به گزارشتیتربرتر؛محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی در گفت‌وگویی در اردیبهشت امسالبر جبران خسارت صاحبان سهامصندوق پالایش‌یکمکه دچار زیان شده بودند، تاکید کرد و تصریح نمود: باید مجموعه اقدامات در راستای ساماندهی بورس در دو سطح در دستور کار قرار گیرد. نخست آنکه موضوعات مربوط به این حوزه در سازمان بورس، شورای عالی بورس و سران قوا بررسی و درخصوص آن‌ها تصمیم گیری شود.

چند روز بعد از مصاحبه رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از مصوبه‌ای خبر داد که بر اساس آن زیان خریداران واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق قابل معامله پالایشی یکم جبران می‌شد. محمدعلی دهقان دهنوی گفته بود که مقرر شده زیان محقق شده آن دسته از خریداران واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق قابل معامله پالایشی یکم که واحد‌های مذکور را از دولت خریداری کرده و تاکنون به فروش نرسانده اند، از طریق اعطای سهام جبران شود. او گفته بود: «معمولا مردم در معامله با دولت توقع ضرر دیدن ندارند و از سوی دیگر دولت مانند هر ناشر دیگری، باید تا یک سال از سهمی که عرضه کرده است حمایت کند تا قیمت سهم به زیر قیمت در روز عرضه نرسد؛ بنابراین قرار شد سهم جدید پالایشی یکم یا سهم‌های دیگر به سهامداران ETF داده شود.»

یک روز بعد نیز علی ربیعی، سخنگوی دولت از مصوبه سران قوا درباره بازار سرمایه خبر داد که یکی از بند‌های آن مربوط به جبران ضرر سهامداران پالایشی یکم بود. او گفته بود طبق مصوبه سران قوا مقرر شده تا زیان محقق شده خریداران واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق قابل معامله پالایشی یکم از طریق اعطای سهام جبران شود. به گفته او قرار بود این تصمیم در کنار مجموعه مصوبات ستاد اقتصادی دولت، مدیریت بورس را برای جلوگیری از نوسان و زیان سرمایه داران خرد امکان پذیر کند.

همچنین فرهاد دژپسند نیز در مورد سهام جایزه و یا همان تخفیف مازاد ۱۰ درصدی در مصاحبه‌ای گفته بود: برای کسانی که در خرید پالایش یکم شرکت کردند، تخفیف ۳۰ درصدی (تخفیف ۲۰ درصدی + ۱۰ درصد تخفیف مازاد) به طور کامل اعمال می‌شود.

همچنین در ابتدای سال جاری در جلسه سران سه قوه تصویب شد به سهامدارانی که از دولت سهام پالایش یکم خریده و نگهداری کرده بودند و در ضرر هستند سهام جایزه داده شود، اما جالب است بدانید که با گذشت تقریبا یکسال از تصویب مصوبه هیات وزیران و علی رغم وعده‌های آقای وزیر و دیگران همچنان هیچ تغییری در پرتفوی سهام داران این صندوق دیده نمی‌شود! و نه تنها بر خلاف وعده فرهاد دژپسند این صندوق به مردم سودی نرساند بلکه در مقطعی ضرر آن به ۵۰ درصد هم رسید.

پذیره نویسی پالایش یکم از ابتدا تاکنون

در شهریور ماه ۹۹پذیره نویسی صندوق پالایش یکمآغاز شد. صندوقی که فروش آن با تبلیغ دولتی‌ها همراه بود. بعد از پایان پذیره نویسی مشخص شد ۴ میلیون نفر با خرید مبلغی به ارزش ۱۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در این عرضه مشارکت داشته اند، مقداری که تنها ۲۰ درصد از کل ارزش صندوق بود. معاملات این صندوق تا چند ماه متوقف بود تا اینکه در ۱۱ آذر ۹۹ برای اولین بار خرید و فروش شد. اما حالا با گذشت بیش از یک سال از فروش واحدهای این صندوق به مردم، سرمایه‌گذاران همچنان در ضرر هستند و طی تماس‌های مکرر با باشگاه خبرنگاران جوان از اختلاف بالای قیمتی بین NAV صندوق (ارزش خالص دارایی به ازای هر واحد) که در حال حاضر 10 هزار و 200 تومان است و قیمت معامله صندوق که حوالی 7 هزار و 600 تا 7 هزار و 800 است، گلایه‌مند بوده و اظهار نگرانی می‌کنند.

سازمان بورسی که بی تفاوت از کنار موضوع پالایش یکم گذشته است/سازمان بورس در وضعیت فعلی پالایش یکم بی تقصیر نیست
برای مشخص شدن دلیل این اختلاف بیش از ۳۰ درصدی بین ارزش واقعی هر واحد این صندوق با قیمت معامله آن، با کارشناسان بازار سرمایه به گفتگو پرداخته ایم:

مهدی میرزایی کارشناس بازار سرمایه در رابطه با علت اختلاف بین قیمت معامله و ارزش nav صندوق پالایش یکم بیان کرد: NAV ارزش ذاتی صندوق را نشان می‌دهد، اما قیمتی که در بازار معامله می‌شود لزوما قیمت ارزش ذاتی سهم نیست. یک زمان‌هایی قیمت معامله بالاتر از ارزش ذاتی است و حباب شکل می‌گیرد و برخی اوقات مانند شرایط حاضر قیمت پایین‌تر است. چرا که قیمت‌ها در بازار تحت تاثیر مولفه‌های مختلف از جمله انتظارات آتی سرمایه گذاران نسبت به چشم انداز بورس و تحولات بازارهای موازی است. همه این موارد و عرضه و تقاضای که شکل می‌گیرد، قیمت معامله صندوق را تشکیل می‌دهند و لزومی ندارد که ارتباط خاصی با NAV داشته باشد. البته که خیلی هم بی ارتباط نیست، اما این ارتباط به صورت یک به یک هم نیست و موضوع عرضه و تقاضا مطرح است.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اظهار کرد: این مشکل که گریبان صندوق پالایش یکم را گرفته می‌تواند دلایل مختلفی از جمله ریزش اخیر بازار، فروش اوراق دولتی و موارد دیگری که جو عمومی بازار را منفی کرد است، داشته باشد. البته نوع بازارگردانی نیز در این موضوع مهم است و بی تاثیر نیست.

او در ادامه در رابطه با نقش بازارگردان پالایش یکم در به وجود آمدن این شرایط، اظهار کرد: نقش بازارگردان بسیار با اهمیت است. مشکل اساسی صندوق پالایش یکم و دارایکم، اندازه بزرگ این صندوق‌ها و توان کم بازارگردان برای کنترل عرضه و تقاضاست که در حال حاضر بازار گردانی خیلی خاصی بر روی آن صورت نمی‌گیرد.

سود پالایش یکم چقدر می شود؟

میرزایی در رابطه با نقش سازمان بورس در قبال این صندوق گفت: سازمان بورس خیلی دغدغه خاصی برای این صندوق ندارد و بیشتر مشغول امور حاشیه‌ای و موارد دیگر است. اما در کل سازمان می‌توانست مدیریت‌ بهتری بر روی این صندوق داشته باشد. به طور مثال می‌توانست کنترل مدیریتی مناسب‌تری بر روی دامنه نوسان و خرید و فروش واحدهای آن داشته باشد. خود صندوق تثبیت بازار نیز می‌توانست برای مدیریت بهتر قیمتی به این صندوق ورود کند. به طور کل دست سازمان بورس برای کنترل این صندوق به دلیل ابزار‌های که در اختیار دارد باز بوده و هست، اما چرا این کار صورت نگرفته و نمی‌گیرد، سوالی است که باید از مسئولان سازمان بورس مطالبه شود و اگر مسائل حاشیه‌ای اجازه دهد، می‌توانند برای آن پاسخ داشته باشند.

آخرین وضعیت صندوق پالایش یکم

محمد خبری زاد کارشناس بازار سرمایه، در رابطه باصندوق پالایش یکمبیان کرد: یکی از نقاط ضعف و رقم خوردن شرایط فعلی برای پالایش یکم، نوع بازارگردانی این صندوق بوده است. پالایش یکم صندوقی بزرگ است که منابع کمی برای بازارگردانی آن در نظر گرفته شد و این موضوع یکی از دلایلی است که این صندوق بسیار پایین‌تر از NAV خود در حال معامله است. به طوری که در سایر صندوق‌های قابل معامله (ETF) دیگر که بازارگردان مناسبی وجود دارد، این مورد را ملاحظه نمی‌کنیم. مشکل وقتی جدی‌تر می‌شود که بدانیم حتی در یک برهه‌های از زمان منابع بازارگردانی صندوق پالایش یکم صفر شد.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: در هنگام پذیرش در بورس، این صندوق بازارگردان با یک منابع مشخص داشت (۵ درصد منابع صندوق). باید سازمان بورس در هنگام پذیرش متوجه این موضوع می‌شد که منابع در نظر گرفته شده برای بازارگردانی و شکل بازارگردانی آن مناسب و کافی نیست و در آینده این صندوق به مشکل برمی‌خورد. اما گویا متاسفانه اصلا به این موارد توجه نشد و نمی‌شود.

راهکار خروج سهامداران پالایش یکم

خبری زاد در رابطه با پیشنهاد خود برای خروج این صندوق از وضعیت فعلی تصریح کرد: یکی از مواردی که برای رهایی از شرایط فعلی می‌توان به آن اشاره کرد تزریق منابع به بازارگردان‌های این صندوق است. باید خود دولت منابعی برای خروج این صندوق از این حالت در نظر بگیرد. همان طور که در یکی از بند‌های بسته ۷+۳ مصوب سران قوا به آن اشاره شد، اما خب به طور کامل اجرایی نشد و منتظر برخی تصمیمات دیگر است. بعد از تزریق نقدینگی به بازارگردان، هدایت معاملات این صندوق به سمت قیمت NAV و کنترل دامنه نوسان، می‌تواند راهکاری مناسب باشد تا علاوه بر خروج سهامداران از زیان، اهالی بازار نیز با دیدن عملکرد قوی بازارگردان در این صندوق، نظرشان برای سرمایه‌گذاری و خرید و فروش واحدها جلب شود.

حال با گذشت بیش از یک سال از عرضه صندوق پالایش یکم و طولانی شدن زیان مردمی که با تبلیغ مسئولین دولتی سرمایه‌های خود را به آن سرازیر کردند. همچنان نگرانی مردم و سرمایه‌گذاران صندوق پالایشی از ادامه وضعیت فعلی پابرجاست. موضوعی که سازمان بورس و مسئولان مربوط می‌توانستند جلوی رقم خوردن آن را بگیرند و حال که رخ داده، متاسفانه نسبت به آن بی تفاوت هستند. باید صبر کنیم و ببینیم با تغییر رئیس سازمان بورس آیا دیدگاه‌ها نسبت به مشکلاتسرمایه‌گذاران صندوق پالایشیهم تغییر می‌کند، یا خیر؟

گردآورنده:علی اکبر رضایی