طرح محققان دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان پیشنهاد برتر در بزرگترین پروژه علمی دنیا

به گزارشگروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوانازاصفهان، ,سرن (CERN) بزرگترین مجموعه آزمایشگاهی دنیا در زمینه فیزیک ذرات بنیادی و فیزیک هسته‌ای است که حدود ۶۶ سال قبل یعنی در سال ۱۹۵۴ میلادی توسطسازمان اروپائی تحقیقات هسته‌ایایجاد و در طی این مدت پژوهش‌های متعددی را به رهبری دانشمندان برتر دنیا (از جمله ۶ دارنده جایزه نوبل) به سرانجام رسانید.

در این مرکز که مهمترین هدف آن"کشف رازهاى مبداء جهان" تعریف شده است هم اینک بیش از ۳ هزار فیزیکدان و مهندس به عنوان کارکنان مقیم در زمینه‌های مختلف نظری و آزمایشگاهی مشغول به کار هستند و بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ دانشمند از ۵۰۰ دانشگاه از ۸۰ کشور دنیا به صورت بازدید‌های کوتاه مدت حضور می‌یابند که این امر خود نشان از همکاری بزرگ و بی نظیر علمی دانشمندان و پژوهشگران عرصه علمی جهان دارد.

بزرگترین برنامه کنونی سِرن، علاوه بر تحقیقات گوناگون در زمینهفیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی، اجرای پروژه بزرگ LHC یا همان “برخورد دهنده‌ی بزرگ هادرونی” به عنوان بزرگترین پروژه علمی جهان است که یک شتاب دهنده ذرات با انرژى و پیچیدگى بى نظیر و بى سابقه بوده و نتیجه آن همکارى و مشارکت جهانى براى آشکارسازى بخش جدید پنهانى از حقیقت خواهد بود.

پس از عضویت پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) در سِرن در سال ۲۰۰۱ میلادی، کشورمان برای نخستین بار با ساخت قسمتی مکانیکی از آزمایش (CMS - Compact Muon Solenoid) در این پروژه بزرگ جهانی همکاری نمود.

با پذیرفته شدن دانشگاه صنعتی اصفهان در سال ۱۳۹۸ به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به عضویت مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (CERN)، اینک در دومین دستاورد بزرگ و ارزشمند علمی بین المللی، طرح پیشنهادی مشترک میان محققان دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر و دانشکده فیزیک این دانشگاه به منظور ساخت دستگاه اندازه گیری درخشندگی ناشی از برخورد ذرات با خطای کمتر از یک درصد به عنوان طرح برگزیده این پروژه علمی جهانی برگزیده شد.

اعضای اصلی گروه محققان دانشگاه صنعتی اصفهان آقایان دکتر اصغر غلامی و دکتر محمد صدقی از دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر و دکترحامد بخشیان سهی و خانم دکتر عبیده جعفری از اعضای هیئت علمی دانشکده فیزیک این دانشگاه می‌باشند.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اهمیت ویژه این پروژه بزرگ علمی بین المللی گفت: در آزمایش CMS پروتون‌ها و یون‌های سنگین در یک مسیر ۲۷ کیلومتری شتاب داده شده و با سرعتی نزدیک به سرعت نور به هم برخورد داده می‌شوند تا در نقطه‌ی تلاقی، ذرات جدیدی ایجاد شود.

دکتر اصغر غلامی توضیح داد: بررسی و اندازه گیری دقیق برهم کنش‌های بین پرتو‌های پروتون به اندازه گیری دقیق میزان درخشندگی که در اثربرخورد پروتون‌ها با یکدیگر اتفاق می‌افتد بستگی دارد و هر قدر سنجش میزان درخشندگی با خطای کمتر باشد، خطا‌های کمتری در نتایج آزمایشات به وجود می‌آید.

او ادامه داد: این موضوع از جمله چالش‌های مهم در پروژه ارتقاء آزمایش CMS برای اجراء در سال ۲۰۲۷ میلادی است و این مرکز جهانی در تلاش است تا زمینه لازم جهت اندازه‌گیری برخط درخشندگی برخورد پروتون-پروتون با دقت بهتر از یک درصد را فراهم نماید. از جمله چالش‌های دیگر این طرح نیاز به سرعت بسیار بالا و قرار گرفتن مدار‌های الکترنیکی در محیطی با تشعشع بسیار زیاد است.

دانشیار دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان این که برای این طرح دو گروه علمی شامل یک گروه مشترک از محققان روسیه و ترکیه و یک گروه متشکل از محققان ایرانی از دانشگاه صنعتی اصفهان به بررسی و ارائه طرح پرداختند، تصریح کرد: پس از تلاش و چندین مرحله داوری پیچیده، درنهایت طرح ارائه شده توسط محققان دانشگاه صنعتی اصفهان مورد پذیرش و تأیید داوران بین المللی مرکز سِرن قرار گرفت.

غلامی افزود: به رغم تحقیقات طولانی مدت گروه دو ملیّتی روسی-ترکی، محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در مدت زمانی کمتر و طی نزدیک به یک و نیم سال انجام آزمایش‌های شبیه سازی شده از جنبه‌های مختلف، سنجش میزان امکان پذیری، مطالعات آماری و در نهایت ارائه طرح سخت افزاری ساخت دستگاه، نظر بسیار مثبت داوران وگروه طراحی تکنیکال مرکز سِرن راجلب نمودند.

او بیان کرد: داوران این مرکز مهم بین المللی ضمن ابراز تمجید از سطح جزئیات، پیچیدگی و نبوغ اختصاص داده شده به مدلسازی و شبیه‌سازی کارایی دستگاه پیشنهادی، اذعان داشتند که نتایج ارایه شده توسط تیم کشورمان از توانایی سنجش دقیق، روشن و با کیفیت مطلوب میزان درخشندگی با خطای کمتر از یک درصد در آزمایش CMS را برخوردار است.

این محقق دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بهره گیری از سنسور‌ها و آشکارساز‌های سیلیکونی و مدار‌های الکترونیکی مناسب دردستگاه اندازه گیری پیشنهادی محققان ایرانی و اثبات کارآیی طرح ارائه شده با انجام شبیه سازی‌های دقیق، نقطه قوت برتری این طرح در رقابت با دیگر گروه علمی فعال در این پروژه بود.

انتهای پیام/ش