اقتصادسبز آنلاین: «از روزی که مقرر شد قیمت سبوس به نرخ عرضه و تقاضا فروخته شود، عده‌ای با کشیدن پای دامداران به ماجرا، همان‌هایی که از حواله‌های سبوس سود کلان به جیب می‌زدند و سبوس را کیلویی 1400 تومان می‌گرفتند و حدود 4 هزار تومان می‌فروختند، به داد و فغان پرداختند و فریاد وامصیبتا سر می‌دهند.»

آنچه خواندید فرازهایی از صحبت‌های مهندس محمدرضا مرتضوی، رییس هیأت مدیره انجمن صنفی آردسازان ایران است که حاوی نکات بسیاری می‌باشد مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌خوانید.

مسأله قیمت سبوس اخیراً تبدیل به معضلی برای کارخانجات آرد و دامداران شده است، در این رابطه چه نظری دارید؟

معمولاً کارخانجات آرد به عنوان یک بنگاه اقتصادی اقدام به خرید گندم از دولت نموده و آرد را هم با قیمتی که دولت اعلام می‌کند می‌فروشند و هزینه‌‌های کارگر، آب، برق واداره کارخانه‌های خود را که با آخرین فناوری روز تجهیز شده را می‌پردازند.
برخی مواقع دولت به‌عنوان سیاستگزار، قیمت‌ها را به‌گونه‌ای تعیین می‌کند که کارخانجات، دستمزد واقعی خود را دریافت نمی‌کنند و در این مواقع دولت از محل بودجه، این مابه‌التفاوت را پرداخت می‌کند.
در سال‌جاری با توجه به این‌‌که ما هنوز مابه‌التفاوت سال 1399 خود را از دولت نگرفته‌ایم و تازه دو ماه پیش پرداخت سال 96 و 97 به پایان رسید، در جلسات کمیسیون اقتصادی دولت با توجه به مسایلی که دولت دارد، اعلام کردند که این مابه‌التفاوت دیگر نمی‌توانند پرداخت کنند.
این مسأله همزمان شد با تعیین قیمت شیر و مقرر شد در تعیین قیمت شیر، قیمت سبوس به نرخ عرضه و تقاضا فروخته شود و دولت مابه‌التفاوتی که به کارخانجات می‌پرداخت را برای سال 1400 نپردازد.
کارخانجات آرد هم با توجه به این‌که پرداخت این مابه‌التفاوت همیشه با تأخیر همراه بوده و قیمت سبوس هم خیلی پایین بوده، موضوع را پذیرفتند و قرار شد از مرداد‌ماه به این‌گونه عمل شود.
عده‌ای ابتدا پای دامداران را وسط کشیدند، افرادی که از این حواله‌ها سودهای کلان به جیب می‌زنند، همان‌هایی که سبوس را کیلویی 1400 تومان می‌گیرند و حدود 4 هزار تومان می‌فروشند، سروصدایشان بلند شد.
دامداران، سبوس مورد نیازشان را عموماً مصرف می‌کنند و اگر هم بفروشند به‌جای آن جو خریداری می‌کنند.
اما عده‌ای به‌صورت حرفه‌ای، حواله بگیر هستند. ما که به سامانه بازارگاه دسترسی نداریم که مطلع شویم چه اتفاقی می‌افتد، اما در نظر بگیرید که شیر، گوشت و خوراک دام با چه قیمتی به فروش می‌رسد.
این ارز 4200 تومانی به کجا می‌رود؟ آیا بر سر سفره مردم می‌رود؟

به‌طور اخص در رابطه با افزایش قیمت سبوس چه نظری دارید؟

همانطور که تأکید کردم مقرر شد که قیمت سبوس بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین شود و با توجه به مسایلی که وجود داشت ما به کارخانجات اعلام کردیم که در همان محدوده 3500 تومان به فروش برسانند، اما با توجه به این‌که عرضه زیاد شده بود، قیمت در حال کاهش بود. یعنی پیش از این تصمیم دولت، قیمت سبوس در بازار آزاد کیلویی حدود 4200 تومان بود، پس از آنکه این قیمت با توجه به عرضه و تقاضا در اختیار کارخانجات آرد قرار گرفت به کیلویی 3100 تومان رسید.
در این شرایط طبیعی است که عده‌ای متضرر می‌شوند، همان‌هایی که حواله می‌گرفتند و بالای 4 هزار تومان سبوس می‌فروختند و این روزها سروصدایشان بلند شده و فریاد وامصیبتا سر می‌دهند. در این روزها کارخانجات آرد مظلوم واقع شده‌اند و ما به‌دلیل امنیت غذایی مردم و به‌خاطر این‌که در جامعه تنشی ایجاد نشود پاسخ این فضاسازی‌های غیرمنصفانه را نمی‌دهیم، اما آسیابانی که در زمان جنگ و تحریم در کنار دولت و مردم بوده شایسته نیست اینگونه مورد هجمه قرار گیرد.
اعتقاد دارم تصمیم اخیر که صدای عده‌ای را بلند کرده، اقدام بسیار به‌جایی است، چرا که دست حواله به دست‌ها را از بازار سبوس کوتاه کرده است.
در این میان یک پرسش اساسی مطرح است و آن این‌که آیا از زمانی که سامانه بازارگاه راه افتاد، مشکلی از مرغداران حل شده است؟
آیا قیمت مرغ کاهش پیدا کرده؟ پس این مسأله نشان می‌دهد سیستم حواله‌ای راه به جایی نخواهد برد.
متأسفانه دلال‌ها در اقتصاد کشور ریشه دوانده‌اند و باعث بروز بسیاری از مشکلات امروز هستند.
در همین مدت کمتر از 20 روز که کارخانجات آرد، سبوس را فروختند، قیمت به طرز محسوسی کاهش پیدا کرد، اما در همان زمانی‌که حواله می‌دادند قیمت سبوس در بازار آزاد 4200 تومان بود و این نشاندهنده فساد است.
در حقیقت در این مقطع دولت تصمیم گرفته که فساد بر چیده شود، یک عده‌ای داد و فغان به راه انداخته‌اند.

بیشتر بخوانید:استفاده از جلبک دریایی برای بسته‌بندی مواد غذایی

دولت سیزدهم یکی از مهمترین مسایل‌اش را مبارزه با فساد اعلام کرده است، در این رابطه چه پیشنهادی دارید؟
اعتقاد دارم ایجاد انحصار و سیستم حواله‌ای و در اختیار قرار دادن نهاده‌‌ها در فضای بسته، شرایط را غیرقابل کنترل می‌کند. اگر ما خوراک دام را با ارز 4200 تومانی تهیه می‌کنیم، به‌راستی قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ چقدر باید باشد؟
چرا امروز تا این حد افزایش یافته است و صدای فردی هم بلند نمی‌شود؟
وقتی 2 میلیون تن سبوس را کیلویی 1400 تومان به دامدار تحویل می‌دهند و مابقی‌اش را به‌صورت حواله عرضه می‌کنند، طبیعی است رانت و فساد ایجاد ‌شود.
از آن طرف هم دولت به کارخانجات آرد یارانه اختصاص می‌داد تا به سختی بتوانند کارخانه‌هایشان را اداره کنند. طبیعی است در این شرایط صنعت آسیب ببیند.
به اعتقاد بنده بزرگترین روش برای مبارزه با فساد، کاهش دامنه دخالت دلالان و واسطه‌ها از طریق به‌وجود آمدن انحصار در بازار است.
در همه بازارها رویه این چنین است و در بازار خودرو به‌عنوان نمونه هم شاهد چنین رویه‌ای هستیم.
به دولت سیزدهم هم پیشنهاد می‌کنم با انحصار‌زدایی از رانت و فساد جلوگیری کند.
البته مطمئن هستم وزرای جهادکشاورزی و صمت دولت سیزدهم کاملاً بر موضوع اشراف دارند و مانع تداوم حضور رانت‌خوران در عرصه اقتصاد خواهند شد تا اقتصاد و تولید رونق گیرد.

رسیدن نرخ خرید تضمینی گندم به 7500 تومان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
افزایش قیمت خرید تضمینی گندم بی‌شک تنها عامل خودکفایی نمی‌تواند تلقی شود، اگر فردا قیمت خرید تضمینی گندم 15 هزار تومان هم اعلام شود، طبیعی است که عده‌ای می‌روند، گندم می‌کارند و دیگر جو و ذرت نمی‌کارند و در عمل مشکل به بخش دیگری منتقل می‌شود.
در تمام دنیا تأمین به‌موقع نهاده‌‌ها و اقدامات به‌زراعی عامل افزایش تولید بوده است.
قیمت گندم باید مشابه قیمت بازار‌های جهانی باشد. باید در نظر داشت که قیمت هیچ‌گاه نمی‌تواند باعث توسعه کشاورزی شود.
کشاورزی با به‌کارگیری مفاهیم علمی، کشاورزی قراردادی، الگوی کشت و… توسعه می‌یابد و موضوع خودکفایی در محصولات کشاورزی ارتباط مستقیمی با رعایت اصول به‌زراعی، اصلاح سیستم آبیاری، تأمین نهاده‌‌ها و … دارد، لذا قیمت محصولات کشاورزی باید با قیمت‌های بازار جهانی مطابقت داشته باشد.

اخیراً تعدادی از تولیدکنندگان نان از تنزل کیفیت آرد تحویلی گلایه داشتند در این رابطه چه نظری دارید؟
اصلاً چنین فرضیه‌ای را قبول ندارم. کیفیت آرد هیچ تفاوتی با گذشته نداشته است.
همین الان پیشنهاد می‌کنم تعدادی از خبرنگاران علاقه‌مند بیایند به‌صورت تصادفی از چند کارخانه آرد بازدید کنند تا متوجه شوند که آرد تولیدی در کشور هیچ مشکلی ندارد و هم‌اکنون مخلوط گندم تحویلی به کارخانجات آرد هم دارای کیفیت مطلوبی است.