انسان امروز از ادبیات ایرانی دور مانده است ایسنا

مجید سرمدی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به روز بزرگداشت سعدی، درباره جایگاه ادبیات ایرانی گفت: سعدی نمونه فصاحت و زبان او نماد بلاغت کامل ادبی است و بی گمان به همین علت است که آثار او جایگاه ویژه‌ای در ادبیات کشور و حتی در سطح بین‌المللی داشته و همچنان جاودانه مانده است.

وی افزود: ادبیات یک ابزار و وسیله ارتباط عاطفی بین انسان‌ها و فراتر از زبان است. ادبیات پیوندی بین روح و عاطفه انسان‌ها ایجاد می‌کند که ارتباط حاصل از آن اثرات ویژه خود را دارد.

سرمدی ادامه داد: تاریخ ما سراسر ادبیات است. به طوری که آثار به جا مانده از قرن سوم تاکنون ادبی بوده و حتی جنبه ادبی تواریخی که نوشته شده هم بیشتر بوده است. کتاب‌هایی مثل تاریخ بیهقی و جهان گشا از این دست کتب تاریخی هستند و این نشان می‌دهد که ما سرتاسر با ادبیات زیست کرده‌ایم و ادبیات با زندگی و فرهنگ ما آمیخته شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور البرز با اشاره به تحولات ادبیات ایرانی بیان کرد: سنت‌ها قوانین نانوشته‌ای هستند که در طول تاریخ بیشتر از قوانین مدنی و دادگستری ماندگاری داشته‌اند و این سنت‌ها هستند که قواعد و مناسک را تایید می‌کنند. از این رو تا دوره مشروطیت ادبیات یک حالت جمود و سنتی داشت.

وی با بیان اینکه در این دوره سنت‌ها غلبه بیشتری بر اذهان مردمی داشتند، افزود: تا اواخر دوره مشروطه همه به یک سبک شعر می‌نوشتند، اما بعد از آن به دلیل ارتباط روزنامه نگاران، شعرا و روشنفکران با مرزهای خارج از ایران، نوعی ادبیات به ظهور رسید و یک تجدد و نگاه نو به زندگی با قالب‌های جدید وارد ادبیات شد که بعدها نیما یوشیج به عنوان شعر نو سردمدار این قالب ادبی در ادبیات ایرانی شد.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: در دیدگاه و قالب نو بیشتر به انسان و زندگی توجه می‌شد اما در قالب سنتی بیشتر به ماوراء، خدا، عرفان و موضوعات غیر زمینی می‌پرداختند. اما بعد از مشروطیت احساس شد که زندگی فقط درویشی و صوفی‌گری و یاهو گفتن نیست و مسائل دیگری هم وجود دارد که از آن غافل بوده‌اند.

سرمدی عنوان کرد: بنابراین به متن زندگی واقعی‌تری وارد شده و آثاری مثل میرزا زاده عشقی و علامه دهخدا به وجود آمد که تا امروز ادامه پیدا کرده است.

وی افزود: زمانی که دانشگاه تهران تاسیس شد؛ در رشته ادبیات از اهل حوزه که ادبیات مطالعه می‌کردند و هم علم و دانش فضیلت داشتند، استفاده شد و دانشمندان حوزی چون فروزان‌فر و جلال همایی مدیریت دانشگاه ادبیات را بر عهده گرفتند. طبیعتا این دانشمندان که سنگ بنای ادبیات را گذاشتند با نگاه سنتی به دانشگاه و دانشکده ادبیات نگاه کردند و مبنا را بر اساس خواندن متون گذاشتند که تاکنون ادامه دارد.

وی بیان کرد: با این وجود با توجه به تحولات روز، هر از گاهی باید دیدگاهمان را نسبت به ادبیات به روزرسانی کنیم و نگاه جدیدی داشته باشیم. اما براساس شیوه قدیم در بخش دانشگاهی در چرخه‌ای قرار گرفته‌ایم که تکراری بوده و دستاوردی حاصل نمی‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور البرز درباره اینکه ادبیات ایرانی امروزه با چه مشکلاتی روبه رو است، گفت: ادبیات امروزه با چالش‌های زیادی روبه رو است، از این جهت که انسان معاصر و نسل امروز بعید است که بتواند با روش‌های قدیمی از ادبیات ایران بهره‌ای ببرد.

این استاد ادبیات ادامه داد: ما مباحث جدید زبان شناسی داریم که حتما باید در حوزه ادبی به عنوان یک مقدمه مبسوط و طولانی مورد بحث و کنکاش قرار بگیرید و بعد از آن به ادبیات برسیم. اما برخی فکر می‌کنند که ادبیات خواندن، شعر و از برکردن شعر است و مانند تفکر قدیم آن را فضیلت می‌دانند. در حالی که امروزه این طور نیست، چون ابزارهای جدیدی در اختیار داریم که می‌توان به وسیله آن شعر را استخراج و معنای آن را درک کرد.

وی با تاکید بر اینکه حوزه ادبیات باید امروزه مانند یک سیستم عامل، فکر و تحلیل شود، گفت: بنابراین چالشی که وجود دارد این است که مردم عاشق ادبیات هستند، اما نمی‌دانند که عاشق چه چیزی هستند و از آن تصور ادبیات دوران دبیرستان را دارند و زمانی که وارد دانشگاه می‌شوند، تازه آموزش درست برایشان آغاز می‌شود.

وی در مورد زنده نگاه داشتن ادبیات ایران به معنای واقعی خود،گفت: در این زمینه باید زبان و تحلیل‌ها به روز باشد و دانشجو یا مخاطب ما ادبیات قدیم را با زندگی امروزی مقایسه کند و آن را بفهمد. نسل امروز و انسان معاصر قادر نیست که به قرن هفتم شعرا برود و مانند شعرای قدیم فکر کند، چون حوزه اجتماعی و جامعه شناختی آن زمان به گونه دیگری بوده است و باید خیلی با عقاید آن زمان خود را منطبق کند.

سرمدی یادآور شد: در حوزه ادبیات تصور بر حفظیات است و اینکه به تحلیل نیاز ندارد. در حالی که جامعه و حتی بخش دانشگاهی ما از حوزه واقعی ادبیات خیلی دور مانده است و نگاه قدیم و خیلی سنتی دارد که تاریخ آن منقضی شده است. بنابراین اگرچه متون ادبی در اختیار داریم که غنی هستند اما خوانش و نگاه ما به این متون باید جدید و به روز باشد.

انتهای پیام