اضطراب،اعتماد‌به‌نفسکم، به‌تعویق‌انداختن کارها، داشتن کوهی از کارهای ناتمام و فهرستی از کارهای نکرده،نشخوار ذهنی، و نیاز به تأییدشدن فقط بخشی از آسیب‌های کمال‌گرایی است. حتی اگر یکی از این آسیب‌ها را در خود مشاهده می‌کنید، باید درگیری با کمال‌گرایی را در فهرست احتمالات خود قرار دهید. در این معرفی کتاب، چند کتاب درباره کمال گرایی معرفی می‌کنیم. این کتاب‌ها آگاهی‌مان درمورد این موضوع را افزایش می‌دهند و زمینه مقابله و درمان کمال‌گرایی را فراهم می‌کنند. با ما همراه باشید.

درمورد غلبه بر کمال‌گرایی (و البته هر آسیب دیگری) ۲ مرحله کلی وجود دارد:

• مرحله اولشناخت و آگاهی از خود مسئلهکمال‌گراییاست که چگونه به‌ وجود می‌آید، رشد می‌کند و آسیب می‌زند؛
• مرحله دومآشنایی با راهکارهای مقابله با آن است که می‌تواند برای هر شخصی با توجه به نوع رفتاری که دارد متفاوت باشد.

کتاب‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، بر اساس این دو مرحله و با رویکرد‌های متفاوت، سعی دارند مخاطب را در جهت رهاشدن از کمال‌گرایی هدایت کنند. کمال‌گرایی به شکل‌های مختلفی در آدم‌ها بروز می‌کند و تجربه هر شخصی ممکن است با دیگری متفاوت باشد. در فهرست کتابی که معرفی می‌کنیم سعی شده است کتاب‌هایی با نگاه‌‌های متفاوت به کمال‌گرایی انتخاب شوند.

۱. موهبت کامل‌نبودن

احساس کافی‌نبودن شاید دردناک‌ترین حسی باشد که کمال‌گراها با آن درگیرند. می‌توان گفت تمایل به کمال‌گرایی در واقع از احساس کامل‌نبودن و رضایت‌نداشتن از آنچه هستیم ناشی می‌شود. به همین دلیل، خانم برنه براون کتابموهبت کامل نبودنرا با محوریت احساس کافی‌نبودن نوشته است. او بر این باور است که پذیرش خود واقعی مهم‌ترین سلاح برای مبارزه با این احساس ویرانگر است. پیشنهاد نویسنده برای رهایی از احساس ناکافی‌بودن، زندگی‌کردن با تمام وجود است.

در همان ابتدای این کتاب درباره کمال گرایی، تعریفی برای این راه‌حل ارا‌ئه می‌دهد: «زندگی با تمام وجود یعنی از موضع ارزشمندی با زندگی درگیر شویم… یعنی اینکه شب‌هنگام که به رخت‌خواب می‌رویم با خود بگوییم بله، من ناقص، آسیب‌پذیر و گاه نگران هستم، اما هیچ‌یک از اینها این حقیقت را تغییر نمی‌دهد که من شجاع هم هستم و ارزش آن را دارم که عشق و احساس تعلق را تجربه کنم.»

در ادامه کتاب، موانعی که ما را از تجربه زندگی با تمام وجود بازمی‌دارند بیان می‌شوند و در نهایت، ۱۰ راهکار برای پرورش اصالت، شفقت، تاب‌آوری، شادی و شکرگزاری، شهود و ایمان،خلاقیت، استراحت، آرامش، کارمعنادار، و در نهایت رهایی از خویشتن‌داری را ارائه می‌دهد. زبانی ساده و گستردگی موضوعات در عین پرهیز از تکرار و زیاده‌گویی از ویژگی‌های کتاب موهبت کامل نبودن است. مطالعه این کتاب بسیار مفید است و قطعا ارزش یک بار خواندن را دارد.

پذیرش داستان زندگی‌مان می‌تواند دشوار باشد؛ اما نه مشکل‌تر از اینکه بخواهیم از آن فرار کنیم. پذیرفتن ضعف‌ها و آسیب‌پذیری‌ها مخاطره‌آمیز است؛ اما نه زیان‌بارتر از اینکه از عشق‌، احساس تعلق و شادی چشم بپوشیم.

۲. چگونه کمال‌گرا نباشیم

استفان گایز را بیشتر با کتاب معروفش خرده‌عادت‌ها می‌شناسیم. او بعد از این کتاب، که بسیار دیده و خوانده شد، کتابی که حالا می‌خواهیم معرفی کنیم یعنی «چگونه کمال‌گرا نباشیم» را نوشت. در این کتاب غلبه بر کمال گرایی، او به‌صورت ویژه کمال‌گرایی را در نظر دارد، هرچند کتاب قبلی او هم برای کمال‌گرا‌ها مفید و قابل‌استفاده است.

نویسنده، که خود دوره‌ای طولانی درگیر کمال‌گرایی بوده، ابتدا از تجربیاتش می‌‌گوید و در ادامه، شرح کاملی از کمال‌گرایی را و نیز اتفاقات درونی‌ای را که در انسان رقم می‌زند ارائه می‌کند. در قسمت پایانی کتاب، که به‌گفته خودش مهم‌ترین بخش کتاب است، راهکارهایی برای رهایی از کمال‌گرایی ارائه می‌دهد.

دو ویژگی که این کتاب را از نمونه‌های مشابهش متمایز می‌کند یکی تعریف و توضیح کمال‌گرایی از زاویه‌دیدی متفاوت به‌زبانی ساده است و دیگری راهکارهای عملیاتی نویسنده برای درمان کمال‌گرایی. نویسنده این دو وجه تمایز را مدیون تجربه شخصی‌اش از کمال‌گرایی و مطالعه جامعی‌ است که پیش‌تر در‌این‌باره داشته است.

معمول‌گرایی همان آزادی است، زیرا حالت طبیعی ماست؛ همان طور که متولد شده‌ایم. کمال‌گرایی سازه‌ای مصنوعی است که محدود می‌کند، سخت می‌کند و رفتار را به استانداردی غیرمنطقی تبدیل می‌کند.

۳. هنر در لحظه زندگی کردن

پیش‌تر گفتیم که اضطراب، نیاز به تأییدشدن و احساس رضایت نداشتن از خودمان و لحظه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم از جمله عوارض کمال‌گرایی‌اند. زندگی در دنیای پر از اطلاعات و دغدغه امروز نیز مزید بر علت است تا بیشتر حس نگرانی کنیم و کم‌تر لذت ببریم. شانا نیکوئست در این کتاب برایمان از این وجه کمال‌گرایی که مربوط به اضطراب است می‌گوید. اگر شما هم از اضطراب ناشی از مشغله و کمال‌گرایی رنج می‌برید، مطالعه این کتاب با وجود حس همدلی‌ای که نویسنده ایجاد کرده است به شمااحساس آرامشمی‌دهد. همچنین راهکارهایی که او در خلال روایت داستان خودش ارائه می‌کند کمکی برای رهایی از کمال‌گرایی و اضطراب ناشی از آن است.

نویسنده در این کتاب درباره کمال گرایی، نگاه ویژه‌ای به نیاز تأییدشدن از سوی دیگران دارد و از جنبه‌های مختلف این احساس نیاز و آسیب‌های آن را بررسی می‌کند. او نشان می‌دهد نیاز به تأییدشدن ما را به چه‌کارهایی وامی‌دارد و در نهایت، چه عواقبی دارد. در همین راستا، او با توضیح بیشتر مسئله، آگاهی ارزشمندی به مخاطب می‌دهد.

دکتر هنری کلود، نویسنده‌ پرفروش روزنامه نیویورک‌تایمز، درباره این کتاب می‌گوید: «ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که اگر مراقب نباشیم، به‌راحتی قادر است ما را به دویدنِ دایره‌وار دچار کند. این اتفاق باعث می‌شود زندگی‌مان مملو از چیزهایی شود که در واقع هرگز به دنبالشان نبوده‌ایم. شانا به ما کمک می‌کند یک قدم به عقب برگردیم و ذهن و روحمان را از نو بسازیم.»

شخصی تأثیرگذار بودن برای دیگران بسیار ساده‌تر از این است که در زندگی واقعی شخصی مهربان باشی. اینکه ساعتی در میان جمعی به چشم بیایی بسیار ساده‌تر از این است که وقتی خیلی خسته‌ای بخواهی کنار فرزندانت روی زمین بنشینی.

۴. حال کامل؛ درمان کمال‌گرایی با رویکرد توجه‌آگاهی

حتما در اطرافمان آدم‌هایی را دیده‌ایم که سرزندگی و شادی خاصی دارند. انگار زندگی برایشان مربوط به همین لحظه‌ است. نه در گذشته غرق‌اند و نهترس از آمدن آیندهدارند. برای بعضی دیگر اما این نوع زندگی‌‌کردن غیرممکن است. به همین دلیل، نیاز دارند مهارتزندگی‌کردن در زمان حالرا بیاموزند. کمال‌گراها در این دسته دوم قرار دارند و بی‌شک مهارت زندگی در زمان حال مانند نوعی درمان برای آنها عمل می‌کند.

پاول ساموو این کتاب درباره کمال گرایی را در ۱۵ فصل نوشته است که فصل اول آن مربوط به تعریف، دسته‌بندی کمال‌گرایی و چرایی وجود آن است. در فصل‌های بعدی او هرآنچه را ردی از کمال‌گرایی در خود دارد توضیح می‌دهد.

دكتر رونالد الکساندر،نویسندە كتاب «ذهن خردمند، ذهن بسیط»، درباره این کتاب می‌گوید: «به‌ندرت یک اثر هنری مثل کتابحال کاملپیدا می‌شود. این کتاب درد وجودی را که به‌علت نیاز ما به کامل‌بودن پدید آمده بهبود می‌بخشد.حال کاملشامل ابزارها و ایده‌های فراوانی است که خواننده را مجهز می‌کند تااحساس گناه، شرمندگی، و کمال‌گرایی خود را برطرف کند. وقتی شما کمال‌گرایی خود را می‌پذیرید و تسلیم آن می‌شوید، آنگاه تناقض شگفت‌آور توجه‌آگاهی به‌عنوان یک نیروی شفادهنده آشکار خواهد شد.»

هرچیز در هر زمانی کامل است. کمال، آن‌گونه که من آن را تعریف می‌کنم، نه‌تنها دست‌یافتنی است، بلکه اجتناب‌ناپذیر است.

۵. راهنمای غلبه بر اهمال‌کاری، نگرانی و کمال‌گرایی

به‌تعویق‌انداختن کارهاو ناتمام‌گذاشتن آنها تجربه‌ای آشنا برای همه است. ریشه آن در کجاست؟ برای خیلی از ما این رفتار ناشی از کمال‌گرایی است؛ احساسی که مانع از شروع کارها و حتی اتمام آنها می‌شود. در این کتاب قرار است درمورد رفتاری آگاه شویم که نتیجه کمال‌گرایی است.

طبیعی است که برای برطرف‌کردن اهمال‌کاری ابتدا باید ریشه آن را (که کمال‌گرایی است) بررسی و برطرف کنیم. نویسندگان این کتاب بر این باورند که اهمال‌کاری عادت است و خوشبختانه عادت‌ها قابل‌تغییرند، با این دیدگاه، در کتاب راهکارهایی برای غلبه بر کمال‌گرایی و سپس اهمال‌کاری ارائه شده است.

ترس از شكست، عدم‌رضایت از موفقیت، و كمال‌گرایی همگی به اضطراب و نهایتا اهمال‌كاری منجر می‌شوند. هنگام اضطراب، به‌جای حل مسائل، سعی می‌كنید كه از آن اجتناب كنید. اهمال‌كاری عادت است و می‌توانید تغییرش دهید. می‌توانید مهارت‌هایی را در خود بپرورانید كه كارهایتان را انجام داده و تمام كنید و علاوه بر آن از زندگی‌تان لذت ببرید.

کتاب‌هایی درمورد کمال‌گرایی که به فارسی ترجمه نشده‌اند

;Too Perfect by Jeannette Dewyze and Allan Mallinger –
;Perfecting Ourselves to Death by Richard Winter –
.When Perfect Isn’t Good Enough by Martin Antony and Richard Swinson –

شما بگویید

همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، تجربه آدم‌ها از کمال‌گرایی می‌تواند متفاوت از هم باشد. ما در این معرفی سعی کردیم به بعضی از آسیب‌های مهم کمال‌گرایی اشاره و کتاب‌های مربوط به آنها را معرفی کنیم. حالا نوبت شماست. برایمان از تجربه کمال‌گرایی‌ خود یا اطرافیانتان بگوید؟ چه کتاب‌هایی در این زمینه مطالعه کرده‌اید؟