سید جواد موسوی با بیان این خبر اظهار کرد: آیین علم در شهر خرو یکی از شاخص‌ترین و برجسته‌ترین سنت‌های علم ‎بندی و علم‌گردانی در سطح استان خراسان رضوی است.

وی ادامه داد: توجه به چند مؤلفه در اجرا و ارتباط با این سنت در شهر خرو شاخص بودن آن را نمایان می‌‎کند. از جمله مهم‌‎ترین مؤلفه‌ها می‌‎توان به تعداد علم‌ها، نوع علم‌ها، مدیریت آیین و نحوه اجرای آن اشاره کرد.

موسوی با بیان اینکه در اجرای این آیین از بیش از ۵۰ علم استفاده می‌‎شود، تصریح کرد: حضور این تعداد از علم در یک سنت در سطح استان بی‌سابقه به نظر می‌‎رسد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی یادآور شد: نکته جالب توجه دیگر در ارتباط با علم‌های خرو آنکه تمامی علم‌‎‌ها یک شکل بوده و از نوع علمِ منطقه نیشابور که مختصات خاص خود را دارد و این موضوع جلوه بصری زیبایی به این آیین بخشیده است.

موسوی گفت: مانند بیشتر نقاط استان هر کدام از علم‌ها به دودمان خاصی تعلق دارد که معمولاً کار بستن و گردانندن آن نیز با همان دودمان و خانواده است.

وی افزود: آنچه در این ارتباط در مورد خرو جالب توجه به نظر می‌رسد، وجود پیشتوانه مالی برای علم‌‎ها است. معمولاً در هر دودمان بخشی از دارایی‌‎های دودمان که عمدتاً درختان آلو و غیره است، وقف برگزاری آیینِ علم شده است.

موسوی تصریح کرد: نکته مهم دیگری که عنصرِ علم را در خرو برجسته ساخته است، نقش محوری آن در نظامِ آیینی عاشورایی خرو است. در هر کدام از مراحل و روزهای اجرای آیینِ علم در خرو از گذشته اشعار مخصوصی وجود دارد که توسط آیین‌‎ورزان خوانده می‌شود. سال‌‎ها با کم‌رنگ شدن سنتِ تعزیه‌خوانی در خرو جایگاه علم و علم‎گردانی از پیش برجسته‌‎تر به نظر می‌‎رسد.

محمود طغرایی، مدیر ثبت آثار تاریخی، طبیعی و معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی نیز اظهار کرد: آیین علمِ خرو را همچون اغلب سنت‌های علم در سطح استان باید در ۲ مرحله اصلی علم بستن یا علم‌آرایی و علم‏گردانی در نظر گرفت. کارِ علم‏‌بندی از صبحِ روز اول ماه محرم آغاز و تا صبحِ روز تاسوعا ادامه می‌‎یابد.

وی اضافه کرد: تا صبح روز تاسوعا هر روزه چندین مراسمِ علم‏‌بندی در خرو صورت می‌‎پذیرد، علم‎گردانی نیز در سه روز تاسوعا، عاشورا و سومِ عاشورا انجام می‌شود، نقطه اوج آیینِ علم در روز عاشورا رقم می‌خورد.

طغرایی ادامه داد: تا صبح روز تاسوعا شهر خرو هر روزه شاهد برگزاری چندین مراسمِ علم‏بندی است، هر خانواده مراسم خاص خود را برگزار می‌کند، مراسم علم‎بندی با انتقال علم‌ها از مسجد به منازلِ صاحبانِ علم آغاز می‌شود. علم‌ها در طول سال در مساجد و حسینیه‌های شهر نگهداری می‌شود.

مدیر ثبت آثار تاریخی، طبیعی و معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: با رسیدن علم‎ به درب منازل جهت در اصطلاحِ محلی تعویض لباس آن به حیاطِ خانه به حالت ایستاده جای می‌دهند. تعویض و لباس پوشیِ علم بر عهده افراد خاصی است.

طغرایی افزود: تعویضِ لباسِ کلِ علم‌های خرو صرفاً توسط چند نفر انجام می‌شود، همزمان با تعویض لباسِ علم روضه‌خوانی نیز صورت می‌گیرد. کار تعویض لباس در حیاط خانه و روضه‌خوانی معمولاً در داخل منزل صورت می‌پذیرد. لباس علم را در ایوانِ خانه عوض می‌کنند.

وی عنوان کرد: این موضوع خود تمهیدی برای جلوگیری از به زمین گذاشته شدن علم به نظر می‌رسد، این اقدام را می‌توان حاکی از احترامی دانست که خروی‌ها برای علم خود قائل هستند.

طغرایی گفت: با پایان یافتن کارِ تعویض لباس و روضه‌خوانی عزاداران که از وابستگان صاحبِ علم هستند به صرف ناهار مشغول می‌شوند، برخی خانواده‌ها به جای ناهار در وعده صبحانه پذیرای عزاداران هستند. منابع مالی برای تأمین مخارج روزِ علم‌بندی از محل وقف موجود برای علم تأمین می‌‍شود. پس از پذیرایی علمداران به همراه سایر عزاداران علم را به سمت مسجد مورد نظر حرکت می‎دهند. معمولاً جمعیتی بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر علم را از درب منزلِ صاحب علم تا مسجد همراهی می‌کنند. در مسیر حرکتِ علم اشعار و ابیاتِ ویژه و مخصوصی خوانده می‌شود.

وی یاد آور شد: این اشعار مخصوص انتقال علمِ آراسته شده از منزل به سوی مسجد بوده و در تمامی موارد علمبندی از آن استقبال می‌شود. در نهایت با سلام و صلوات علم وارد حسینیه می‌شود. تمام علم‌های خرو در قالب هیات‌های چهارگانه‌ای که در مساجد شهر مستقر هستند، عمل می‌کنند. این چهار هیات عبارت‌اند از هیاتِ حسینی، هیاتِ صاحب الزمانی، هیات ابوالفضلی و هیاتِ امام سجاد(ع). در سه روز مربوط به علم‎گردانی، عزاداران و علمداران در قالبِ هیات‌‎های چهارگانه شهر از مساجد مربوط به خود به سمت مکانی موسوم به نخداران حرکت میکنند.

مدیر ثبت آثار تاریخی، طبیعی و معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: نخداران میدانگاه بزرگی است که در مجاورت آرامستان روستا واقع است، نخداران در نظامِ آیینی عاشورای خرو مکانی مهم و نمادین به نظر می‌رسد. همه اقشار اجتماعی و اقتصادی از نقاط مختلف شهر برای حضور و مشارکت در مناسک عاشورا در این مکان گرد هم می‌‎آیند.

طغرایی افزود: عزاداران خروی به ترتیب خاصی به همراه علم خود به سوی نخلداران حرکت می‌کنند. براساس این ترتیب ابتدا هیاتِ حسینی و سپس به ترتیب هیات‌‎های صاحب‌الزمانی، ابوالفضلی و امام سجاد(ع) به سوی میدان می‎روند. هر چند ترتیب حرکت به سوی نخلداران در ۳ روز یکسان است، نحوه ورود هیات‌ها و علم‌ها در ۳ روز مربوط به علمگردانی یکسان نیست.

وی در خصوص آیین‌ها در روز تاسوعا و روز سومِ عاشورا اظهار کرد: ابتدا هیاتِ حسینی به همراه علم‌های خود وارد میدان نخلداران می‌‎شوند، علم‎دارها و عزاداران در حالی که اشعار خاصی را می‎خوانند، یک دور کامل میدان را طی می‌کنند سپس در زمان محدودی اقدام به زنجیرزنی می‌کنند.

بر اساس گزارش روابط عمومی اداره‌کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی، طغرایی تصریح کرد: در نهایت هیاتِ حسینی میدان را برای هیات بعدی تخلیه می‌کند. بدین ترتیب ۳ هیات بعدی نیز فرصتِ لازم را جهت ورود به میدان و عزادارای کسب می‌کنند. در روزِ عاشورا علم‌ها و عزاداران ۴ هیات در هم ادغام شده، وارد می‌شوند.

انتهای پیام