سازمان بهداشت جهانی در ماه های اخیر تاکید کرده که افراد سالم جامعه نیازی به استفاده از ماسک برای جلوگیری از شیوع ویروس کووید-19 ندارند. اما برخی از متخصصان معتقدند استفاده گسترده از ماسک می تواند در مهار شیوع ویروس موثر باشد.

در چند ماه اخیر بیشتر مقامات بهداشتی اصرار داشته اند که تنها در صورتی که بیمار شده اید یا از فردی بیمار نگهداری می کنید باید از ماسک استفاده کنید. همچنین گفته می شود که هنوز مدرکی دال بر انتقال ویروس از طریق قطرات بسیار ریز در فضا وجود ندارد و به همین دلیل اجماع بر این است که افراد سالم نیازی به استفاده از ماسک ندارند و رعایت بهداشت فردی و فاصله اجتماعی می تواند بهترین راهکارها برای جلوگیری از ابتلا باشد.

نظر سازمان بهداشت جهانی در مورد استفاده از ماسک در افراد سالم

بسیاری از کشورها با مشکل کمبود تجهیزاتی از جمله ماسک مواجه شده اند؛ تجهیزاتی که برای حفاظت و ادامه فعالیت کادر درمان حیاتی است. به همین دلیل برخی اعتقاد دارند که توصیه های فعلی سازمان بهداشت جهانی در مورد عدم استفاده ماسک توسط افراد سالم به دلیل حفظ این لوازم برای کادر درمان و جلوگیری از کمیاب شدن آن به خاطر هجوم مردم برای خرید آنها است.

اما «مایکل رایان»، مدیر اجرایی برنامه فوریت های سلامت سازمان بهداشت جهانی در این باره در یک جلسه مطبوعاتیگفته که کاهش ذخیره ماسک، دلیل اصلی پیشنهاد این سازمان برای عدم نیاز به استفاده ماسک توسط افراد سالم نیست؛ بلکه [در حال حاضر] شواهد کمی در مورد مزایای بالقوه استفاده از آنها وجود دارد و همچنین شواهدی دال بر تاثیر معکوس استفاده نادرست و پوشیدن اشتباه ماسک مطرح شده است.

نظرات مخالف راهکار سازمان بهداشت جهانی

اخیراً «جورج گائو» مدیر کل مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های چین در یک مصاحبهاعلام کردهکه همه باید برای کاهش ریسک انتقال ویروس کووید-19 از ماسک استفاده کنیم. این گفته، بر خلاف راهکارهایی است که اکنون در ایالات متحده و اروپا مطرح می شود که بر اساس آن تنها از افرادی که به ابتلا به کرونا مشکوک هستند می خواهند در محیط عمومی از ماسک استفاده کنند. گائو همچنین افزوده:

«این موضوع که در ایالات متحده و اروپا، افراد ماسک به صورت نمی زنند اشتباه بزرگی است. این ویروس از طریق قطرات و تماس نزدیک منتقل می شود قطرات نقش بسیار مهمی را بازی می کنند و شما باید ماسک بزنید چرا که زمانی که صحبت می کنید همیشه قطراتی از دهان تان خارج می شود. بسیاری از افراد، بدون نشانه یا با نشانه، مبتلا شده اند. اگر ماسک بزنید می تواند از رها شدن قطرات حاوی ویروس و آلوده کردن دیگران جلوگیری کند».

اما اگر فردی آلوده باشد و به دلیل فقدان نشانه های بیماری حتی خودش هم از ابتلا خبر نداشته باشد چطور؟ متخصصان معتقدند این فرد می تواند دیگران را آلوده کند اما با استفاده همگانی از ماسک (از جمله توسط افراد بیماری که تصور می کنند سالم هستند) احتمال انتقال کاهش خواهد یافت.

مطالعه جامعی که اخیراًدر مجله ساینسمنتشر شد خبر از تعداد تکان دهنده مبتلایانی می داد که موجب افزایش اولیه و شدید اپیدمی در ماه ژانویه در چین شده بودند. این پژوهش نشان داد وسعت همه گیری، با تعداد ابتلای گزارش شده همخوانی ندارد.بررسی های بیشتر مشخص کرد که اگر 86 درصد از افراد، شناسایی نشده باشند، معادلات با هم جور در می آیند.

به عبارت دیگر تعداد بسیار زیادی از بیماران علائم خفیف داشتند یا هیچ نشانه هایی از بیماری را بروز نمی دادند، با این حال در رشد سریع شیوع نقش داشتند. علاوه بر اینتست های انبوه در ایسلند و ایتالیانشان داد که تعداد کمی از افرادی که نتیجه تست آنها مثبت بوده هیچ نشانه هایی از بیماری از خود بروز نداده اند. به همین دلیل برخی از محققان اعتقاد دارند که به خاطر نگرانی از بیماران شناسایی نشده، همه باید در محیط های عمومی از ماسک استفاده کنند.

«تام انگلزبی»، مدیر مرکز امنیت سلامت جان هاپکینز استفاده گسترده از ماسک های غیر پزشکی در بین توده مردم را به عنوان راهی برای کاهش انتقال ویروس توسط بیماران بدون هرگونه علائم بیماری می داند. به عقیده او استفاده گسترده از ماسک برای محافظت شخصی نیست بلکه کاهش انتقال در بین جامعه توسط آن افرادی است که هنوز نمی دانند بیمار هستند.

انگلزبی همچنین می افزاید مهم است که تمامی ماسک های پزشکی از جمله مدل های جراحی و N95 به کادر درمان تخصیص داده شود اما از سوی دیگر مردم در یک تلاش جمعی، در محیط های عمومی از ماسک های غیر پزشکی پارچه ای استفاده کنند تا نرخ انتشار ویروس کند شود. او همچین به کشورهایی از جمله کره جنوبی، هنگ کنگ، ژاپن، چین و تایوان اشاره کرده که استفاده از ماسک را جدی گرفته اند و به بخشی از فرهنگشان بدل شده و در نتیجه توانسته اند همه گیری ویروس را کنترل کنند.

قطرات آلوده سرفه و عطسه تا چه مدت در هوا باقی می مانند؟

در آخرین جلسه علمی سازمان بهداشت جهانیاشاره شده که بر اساس بیشتر شواهد، ویروس بیشتر از طریق قطرات تنفسی و تماس مستقیم با افراد آلوده منتشر می شود. انتقالویروس کرونااز طریق هوا محتمل است اما تنها در شرایط خاص و زمانی اتفاق می افتد که ویروس از طریق اسپری شدن قطرات ریز و سپس ماندن طولانی مدت در هوا منتقل شود. به طور معمول بیشتر قطرات در شرایطی از جمله پخش شدن توسط سرفه در هوا پخش می شوند و به سرعت روی زمین می افتند.

اما محققان ژاپنی نشان داده اند که قطرات ریز می توانند تا مدت طولانی در هوا مانده و به دیگران منتقل شوند.سازمان ملی رادیو تلویزیون ژاپن (NHK) با همکاری انجمن بیماری های عفونی این کشورویدیوهایی ضبط کرده اندکه نحوه پخش قطرات در اثر سرفه، عطسه و صحبت کردن معمول را نشان می دهد.همان طور که در ویدیوی زیر مشاهده می کنید، خطر انتشار قطرات در هوا، فراتر از تصور معمول است.

«کازوهیرو تاتدا»، مدیر انجمن بیماری های عفونی ژاپن در این باره می گوید که حتی زمانی که صحبت می کنید هم ذرات بسیار ریزی در حد میکرومتر را در فضا پخش می کنید.

برای اثبات این تئوری، NHK و گروه محققان از دوربین های با حساسیت بالا و پرتو لیزر استفاده کرده اند تا رفتار قطرات در زمان عطسه و مکالمه معمول افراد را ثبت کنند. ویدیوی ثبت شده تایید می کند که قطرات بزرگ ناشی از عطسه به سرعت به زمین می افتند اما قطرات بسیار ریز برای مدت ها در هوا باقی می مانند. این ویدیو همچنین نشان می دهد که قطرات بسیار ریز حتی در زمان مکالمه افراد هم دیده می شوند، به ویژه اگر فرد با صدای بلند صحبت کند. جاذبه بر این قطرات بسیار ریز غلبه نمی کند به همین دلیل برای مدت طولانی تری در هوا می مانند. همین موضوع امکان انتقال آنها به افراد دیگر را افزایش می دهد؛ به ویژه اگر از تجهیزات حفاظتی استفاده نکرده باشید.

با این حال محققان همچنان نمی دانند که برای ابتلا به کووید-19 باید چه تعداد از این قطرات ریز توسط تنفس به بدن وارد شوند تا فرد بیمار شود. البته همچنین خطر ابتلا به بیماری از این طریق را رد نمی کنند.

محققان همچنین آنچه که در زمان سرفه در یک اتاق بسته اتفاق می افتد را ثبت کرده اند و دریافتند که ذرات بسیار ریز می توانند حتی تا 20 دقیقه در هوا باقی بمانند و در این مدت تمامی افراد حاضر در اتاق در معرض آن قرار خواهند گرفت.

در محیط بسته پس از 20 دقیقه بسیاری قطرات ریز ناشی از سرفه کردن همچنان در هوا معلق می مانند.

این پژوهش همچنین نشان می دهد که راهکارهای ساده نظیر باز کردن پنجره و جریان یافتن هوا می تواند موجب افتادن ذرات روی زمین شود. علاوه بر این ثابت می کند که حفظ فاصله اجتماعی یکی از بهترین راهکارها برای کاهش خطر ابتلا به ویروس به حساب می آید وبهتر است زمانی که در محیط های عمومی هستید از تجهیزات حفاظتی از جمله ماسک و عینک استفاده کنید.

در صورتی که تئوری مطرح شده در این ویدیو صحت داشته باشد می توان گفت که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ذرات بسیار ریز آلوده در یک فروشگاه مواد غذایی می تواند منجر به ابتلا به ویروس کووید-19 شود.

در نهایت باید گفت که استفاده از ماسک ساده روی صورت همچنین باعث می شود با دست هایتان به طور مستقیم صورت به ویژه دهان و بینی خود را لمس نکنید. شاید ماسک غیر پزشکی از افراد در مقابل عطسه یا سرفه فرد بیمار محافظت نکند اما اگر فاصله اجتماعی را به خوبی رعایت کنید این ماسک های ساده هم می توانند با ایجاد پوششی روی صورت، شما را از اصلی ترین تهدید توسط خودتتان محافظت کنند؛ دست های آلوده شما.

در مورد کرونا بیشتر بدانید:

• آیا ماسک دست ساز می تواند ویروس کرونا را متوقف کند؟
• از سرفه تا فلج ارگان‌ها؛ ویروس کرونا چه بر سر بدن می‌آورد؟
• چگونه در قرنطینه خانگی دوام بیاوریم؟ فضانوردان ناسا پاسخ می دهند
• ویروس کرونا تا یک هفته روی ماسک باقی می‌ماند
• ماندگاری ویروس کرونا در هوا یا روی سطح به چه معناست؟
• کرونا و قرنطینه تا زمان نامعلوم؛ شنبه عادی جهان چه زمانی از راه می‌رسد؟
• هر آنچه تاکنون از تأثیر ویروس کرونا بر حس بویایی و چشایی می‌دانیم