بسته نجات اقتصادی ایران چیزی جز سیاست های تعدیل ساختار نیست

لقمه |

2 سال پیش

بسته نجات اقتصادی ایران چیزی جز سیاست های تعدیل ساختار نیست

به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری موج، علی مروی ، رئیس اندیشکده کسب و کار دانشگاه شریف و مصطفی سمیعی نسب، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با حضور در قسمت چهارم از فصل شانزدهم برنامه زنده تلویزیونی زاویه که 23 تیرماه به صورت زنده روی آنتن شبکه 4 رفت، به گفتگو درباره «بسته اقتصادی نجات ایران» پرداختند.

علی مروی، رئیس دانشکده کسب و کار دانشگاه شریف و از دست اندرکاران بسته اقتصادی نجات ایران در ابتدای برنامه اظهار داشت: بسته اقتصادی نجات ایران حاصل تلاش شبکه ده ها نفره اقتصاددانان جوان ایران است که عمدتا فارغ التحصیلان دانشگاه های خوب داخل و خارج از کشور هستند. ما روی مسائل سیاستی اقتصاد ایران تمرکز ویژه ای داشته ایم و در این شبکه راجع به ابعاد مختلف این سیاست ها بحث کرده ایم و از آذر سال گذشته حدود 20 نفر از اعضای همین شبکه تصمیم گرفتیم برای اینکه سطح گفتمانی مباحث اقتصادی کشور در عرصه های سیاستی و اجرایی کشور ارتقاء پیدا کند، جمعبندی این مباحث را در قالب یک برنامه پیشنهادی ارائه کنیم.

وی افزود: ادعای این برنامه این است که متن باز یا «open source» است و در معرض نقد عمومی قرار گرفته تا تکمیل و اصلاح شود. «بنای ایران» از اهداف قابل لمس و سنجش پذیری که هم سیاست گذار و سیاستمدار و هم مردم کشور آن را متوجه می شوند شروع می کند. این برنامه می گوید که 5 برنامه هست که در اقتصاد کشور باید مورد توجه قرار بگیرد. هدف اول مهار پایدار تورم است؛ یعنی تورم باید به میانگین کشورهای خاورمیانه برسد که در حال حاضر این میانگین بین 6 تا 9 درصد است. هدف دوم ایجاد رشد اشتغال زا است؛ یعنی ما در 4 سال آینده باید بین 3 تا 5 میلیون شغل ایجاد کنیم که با رشدهای حدود 6 تا 8 درصدی تحقق آ ن ممکن است. هدف سوم فقرزدایی غیرتورمی است. متاسفانه در دهه 1390 به طور متوسط سرانه قدرت خرید ایرانیان حدود 40 درصد کاهش پیدا کرده است، در حالی که همزمان ضریب جینی افزایش یافته است که در حال حاضر بالای 0.4 است. در چنین شرایطی باید از دهک های پایین درآمدی حمایت شود اما به شیوه ای که تورم ایجاد نکند.

علی مروی همچنین گفت: تورم خود نحوه ای مالیات است، مالیاتی که دو ویژگی دارد؛ اول اینکه پشتوانه قانونی ندارد چون دولت بدون اجازه آنها دست در جیبشان می کند و قدرت خرید آنها را برمی دارد. ویژگی دومش این است که این تورم روی دهک های کم درآمد اثرات جدی تری دارد. هدف چهارم مقابله با فساد است که متاسفانه شاخص ادراک فساد نشان می دهد که وضعیت ما خوب نیست و تلقی مردم ما این است که فساد در کشور زیاد است که این مثل موریانه سرمایه اجتماعی ما را می خورد. هدف پنجم ما ارتقاء جایگاه اقتصاد ایران در عرصه جهانی است که در این وضع صادرات غیر نفتی ما دو برابر صادرات نفتی ما می شود. در حال حاضر از هر 100 نفر از کسانی که در سن کار هستند فقط 35 نفر کار می کنند که این بیکاری را نمی توانیم چاره کنیم مگر اینکه از فرصت های بین المللی ایجاد شغل برای کشور استفاده کنیم.

استاد دانشگاه شریف ادامه داد: دولت جدید برای مهار پایدار تورم باید چند اقدام کلیدی انجام دهد. اولا باید درآمد نفتی را از بودجه بیرون بکشد چون ریشه تورم های ساختاری دو رقمی و تولید زایی های گسترده از کانال بیماری های هلندی همین وجود درآمدهای نفتی در بودجه دولت بوده است. اما شکلف هزینه ها و درآمدهای دولت خیلی زیاد می شود. در مرحله اول باید هزینه های دولت را کاهش دهد و متمم بودجه ارائه دهد چون بودجه 1400 را دولت فعلی به شدت غیر مسئولانه بسته است. در گام دوم باید درآمد دولت را افزایش دهد که ابزار آن توزیع اوراق بدهی در جامعه است تا بتواند پول را جمع کند. همچنین باید روی واگذاری دارایی های دولت تمرکز کند و طبق استانداردهای جهانی دارایی های دولت ما خیلی زیاد است. مطلب سوم توسعه برخی کلان شهرها و شهرهای جدید است که می تواند تراکم کلان شهرها را کم کند.

مروی تاکید کرد: برای اینکه تولید رونق بگیرد دولت باید موانعی که خود پیش پای تولید گذاشته را بردارد. با غلبه پارادایم مجور محوری و با تقویت انحصار در دولت های مختلف جلوی مکانیزم های طبیعی گرفته شده است. همچنین دولت سرکوب های شدید قیمتی انجام می دهد ک باید آن را کنار بگذارد. ریشه افزایش قیمت ها تورم است که بخشی از آن ناشی از بودجه و بخشی هم ناشی از ناترازی بانک ها است.

برنامه زاویه

کلیک و کشیدن برای جابجایی

در ادامه مصطفی سمیعی نسب در انتقاد از بسته نجات اقتصادی گفت: من حقیقتا متوجه نشدم که تمایز این برنامه با مجموعه برنامه ها و سیاست های گذشته بخصوص برنامه اول که پس از جنگ و در دولت آقای هاشمی داشتیم در چیست. به خصوص مشابهت ها با برنامه های دکتر نیلی به عنوان مشاور دولت که در سال 96 ارائه شد که حتی عناوین هم همان بود. برنامه شما نسبت به آن برنامه آقای نیلی حلقه های مفقوده جدی تری داشت. هایک می گوید اقتصاددانی که فقط اقتصاد بداند اقتصاددان نیست، یعنی ما نمی توانیم در عرصه سیاست گذاری اقتصادی بدون ملاحظات و ترتیبات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که حاکم است یک فضای آزمایشگاهی و ایزوله درست کنیم. آیا بسترهای نهادی موجود تامین کننده اهداف شما مثلا در بحث کاهش تورم است؟ همچنین این برنامه چیزی جز سیاست های تعدیل ساختاری نیست. مثلا عنوان آزادسازی قیمت های بد بود، عنوان تعدیل قیمت ها جایگزین شده است و شوک های قیمتی را به اقتصاد ایران تحمیل می کند که ما تجربه آن را داشت ایم.

وی افزود: یک زمانی ورود به تحلیل برنامه از منظر شاخص های اقتصاد کلان است که می گویییم نرخ رشد، بیکاری، نقدینگی، تورم و ... چقدر است، اما یک زمانی تحلیل بر اساس شاخص های توسعه انجام می شود و بحث می رود به این سمت که ببینیم شاخص های فقر، نابرابری، تبعیض و... چطور است.

مروی در پاسخ به انتقادات سمیعی نسب اظهار داشت: نقاط قوت خیلی خوبی برنامه آقای نیلی داشت که در این برنامه نیز تکرار شده مثل بحث های خیلی خوبی که درباره بازتوزیع و محیط های کسب و کار در برنامه آقای نیلی شده است. در آن برنامه مطالبی مطرح شد و به آقای روحانی هم پیشنهاد شد اما ایشان اجرا نکرد و آقای نیلی هم از دولت استعفا داد. نظامی که ما در بسته نجات ایران به نظام مالیاتی داریم در برنامه های دیگر نیست. همچنین نگاه ما در عرصه بین الملل یک نگاه راهبردی است؛ یعنی ما نه تعامل با بقیه کشورها را نفی می کنیم و نه می گوییم سرنوشت محتوم این است که به آنها امتیاز بدهید.

وی افزود: اقداماتی که ذیل 5 هدف طراحی شده اند کامل درهم تنیده و سازگارند و من برنامه ای با این انسجام و سازگاری درونی تا به حال ندیده ام. برنامه های تعدیل ساختاری که ریشه اش به برخی از توصیه های نهادهای بین المللی مثل بانگ جهانی و IMF برمی گردد، ویژگی بارزشان شوک درمانی است همانطور که شما به اشتباه فرمودید که در این برنامه شوک درمانی توصیه شده است، در حالی که ما گفتیم از یک سالی و پس از آن که تورم مهار پایدار شد دولت تدریجا شروع به تعدیل قیمت ها کند. واقعیت این است ما قائلیم به این که جایی که بازار درست کار می کند دولت نباید در آن دخالت کند. مداخله دولت باید در جاهایی باشد که شکست بازار داریم، اگر چه در همانجا که چاله شکست بازار را داریم نباید وارد چاه شکست دولت شویم. با نه بازار گرای افراطی هستیم و نه دولت گرای افراطی و در این برنامه کلی گویی نکرده ایم.

رییس اندیشکده کسب و کار دانشگاه شریف تاکید کرد: ما معتقدیم که دولت باید پایش را از بازار انرژی بیرون بکشد و اساسا چرا باید دولت قیمت گذاری کند؟ قیمت باید در بازار تنظیم شده عادلانه شکل بگیرد. مثلا ما در بحث بنزین در این برنامه آوردیه ایم که سهمیه بنزین باید به کارت ملی تخصیص یابد نه به ماشین. همچنین وقتی ما اینجا گفته ایم رفع فقر تورمی و روی شاخص فساد متمرکز شده ایم که اقتصاد توسعه است، شما چطور می گویید که ما صرف با شاخص های اقتصاد کلان تحلیل کرده ایم؟ ما در این چند سالی که به بحث های سیاستی ورود کرده ایم از سیاسیون کشور قطع امید کردیم، چون تعارضات منافع در گلوگاه های بر تصمیم گیری غلبه می کند، لذا ما مخاطب خود را مردم قرار داده ایم.

مروی ادامه داد: در اقتصاد داخلی دال مرکزی ایده ما این است که نحوه مداخله دولت در اقتصاد باید قابل دفاع و اصولی باشد تا به اقتصاد آسیب نزند. دولت به جز جاهایی که ما انحصاری داریم که با قیمت گذاری نمی توان آن را حل کرد، نباید سرکوب قیمتی انجام دهد، دولت نباید با وضع مانع در بازارها مانع ورود مردم به این بازارها شود. دولت در بعضی بازارها باید در سطح سیاست گذار دخالت کند و در برخی بازارها ممکن است تا سطح قیمت گذاری هم مداخله داشته باشد که این در اقتصاد داخل است. اما مهم تر از آن اقتصاد سیاسی است که بحث تعارضات منافع مطرح می شود.

همچنین سمیعی نسب با انتقاد از در نظر نگرفتن تعارضات منافع در بسته اقتصادی نجات ایران گفت: در 40 سال گذشته هر جا دولت خودش را کنار کشید چیزی جز تشویش اقتصادی و فشار به طبقه متوسط ندیدیم. از طرفی شما می گویید قیمت ها عمدتا باید در خود بازار کشف شود، اما آیا بسترهای لازم برای کشف قیمت ها در کشور هست؟ مثال روشن آن مرغ و تخم مرغ است که قرارگاه مرغ و تخم مرغ یک مطلب صوری بود و عملا دولت آن را واگذار کرد. در اقتصاد تورمی و شوک های قیمتی برای دهک های بالا مشکلی ایجاد نمی شود و تمام فشار روی طبقات پایین است. در این طرح سیاست های تجاری بر سیاست های توسعه صنعتی تقدم دارد، یعنی در این برنامه منطق تولید در اقتصاد تعیین نشده است و معلوم نیست شان تولید در این برنامه کجاست. در تجربه های کشورهای دیگر در حوزه واگذاری ها اول بسترها ایجاد شده و سپس به سمت آزادسازی حرکت کردند در حالی که ما این کار را نکردیم. در بحث تورم هم سراغ کسری بودجه و مدیریت نقدینگی رفته اند در حالی که اینها در اولویت دوم و سوم است. بانک های خصوصی در کشور بیشترین خلق پول را انجام می دهند و باید معلوم شود هیئت مدیره بانک های خصوصی در برنامه نجات اقتصادی چه کسانی هستند، چون ما در این بستر قرار است که کار کنیم.

همچنین مروی در پایان اظهار داشت: پیامدهای رشد در این برنامه به سمت دهک های درآمدی پایین است. همچنین ما در این برنامه شوک قیمتی نداریم. ما واگذاری زمین های دولت را داریم که این را بسیاری از کشورها از جمله ترکیه در استانبول انجام داده است. درباره بحث تقدم سیاست های تجاری بر سیاست های صنعتی عرض می کنم که تقدم زمانی در کار نیست.

#‌غذا #‌صنایع_غذایی منبع: لقمه

بیشتر...

تبلیغات

مطالب مرتبط

پیشرفت جامعه اسلامی در گرو سلامت نشاط خانواده ها تسنیم

در همایش "دانشگاه، دوست‌دار سلامت خانواده" عنوان شد جامعه اسلامی اگر خانواده سالم، بانشاط و سر زنده داشته باشد، پیشرفت خواهد کرد.