آشنایی با خط بنایی، تاریخچه کاربرد آن
خط بنایی مسجد جامع اصفهان
معرفی خطوط اسلامی - خط بنایی
معرفی خط بنایی
این خط که با نام های دیگری همچون مَعْقِلی یا خط هزار باف هم شناخته می شود نوعی از خط کوفی زاویه دار می باشد که از ترسیم شکل های هندسی همچون مربع، مستطیل، لوزی یا خطوط موازی و متقاطع تشکیل می شود.خط بناییمشتق از خط کوفی و نوع تزئین نشده و هندسی کوفی است که براساس خانه های شطرنجی طراحی می شود.
اگرچه ظاهر خط بنایی ساده به نظر می رسد اما ترسیم آن بسیار پیچیده، دشوار و با قوانین سخت گیرانه ای است. با این حال خوش نویسان این خط با کمک هندسه و ریاضی سعی می کنند تا حد ممکن حروف خوانا و زیبا باشند که در خروجی خوب تاثیر بسزایی دارد. ممکن است از این خط در کنار خط هایی همچون ثلث، کوفی تزئینی، نسخ و... هم استفاده شود.
خط بنایی با استفاده از شکل های هندسی مختلف ساخته می شود
تاریخچه خط بنایی
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد خط بنایی نوعی از خط کوفی است که قدمت بسیاری دارد و همراه با ظهور اسلام شکل گرفت. پس از سده پنجم هجری استفاده از این خط با کاهش روبرو شد و تنها برای نوشتن کتیبه ها یا سرلوحه های کتاب ها و... مورد استفاده قرار می گرفت.
نقوش معقلی نیز به دست ایرانیان ابداع شده است تا برای تزئین بناها مورد استفاده قرار گیرد اما خط بنایی پس از دوره سلجوقی در تزئین بناها و معماری مسجد های بسیاری دیده می شود. دوره های ایلخانی و تیموری که به دوره شکوفایی خوشنویسی ایرانی مشهور هستند همزمان با طی شدن مراحل رشد و تکامل خط بنایی بود که باعث گسترش استفاده از آن در تزئین بسیاری از سطح های داخلی و خارجی بناهای مذهبی، تزئینات ایوان ها و خانه ها و... شد.
ریشه نام معقلی
در رابطه با ریشه و معنی نام های این خط نظرات مختلفی وجود دارد. اگر از این اصطلاح با تلفظ مُعَقِّلی استفاده کرد می توان آن را دلیلی بر تفکر و تعقل خطاط برای ترسیم عبارت دانست. همچنین ممکن است این کلمه به صورت مَعقِلی هم تلفظ شود که به معنی دیوار، لقعه و پناهگاه بلند است.
همچنین نام خط بنایی هم به دو شکل تلفظ می شود که هر دو صحیح هستند؛ تلفظ بَنایی یا بَنایی که این خط را منسوب به انبیه (جهت نوشتن نام آن ها) یا ساختمان ها (برای تزئین) معرفی می کند.
علاوه بر این ممکن است با عنوان خط بَنّایی نیز از خط معقلی یاد شود چرا که احتمال می رود معماران طراح این نوع خط بوده اند.
ترکیب بندی حروف در خط بنایی
از کادر های فرضی در شکل های هندسی مختلفی همچون مربع، مستطیل، دایره و چند ضلعی ها برای چیدمان حروف استفاده می شود. در نمونه های ساده خط بنایی به شکل مستقیم و در جهت افق نوشته می شود اما همیشه کرسی به شکل یک خط مستقیم نیست و ممکن است حروف دور یک کادر فرضی بچرخند یا ترکیب های مختلفی برای نوشتن آن استفاده شود. برای مثال به تکرار و چرخش در طراحی زیر دقت کنید.
اسم محمد با چرخش تکرار شونده در مربع
یکی دیگر از ویژگی های خط بنایی استفاده مفید از فضای های خالی است به طوری که در بسیاری از کتیبه ها به مواردی برخورد می کنیم که فضای سفید و سیاه هردو از کلماتی تشکیل شده اند. اهمیت فضای مثبت و منفی در این خط آشکار است و در صورتی که هر دو بخش قابل خواندن و معنی دار باشد به آن خط کوفی مشکل یا متداخل نیز گفته می شود.
خط بنایی متداخل یا کوفی متشکل از اسم های محمد و علی
هندسه حروف در این خط در برخی موارد ساده و گاها پیچیده است و قواعد و رابطه هندسی میان آنها مهم ترین ویژگی خط بنایی است. در بعضی کتیبه ها از نقطه های مربع شکل جهت ترسیم عبارت یا کلمه هایی استفاده شده یا در برخی موارد اشکال هندسی کاربرد داشته است.
کاربرد خط بنایی
از آنجایی که برش خط بنایی ساده تر از خطوط دیگر است در طراحی و تزئین بسیاری از بناها استفاده شده است. آجرکاری و کاشی کاری های بسیاری در ساختمان های ایرانی وجود دارند که با استفاده از خط بنایی چیده شده اند تا جلوه ای زیبا تر به محیط ببخشند. همچنین در مواردی نیز آثاری با این خط بر روی کاغذ و... هم خلق می شوند. مثلا دو ردیف الله و اکبر در پرچم ایران که با استفاده از خط بنایی نوشته شده اند.
این خط را می توان پایه ای برای طرحی جدید حروف الفبا در رشته گرافیک دانست و بسیاری از هنرمندان در سال های اخیر با الهام گرفتن از خط کوفی و بنایی و ترکیب آن با موارد دیگر همچون طراحی پوستر، لوگو، خوش نویسی و... به خلق آثار جدیدی پرداخته اند.
به طور کلی می توان گفت خط بنایی در ایران بسیار پر کاربرد است و از آن در تزئین بناها و معماری، صنایع دستی، طراحی گرافیک و تزئینات داخلی و... استفاده می شود.
درباره آموزش خط بنایی
اگرچه سال های بسیاری افراد معتقد بودند خط بنایی قابل یادگیری است، اما هیچکس قادر به آموزش آن نبود. اما در سال های اخیر به لطف تلاش های که صورت گرفته است خط معقلی نیز با اصول و قواعدی همراه شده است که آموزش آن را آسان تر می کند. به طوری که در اولین دوره برگذاری جلسات آموزشی، شرکت کنندگان به خروجی های مناسبی دست یافتند و در حال حاضر افراد زیادی در ایران حضور دارند که پس از یاد گیری این خط شروع به اجرای ایده های جدید کرده اند.
گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته
#عکس_خودرو منبع: بیتوته
بیشتر...
تبلیغات
هیپ هاپ ، موسیقی هیپ هاپ ، هیپ هاپ چیست ، آموزش هیپ هاپ ، دانلود آهنگ های هیپ هاپ خارجی ، اموزش هیپ هاپ، خواننده هیپهاپ ، موسیقی هیپ هاپ چیست ، فرق رپ و هیپ هاپ ، آهنگ هیپ هاپ خارجی ،
موسیقی فیوژن ، موسیقی تلفیقی،موسیقی تلفیقی تار و گیتار ،موسیقی فیوژن چیست ، تاریخچه موسیقی فیوژن ، سبک موسیقی، سبک موسیقی فیوژن ، ترکیب موسیقی جاز و راک ، تولید موسیقی فیوژن ، جاز فیوژن ،
ساز تومبا چیست،ساز تومبا ،تاریخچه ساز تومبا،آموزش تومبا،تفاوت ساز تومبا و ساز پرکاشن،معرفی ساز تومبا،آشنایی با ساز کوبه ای تومبا
رضا رشیدپور: بر مدارین یا برقرارین عزیز؟ آنونس گفتگوی پر ریتم و متفاوت شبکه تی وی پلاس با رضا رشیدپور در استودیو انتخاب ۱۴۰۰ فردا نسخه کامل این گفتگو منتشر می شود #تی_وی_پلاس #رضارشیدپور #عادل_فردوسی_پور #حمیدفراهانی_راد #جشنواره_مردمی_انتخاب1400 @snowa_co
تصاویری تلخ از کتک خوردن یک جانباز توسط ماموران نیروی انتظامی مقابل مقابل شهرداری بابلسر در فضای مجازی منتشر شد و بازتاب زیادی داشت. گفته شده این جانباز ماهها پیش از شهرداری بابلسر درخواست ایجاد رمپ برای تردد آسان کرده اما شهرداری به این درخواست اعتنایی ننموده. این جانباز تلاش میکند شخصاً مسیر ویژه عبور معلولان را بسازد که پلیس سر میرسد. پس از این اتفاق، فورا فرمانده نیروی انتظامی بابلسر با دلجویی از جانباز از او عذرخواهی کرد. #جانباز #کتک_زدن #نیروی_انتظامی #تی_وی_پلاس
جوایز گلدن گلوب،مراسم گلدن گلوب،مراسم اهدای جوایز گلدن گلوب،جوایز گلدن گلوب در بخش سینما،جوایز گلدن گلوب در بخش تلویزیون،نخستین مراسم گلدن گلوب،دستهبندی جوایز گلدن گلوب،برندگان جایزه گلدن گوب
بیت باکس ، همه چیز درباره بیت باکس ، بیتباکس زدن ، بیت باکس چیست ، تاریخچه بیت باکس ، جایگاه بیت باکس ، آموزش بیت باکس ، دستگاه بیت باکس ، سازهای کوبه ای ، بیت باکسر ، بیت باکس ایرانی ،
بخش دوم گفتگوى #شبكه_تى_وى_پلاس با #مريم_اميرجلالى در حاشيه اكران مستند صدام كن مامان #بهاره_رهنما
مراسم تشییع خاکسپاری مرحوم محسن قاضی مرادی ،روز جمعه ۲۷ فروردین در قطعه هنرمندان بهشت زهرا برگزار شد
مراسم تشییع و خاکسپاری مرحوم «محسن قاضی مرادی»،روز جمعه (۲۷ فروردین) در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار شد. عکاس: فاطمه عموزاد-خبرگزاری میزان #محسن_قاضی_مرادی #تی_وی_پلاس #مهوش_وقاری
بیشتر...