهای زندگی
او تأکید میکند: سعدی این اشعار را به مثابه بخشی از وجود انسان به رسمیت میشناسد. مسائلی که نمیتوان آنها را انکار و طرد کرد. درواقع در هزلیات سعدی، این اشعار به منزله تفنن و زنگ تفریح زندگی است. به گفته زرقانی، در این نوع اشعار، تنکامگی به شدت مطرح، اما بدون جنبه جمالشناسانه و زیباییشناسانه است. به تعبیر دیگر اگر زیبایی را جوهره هنر سعدی محسوب کنیم این زیبایی در هزلیات او در حداقل خودش است.
تربیت ابعاد زیباییشناسانه
به باور او هنر برآمده از ذهنیت عاشقانه اروتیک، به تربیت ابعاد زیباییشناسانه وجود ما کمک میکند و به همین دلیل میتوان گفت سعدی در این گونه غزلیات خود هم مانند بوستان در تربیت انسانها نقش دارد.
او در این باره به چند نمونه شعر هم اشاره میکند:
هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم/ مگو که بر سر آتش میسرم که نجوشم”
یا:
حکایتی ز دهانت به گوش جان من آمد/ دگر نصیحت مردم حکایت است به گوشم
و این بیت: گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم/ چه بگویم که غم از دل برود، چون تو بیایی
نبودن مرز بین انسان و خدا
به گفته نویسنده «بوطیقای کلاسیک»، حدود بیش از ۸۰ درصد از مواردی که سعدی از کلمه عشق و متعلقاتش استفاده میکند یا از کلمه جمال در همین غزلهای استیتک است. در این اشعار مرز برخی از دوگانههای ذهن و زبان ما شکسته میشود. مرز انسان و خدا معلوم نیست. مرز فیزیک و متافیزیک محو میشود. مرز میان عشق مجازی و حقیقی حذف میشود. درواقع غزل به تعلیق میرسد و خواننده را هم در تعلیق قرار میدهد و لذتی که به شما دست میدهد ناشی از همین تعلیق است.
او دراینگونه هم چند نمونه از اشعار سعدی را برمیشمرد:
جمال دوست چندان سایه انداخت/که سعدی ناپدید است از حقارت
و این بیتها:ای که رحمت مینیاید بر منت/ آفرین بر جان و رحمت بر تنت
قامتت گویم که دلبندست و خوب/ یا سخن یا آمدن یا رفتنت
#اخبار #مشهد منبع: شهرآرانیوز
بیشتر...
تبلیغات
تبلیغات
مطالب مرتبط
استاندار چهارمحال و بختیاری گفت: نهضت ملی مسکن و تامین زمین برای جوانی جمعیت حداکثر تا یک ماه دیگر در شهرها و روستاهای شهرستان کیار تعیین تکلیف خواهد شد.
نیم ساعت پیش
فرماندار مشهد به مسئولان شهر جدید بینالود برای تحویل زمین به متقاضیان طرح جوانی جمعیت مهلت یک ماه داد.
نیم ساعت پیش
دولت آمریکا در یک اقدام نمایشی جدید یک نماینده ویژه در امور نوار غزه و همچنین مسائل انساندوستانه در غرب آسیا تعیین کرد.
نیم ساعت پیش
حملات موشکی و پهپادی حزب الله لبنان به اهداف صهیونیستی در مرزهای شمالی فلسطین اشغالی ادامه دارد.
نیم ساعت پیش
مصطفی کارخانه به عنوان مشاور عالی رئیس فدراسیون والیبال و دبیر کمیته فنی انتخاب شد.
14 دقیقه پیش
فروش اطلس، کوییک، شاهین، سهند و ساینا به قیمت کارخانه آغاز شد.
نیم ساعت پیش
معاون فرهنگی اجتماعی فراجا دانش آموزان را ریشه توسعه در کشور عنوان کرد و گفت: افتتاح باشگاه «دانش آموزی خبرنگاران پلیس» از سوی فراجا و استفاده از ظرفیت عظیم دانش آموزان نشان داد، پلیس، در گسترش قانونمندی و نهادینه کردن هنجارها در جامعه به کودکان و نوجوانان بسیار امیدوار است.
یک ربع پیش
نایب رئیس کانون عالی بازنشستگان تامیناجتماعی از مذاکرات این کانون با مسئولان تامین اجتماعی درخصوص ضرورت افزایش منطقی حقوق بازنشستگان و مستمریبگیران خبر داد.
نیم ساعت پیش
لوگوی ویژه آیینهای بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران همزمان با نودمین سالگرد تاسیس دانشگاه تهران «نماد آموزش عالی ایران» منتشر شد. رویدادهای این بزرگداشت، هشتم خردادماه ۱۴۰۳ افتتاح میشود و تا پایان سال ادامه دارد.
یک ربع پیش
بیشتر...