اقتصادسبز آنلاین: فرآیند عرق‌گیری از گیاهان و دانه‌های روغنی ابتدا در مصر باستان و سپس در چین صورت گرفت؛ در قرن‌های هشتم تا دهم میلادی (حدود هزار سال پیش‌) دانشمندان ایرانی مانند ابوعلی سینا، محمد زکریای رازی و… به دانش درمان با گیاه رونق زیادی دادند و کتاب‌های معروفی چون «قانون» و «الحاوی» را نوشتند.

پیشرفت اروپاییان در استفاده از گیاهان داروئی در قرن هفده و هجده میلادی افزایش یافت؛ و رفته به رفته با مشاهده نتایج موثر گیاهان در درمان بیماری‌ها روند استفاده از این محصولات افزایش یافت، به‌طوری‌که ‌در سه دهه گذشته شاهد روند روبه رشد مردم در زمینه استفاده از این داروهای گیاهی و احیای طب سنتی هستیم، براساس آمار موجود در کشور ما بیشتر از ۱۳۰ نوع داروی گیاهی و منشاء اصلی آنها گیاهان هستند که به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. عرق‌گیری یکی از روش‌های مصرف گیاهان دارویی است که با استقبال زیادی از جانب مصرف‌کنندگان روبه‌رو بوده و اغلب توسط متخصصان طب سنتی تجویز می‌شود.

اعظم صفایی

عرقیات گیاهی به اشکال مختلف سنتی و کارخانه‌ای در بازار به مصرف کنندگان عرضه می‌شوند و عرق‌گیری به دو روش سنتی و صنعتی انجام می‌شود؛ برخی از مصرف‌کنندگان متقاضی مصرف عرقیات سنتی و گروهی دیگر طرفدار عرقیات صنعتی هستند؛ اما چه تفاوتی میان این دو روش تولید وجود دارد و کدام روش کیفیت و سلامت بیشتری به دست می‌دهد؟ در این شماره از «اقتصاد سبز» به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.

در مصرف عرقیات گیاهی افراط نکنید

طب سنتی دیدگاه ویژه‌ای در مصرف عرقیات گیاهی داشته و علمای این طب همواره ‌توصیه‌های بسیاری راجع به مصرف این محصولات داشته و عرقیات گیاهی را نوعی معجزه در درمان بیماری‌ها می‌دانند؛ اما این محصولات در کنار فوایدی که به همراه دارند در صورتی که به‌درستی انتخاب نشده و در مصرف افراط شوند عوارضی را به همراه داشته و زیان‌آور می‌شوند.برای آشنایی بیشتر با خواص عرقیات گیاهی به سراغ دکتر «لیدا شمسایی»، متخصص طب سنتی رفته تا اطلاعات دقیق‌تری راجع به این موضوع کسب کنیم.

درمان با گیاهان در سرشت ایرانیان

پذیرش طب اصیل سنتی ناخودآگاهی در سرشت ما ایرانیان وجود دارد و درمان از طریق این طب با ما عجین شده است به‌طوری‌که اگر به‌طور مثال کودک شما دچار دل درد شود اولین کاری که می‌کنید،خوراندن «عرق نعناع» و «نبات» به اوست و بعد از این‌که پاسخی نگرفتید به سراغ داروهای شیمیایی می‌روید، در واقع سعی می‌کنید با استفاده از روش‌های قدیمی که مادرها و مادربزرگ‌ها آموزش داده‌اند، نسبت به درمان اقدام کنید.

ابن‌سینا کاشف عرقیات گیاهی

تهیه و تولید عرقیجات در ایران اولین‌بار توسط «ابن سینا» در جهان کشف شده است، البته حدود 6 هزار سال پیش در مصر باستان از اسانس گیاهان استفاده می‌کردند،اما در منابع آمده است که استفاده از گیاهان به شکل عرق‌گیری و تقطیر توسط «ابن سینا» صورت گرفته و علاوه بر این استفاده از اسانس گیاهان در درمان بیماری‌ها توسط این پزشک ایرانی انجام گرفته است. سالیان پیش در ایران از عرقیات به عنوان شربت‌های روزانه استفاده می‌کردند وعرق هر گیاهی را در فصل رویش گرفته و در سرداب‌ها، زیرزمین‌ها و قرابه‌های تیره یعنی جایی که به دور از نور باشد نگهداری می‌کردند و در طول سال استفاده می‌کردند.

این عرق‌ها پر‌طرفدارترند

مصرف بالای عرق نعناع در فصل خود، عرق بیدمشک، بهارنارنج و گلاب نسبت به مابقی عرقیات بیشتر مرسوم بوده و در برخی فصول و برخی مناطق نظیر جنوب کشور عرق «دولاب» که از شکوفه درخت خرما گرفته می‌شود، مصرف بالایی دارد. بنابراین بسته به فرهنگ مناطق و موقعیت جغرافیایی خاص هر منطقه این عرقیات گیاهی تولید و مصرف می‌شوند.

مصرف خودسرانه ممنوع

در حال حاضر در ایران، بالغ بر چهل تا پنجاه نوع عرق از گیاهان مختلف، تقطیر و تهیه می‌شود که اغلب آنها در صورت مصرف زیاده از حد و بدون تجویز متخصص، به سلامت ما آسیب می‌رسانند ولی عرق‌های نعناع، بیدمشک، بهارنارنج و گلاب معمولا آسیبی به سلامت نمی‌رسانند، مگر اینکه فردی نسبت به مصرف این 4 عرق آلرژی داشته باشد که در این صورت برای این افراد منع مصرف دارند.عرقیجات چون تقطیر شده گیاهان هستند، قدرت نفوذ بالایی در بدن دارند و با افزایش دوز مصرف عارضه به همراه دارند؛ مصرف کنندگان با خیال آسوده می‌توانند این 4 عرق نام برده شده را مصرف کنند به این دلیل که این عرق‌ها به اغلب مزاج‌ها سازگار هستند،مگر گروهی که آلرژی خاصی دارند.

جلاب معجزه سلامتی

مخلوط گلاب و زعفران و عسل به افزایش حافظه، رفع کرختی و سستی از بدن و افزایش حافظه کمک کرده و به درمان آلزایمر و تقویت قلب،سیستم ایمنی و رقیق کردن خون کمک می‌کند. در حال حاضر مردم در جامعه غذاهایی را مصرف می‌کنند که باعث غلظت خون می‌شود و اغلب سستی و کسالت صبحگاهی دارند و به همین علت مصرف «جلاب» شربت عسل و گلاب بسیار موثر بوده و به رفع تپش قلب کمک می‌کند.

عرقیات را خیلی حرارت ندهید

عرقیجات اگر به شکل ناسالم تولید شده و یا تاریخ گذشته باشند،ایجاد مسمومیت می‌کنند و به همین دلیل معمولا بهترین زمان مصرف این محصولات 10 ماه تا یک‌سال است؛ عرقیجات که به صورت تقطیر و اسانس‌گیری تهیه می‌شوند، عضو لطیفی دارند و بعد از تولید نباید حرارت زیاد ببینند و برای همین دلیل به‌طور نمونه در تولید فرنی و شله زرد این عرقیات بهتر است در آخر طبخ اضافه شوند تا حرارت زیادی نبینند تا عضو لطیف حفظ شود چرا که همین عضو لطیف است که باعث تقویت و اثر بخشی بهینه عرق در بدن می‌شود.

برندهای مطرح عرقیات گیاهی در کشور کدامند؟

آوند سوغاتی از دل طبیعت

شرکت پارس گلاب به عنوان یکی از اولین تولید کنندگان عرقیات گیاهی در کشور در سال 1360 در شیراز تأسیس گردیده است.
تولیدات شرکت پارس گلاب با نام تجاری آوند با بیش از 60 نوع عرقیات گیاهی به بازارهای ایران و برخی کشورهای اروپا و آمریکای شمالی عرضه می‌شود. ثبات کیفیت در بسته‌بندی‌های مناسب و حفظ حقوق مصرف کنندگان و رضایت مندی آنها طی حدود 40 سال سابقه کار سرلوحه برنامه‌های این شرکت بوده است.

ربیع نامی آشنا

مؤسسه ایران گلاب مرغوب (ربیع) در سال 1328 تاًسیس شد و با ثبت نام تجاری ربیع، اولین گام‌های خود در عرصه تولید و صادرات گلاب طبیعی و پاستوریزه را چنان استوار و محکم برداشت.
آغاز تولید صنعتی در شرکت ایران گلاب با احداث کارخانه پیشرفته در سال 1360 در منطقه کاشان، شروع تلاش بی‌وقفه‌ای جهت اعتلای نام ایران در عرصه‌های جهانی بود و اکنون با بیش از نیم قرن تجربه، نام ایران در جهان، با گلاب ربیع به نیکی شناخته می‌شود و بنیانگذار تولید صنعتی گلاب ایران، از سوی جهانیان به لقب سلطان گلاب ملقب و زبانزد تجار و صاحبان صنایع مرتبط در جهان شده است.
ایران گلاب در حال حاضر با بهره‌گیری از پنج شعبه و ۱۸ نمایندگی، محصولات خود از جمله گلاب و اسانس گل محمدی را به بیش از ۳۰ کشور جهان با ارزش بیش از 20 میلیون دلار، صادر می‌کند. این شرکت در تمام سال‌های گذشته، عزم خود را بر گشودن بازارهای جدید صادراتی گذاشته است.

نادر عصاره طبیعت

35 سال پیش شرکت گلاب نادر فعالیت خود را در زمینه تولید گلاب و عرقیات در فضایی به مساحت 400 متر مربع و با دارا بودن یک سیستم تقطیر آغاز نمود. این شرکت اولین سیستم پاستوریزاسیون گلاب و عرقیات را طراحی و برای اولین بار در ایران، عرقیات سنتی و گلاب را به‌صورت کاملاً بهداشتی تولید و عرضه نمود.به‌تدریج و با افزایش میزان فعالیت شرکت‌؛ تجهیزات و دستگاه‏‌های آن نیز کامل‏تر گردیده تا این‌که در سال 1375 برای اولین بار در ایران 2 پروانه کاربرد علامت استاندارد تشویقی ملی ایران برای گلاب سبک و سنگین، به این شرکت اهدا گردید. همچنین آب مقطر تولیدی این واحد نیز موفق به دریافت استاندارد ملی ایران شد.به‌منظور تحقیق، فناوری و بروز رسانی تکنولوژی، همچنین تولید محصولات جدید واحد تحقیق و توسعه، این شرکت در سال 1378 شروع به‌کار نموده و هر ساله چندین طرح و برنامه پژوهشی و کاربردی را در دستور کار خود قرار می‌دهد.در سال 1380 با دریافت پروانه بهره‏‌برداری انواع شربت، تولید شربت‏‌های صد در صد طبیعی با استفاده از عصاره‌های طبیعی آغاز شده و در حال حاضر شرکت 6 نوع شربت گیاهی (گلاب – بیدمشک – بهار نارنج – نعنا – زرشک – سکنجبین) را تولید می‌نماید.

ترقی با بیش از 60 سال سابقه

شرکت گلفام ارومیه (شرکت سهامی خصوصی) در سالهای 1929 و 1950 برای محصولات خود برندی ایجاد کرد.
کارخانه گلفام در مرکز استان آذربایجان غربی در زمینی به مساحت 44000 متر مربع در شهر ارومیه واقع شده است.این شرکت شامل محصولات شامل رب گوجه فرنگی، غذاهای بدون کنسرو گوشتی، انواع پوره میوه، انواع سیب‌زمینی پوره شده و انواع میوه،سرکه، سرکه بالزامیک، کریس و عرقیات گیاهی است.به منظور تولید محصولات باکیفیت، این شرکت با استفاده از روشهای تولید شناخته شده بین‌المللی موفق به اخذ مجوز صدور گواهینامه ISO 9001: 2008 شده است.

گلچکان، سوغاتی از شهرک صنعتی توس

شرکت گلچکان زمانی از سال 1330 فعالیت خود را در زمینه تولید گلاب، عرقیات گیاهی، آبلیمو، آبغوره، سرکه و شربت با مدیریت «باقر زمانی» آغاز نمود این شرکت پس از گذشت چند دهه از حضور برتر خویش در عرصه تولید در سال 1380 موفق به احداث کارخانه در زمینی به مساحت یک هکتار‌ در شهرک صنعتی توس گردید و در پس از گذشت چند دهه از حضور برتر خویش در عرصه تولید در سال 1380 موفق به احداث کارخانه در زمینی به مساحت 1 هکتار در شهرک صنعتی توس گردید و در سال 81 با توان تولید بیش از 50 محصول متنوع به بهره‌برداری رسید.
تولید محصولات طبیعی با بالاترین کیفیت، تنوع در محصولات، ارتباط با مشتریان و حفظ سلامت مصرف‌کنندگان همراه با رعایت استانداردهای بین‌المللی در سایه بهره‌مندی از راهنمایی‌ها و نظریات ارزشمند کارشناسان محترم اداره نظارت بر مواد‌غذایی استاندارد و صنایع در راس اهداف مدیریت رشد سازمان قرار دارد.

سمیه پایبند به حفظ کیفیت

شرکت صنایع غذایی سمیه از سال 1363 که با تولید آبلیمو و کمی بعد کشک مایع پاستوریزه شروع به کار کرد و بعد از حدود سه دهه، با دهها محصول متنوع، از قبیل کشک سنتی، آبلیمو، انواع ترشی جات، شوریجات، رب انار، رب‌گوجه‌فرنگی، انواع مربا، شربت سکنجبین، کنسرو خوراک‌ها، آبغوره، سرکه، عرقیات گیاهی و رشته آش زینت بخش سفره‌های ایرانی شد. کارخانه شرکت فرآورده‌های غذایی سمیه در زمینی به مساحت 10,000 متر مربع در شهرک صنعتی صفا دشت ملارد استقرار داشته و محصولات خود را علاوه بر داخل ایران، در کشورهایی چون آلمان، کویت، آمریکا، کانادا، امارات متحده عربی، عراق و سوئد در دسترس مصرف کنندگان قرار داده است.

ترگل،تولید کننده بزرگ گیاهان دارویی مقطر

در سال 1356 در نزدیکی کرمان با هدف تولید و عرضه گیاهان دارویی و معطر و مقطر با کیفیت بالا تأسیس شد. در سال 1368 با توجه جایگزین شدن ماشین‌آلات بسته‌بندی مایعات با بهترین تکنولوژی و آخرین استاندارد این شرکت بزرگترین تولید کننده در ایران شد. شرکت ایران ترگل، یکی از بزرگترین تولید‌کننده‌های گیاهان دارویی مقطر، گلاب و روغن‌های ضروری در ایران است و کادر فنی این شرکت دارای 24 سال تجربه در زمینه ی تقطیر گیاهان معطر و دارویی است.

«مصرف‌کنندگان» متقاضی کدام برند هستند

شاید شما هم از آن دسته افراد باشید که در خرید عرقیات گیاهی توجه چندانی به برند محصول نکرده و یا جزو عده دیگری باشید که برندی خاص را امتحان کرده و همیشه مشتری پرو پا قرص آن هستید؛ چه جزو دسته اول باشید و چه از دسته دوم باید بدانید، در خرید هر محصول غذایی توجه به سلامت و کیفیت حرف اول را می‌زند و این دقت مصرف کننده در خرید است که تولید کننده را مجاب می‌کند تا روز به روز به ارتقاء سطح کیفی محصولات خود بیافزاید.با چند تن از مصرف‌کنندگان درباره این موضوع که کدام برند عرقیات گیاهی را انتخاب می‌کنند و به چه علت ؟ وارد گفت‌وگو شده‌ایم.

ربیع نام آشنا و با کیفیت

نسترن 32 ساله خانه‌دار از طرفداران گلاب «ربیع» است و در مورد دلیل این انتخاب می‌گوید: ربیع برندی آشنا و قدیمی هست و من معمولا در انتخاب به نام برند توجه می‌کنم و از محصولات سنتی استفاده نمی‌کنم، در خرید سایر عرقیات گیاهی،برند مادلین کیفیت خوبی دارد و چون یکبار امتحان خود را پس داد همیشه همین برند را خریداری می‌کنم.

نادر، ربیع و آوند

مرجان 45 ساله در پاسخ به این پرسش می‌گوید: معمولاً مشتری محصولات ربیع و نادر هستم و به نظرم عطر بهتری دارند؛ البته برند آوند هم محصولات خوبی دارد ولی کمتر فروشگاهی محصولات این برند را دارد؛ به نظرم در خرید عرقیات گیاهی محصولات سنتی اعتبار زیادی ندارند و شرکتی‌های قابل اعتماد‌تر هستند.

به بسته بندی محصول توجه می‌کنم

اعظم 42 ساله می‌گوید: هر برندی در محصولی خاص موفق تر است به‌نظرم گلاب ربیع و نادر کیفیت بهتری از برندهای دیگر دارند و یکی از نکات دیگری که در انتخاب من تأثیر دارد بسته‌بندی محصول است و ظروف پلاستیکی بهتر از شیشه‌ای است به این علت که نمی‌شکنند و نگهداری این ظروف راحت‌تر است؛ ‌و در مورد خرید عرقیات گیاهی مثل نعناع، برند ‌آوند هم کیفیت خوبی دارد و معمولاً اگر در دسترس باشد خریداری می‌کنم.

مشتری ربیع و آوند هستم

مهسا 36 ساله از مشتریان ربیع و آوند است و به نظر او محصولات شرکتی به لحاظ معیارهای سلامتی بهترند و در وهله اول عطر محصول برای او اهمیت دارد اما در مورد خلوص شک دارد و می‌گوید نمی‌توان مطمئن بود که کیفیت واقعی عرقیات گیاهی کدام برند بهتر است.
مشتری عرقیات سنتی و شربت‌های آوند هستم
مژگان 47 ساله مشتری یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای در پاسخ به پرسش ما می‌گوید: من مشتری گلاب ربیع هستم و سایر عرقیات گیاهی را به شکل سنتی می‌خرم به این دلیل که خلوص بیشتری دارند؛ به نظرم محصولات سنتی از نظر عطر و بو قابل قیاس با عرقیات گیاهی صنعتی نیستند. البته در مورد شربت‌های گیاهی برند «آوند» شربت‌های خوبی دارد و من مشتری شربت‌های نعناع و بیدمشک این برند هستم.

برندهای قدیمی پرطرفدارتر هستند

محسن فروشنده یکی از فروشگاه‌های مواد غذایی در پاسخ به این پرسش که مشتریان او بیشتر خریدار کدام برند هستند می‌گوید: مشتری‌ها بیشتر متقاضی خرید برندهای معروف مثل ربیع و نادر هستند و بعد از این دو برند برندهایی مثل آوند و ترگل طرفداران بیشتری دارند؛ البته من کمتر شاهد این موضوع هستم که مشتری برندی را درخواست کند و اگر موجود نبود برود معمولا هرچه باشد می‌خرد.