تینا صالحی

اقتصادسبز آنلاین: تولید گل و گیاه در ایران قدمت طولانی دارد و در شهری مثل محلات که قطب تولید گل و گیاه در کشور است به صد سال می‌رسد.

گل رز، داوودی، لاله، زنبق و بابونه آفریقایی محبوب‌ترین گل‌های جهان هستند.
این روزها کرونا بسیاری از مراکز گل و گیه در کشور را تعطیل کرده است. تعطیلی مراسم‌های عزا و عروسی و فشارهای اقتصادی موجود، استفاده از گل را در سبد خانوار مردم کاهش داده و تنها در فروردین سال 99، هفت هزار میلیارد تومان خسارت به این صنعت وارد شده است.

گردش مالی جهانی

صنعت گل و گیاه، تجارت بزرگی در جهان را به خود اختصاص داده است.

شیوع کرونا صنعت گل در جهان را نیز تحت تأثیر قرار داده است و بسیاری از تولیدکنندگان در جهان مجبور به تعطیلی شدند.
تولید گل در هلند بسیارگسترده است و به 1500 نوع می‌رسد که هر سال حدود 4 میلیارد دلار برای تولیدکنندگان به ارمغان می‌آورد. تجارت گل رز به تنهایی، طی 5 سال گذشته به 17.5 میلیون دلار رسیده است.
اروپا بیشترین سهم از درآمد بازار گل دنیا (40 درصد) را در اختیار دارد. اما در آسیا و اقیانوسیه هم بازار گل در حال گسترش است و هم‌اکنون، بیش از
20 درصد از درآمد بازار جهانی را به خود اختصاص داده است.

جدول زیر مهمترین صادرکنندگان گل در جهان را نشان می‌دهد.

در سال 2019، هلند به تنهایی 48.9 درصد از بازار جهانی صادرات گل را در اختیار داشته است. جالب است که این کشور یکی از بزرگترین واردکنندگان گل در جهان نیز هست که پس از واردات، مجدداً آنها را صادر می‌کند.

فرصت‌های صادراتی ایران

در سال 1398 ایران، 40 میلیون دلار صادرات و 15 میلیون دلار واردات گل و گیاه داشته است اما فرصت‌های زیادی در این حوزه وجود دارد.

نمودار بالا مهمترین کشورهای دارای ظرفیت صادراتی گل از ایران را نشان می‌دهد. چین، روسیه و ترکیه می‌توانند بهترین هدف‌های صادراتی کشور باشند. در نمودار زیر نیز، ظرفیت‌های خالی صادراتی مشخص شده است. تنها 2.1 میلیون دلار ظرفیت استفاده نشده صادرات به چین برای کشور ما وجود دارد. شرکت‌های صادراتی معتقدند از ایران می‌توان به 40 کشور دنیا گل فرستاد.
تولیدکنندگان در حال حاضر، از کشورهایی مثل روسیه سفارش‌های خوبی دارند اما بالا رفتن قیمت نهاده‌‌ها و مشکلات صادرات، راه آنها را بسته است.
الگوبرداری از کشورهای بزرگ تولیدکننده دنیا می‌تواند سبب موفقیت تولید گل در داخل کشور شود.

بیشتر بخوانید:روکش تقویتی مخصوص محصولات گلخانه‌ای

وضعیت تولید گل در کشور

طبق اعلام مرکز آمار ایران،‌ کل گلخانه‌های کشور در سال 1399،‌ 9800 هکتار بوده است که شامل 22 هزار و 447 گلخانه می‌شود. از این تعداد 20 هزار و 632 گلخانه معادل 92 درصد، فعال و 8 درصد بقیه، غیرفعال است.
این رقم‌ها نشان می‌دهد تعداد گلخانه‌ها در سال 99، نسبت به 98، رشد 3.1 درصدی داشته است.
یک ظرفیت 273 هزارهکتاری، برای احداث شهرک‌های گلخانه‌ای در کشور وجود دارد که در حال حاضر از 4 درصد آن استفاده شده است.
این صنعت بسیار ارزآور است و صادرات هر 100 الی 120 شاخه گل با یک بشکه نفت،‌ برابری می‌:ند. هر هکتار گلخانه برای 10 نفر اشتغال ایجاد می‌کند.

مشکلات صنعت
کمبود نهاده‌ها و افزایش 3 برابری قیمت‌ها مثل سم، کود و بذر (در کار گلخانه‌ها اگر دو هفته کود و سم به گل‌ها نرسد برداشت محصول 6 ماه عقب می‌ماند.)
قاچاق نهاده‌ها و اجبار تولیدکننده به خرید آن
از بین رفتن بخش بزرگی از بازار به‌دلیل کرونا (تعطیلی مراسم‌های عزا و عروسی)
کمبود کارگر و نیروی آموزش دیده و ماهر در کشور
استفاده از روش‌های قدیمی به‌‌جای روش‌های هوشمند در گلخانه‌‌ها
گرانی هزینه حمل هوایی
مشکلات حمل زمینی از محل کشت، پایانه و… تا گمرک خروجی
مشکلات زمان‌بندی تولید و حمل به‌موقع متناسب با نیاز مشتری و از بین رفتن تعداد زیادی شاخه گل به‌دلیل شرایط نامناسب صادرات در کشور (زمان نگهداری گل شاخه بریده 3 روز است)
نبود بسته‌بندی مناسب و دلخواه مشتری خارجی
فشار اقتصادی و کاهش میزان گل در سبد مصرف خانوار
نبود زیرساخت‌ها در پایانه‌های صادراتی گل و گیاه

کلام آخر
گلخانه‌داران انتظار داشتند به هنگام شیوع کرونا و کاهش شدید فروش، با همکاری نهادها، دست‌کم پرداخت قبوض آب و برق‌شان چند ماهی عقب بیفتد، اما با اخطار قطع برق و گاز مواجه شدند. البته در نیمه‌های سال 99، گلخانه‌ها در رسته چهاردهم کسب و کارهای آسیب‌دیده از کرونا و گروه یک قرار گرفتند که می‌تواند کمکی به این حوزه باشد.
اتحادیه گل می‌گوید سرانه مصرف گل در ایران، سالی 5 الی 10 شاخه است. این رقم در کشورهای اروپایی به 200 شاخه می‌رسد.
دست‌اندرکاران صنعت گل، معتقدند جهادکشاورزی کمک چندانی به آنها نکرده تا جایی که اگر ارتباط با آن کاملاً قطع شود، تأثیری به حال این صنعت ندارد.
به نظر می‌رسد هموار کردن مسیر صادرات و کوتاه کردن زمان آن با توجه به عمر کوتاه گل، تنها راه نجات این صنعت است.

برخی وعده‌های قابل پیگیری
برآورد صادرات 50 میلیون دلاری محصولات گل و گیاه در سال‌جاری با فروکش‌ کردن
در نظر گرفتن یارانه سوخت برای هواپیماهای باری در بودجه 1400 و کاهش هزینه‌های تولید و صادرات
تشکل کارگروه ویژه با حضور وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت، وزارت نفت و وزارت جهادکشاورزی به منظور عملیاتی شدن آیین‌نامه اجرایی فوق
افزایش سطح زیرکشت گل و گیاه از 8 هزار و 600 هکتار در سال گذشته به 10 هزار هکتار در سال‌جاری تولید 4 میلیارد و 700 شاخه گل