از ۱.۳ میلیون بیمار مبتلا به کووید-۱۹ تا کنون نزدیک به ۲۸۸ هزار نفر بهبودی خود را بازیافته اند. در حالی که اغلب کشورها و سازمان ها منابع خود را روی تولید واکسن وداروی کرونامتمرکز کرده اند، ارتش ده ها هزار نفری بیماران بهبود یافته که روز به روز هم در حال افزایش است، می تواند در جنگ با ویروس مرگبار کرونا به نیرویی تعیین کننده تبدیل شود.

شرایط ممتاز سیستم ایمنی بهبود یافتگان آنها را به گزینه ایده‌آلی برای تشکیل ارتش کرونا بدل می کند؛ نیرویی مردمی که قابلیت کمک به کادر درمان، پر کردن خلا ایجاد شده در خدمات عمومی، دفاع از گروه های آسیب پذیر در برابر ویروس کرونا و نقشه نگاری شیوع کرونا را دارد.

برای تشکیل این ارتش باید همه بیماران بهبودیافته را شناسایی و مصونیت آنها در برابر کرونا را تایید کرد. سپس می توان بر اساس مهارت هایی که دارند، در بهترین جایگاه ممکن از توانایی آن بهره برد. نباید فراموش کنیم که در یک جنگ تمام عیار با کرونا به سر می بریم و افراد بسیاری حاضرند از مزایای سیستم ایمنی خود برای کمک به همنوعانشان استفاده کنند.

هرچند هنوز در مراحل اولیه شناسایی ویروس عامل کووید-۱۹ هستیم و بازه ایمن ماندن بدن بیماران پس از بهبود مشخص نیست اما روش هایی برای شناسایی وجود پادتن های ویروس کرونا در بدن حتی پس از پاکسازی ویروس در دسترس است. این پادتن ها در واقع سپری در برابر ویروس هستند و حضور آنها نشان دهنده ایمن بودن فرد برابر کرونا است. هرچند برخی احتمال ابتلای دوباره این افراد به کرونا را مطرح کرده اند اما بعید است این اتفاق تا زمان وجود پادتن روی دهد و حتی «لری بریلینت» اپیدمیولوژیست معروفی که نقش مهمی در ریشه کنی آبله داشت، در این باره می گوید:

مواردی گزارش شده که افراد پس از بهبودی، دوباره به آن مبتلا شده اند ولی احتمال می دهم این موارد به اشتباه تشخیص بر می گردد و ابتلای دوباره نیستند.

پتانسیل استفاده از بیماران بهبود یافته و مصون برای احیای صنایع و کسب و کارها توسط متخصصان بسیاری بررسی شده راه های مختلفی را برای شناسایی سربازان ارتش کرونا مطرح کرده اند. بریلینت ایده استفاده از کارت شناسایی یا مچ بندهای مخصوص را مطرح کرده. «نیکولاس کریستاکیس»، جامعه شناس هرچند این ایده را کمی ترسناک عنوان کرده اما معتقد است نمی توان از مزایای آن چشم پوشی کرد.

پزشکان آلمانی امیدوارند طی همین ماه با صدور تاییدیه های ایمنی امکان اشتغال دوباره افراد را فراهم سازند. هفته گذشته وزارت بهداشت بریتانیا از طرحی برای اعطای پاسپورت ایمنی پرده برداشت و سیاستمداران ایتالیایی هم در حال بحث پیرامون گسترش طرح «پاسپورت کووید» به سطح جامعه هستند.

هرچند دولتمردان بیشتر در فکر استفاده از این طرح به عنوان معیاری فردی برای صدور اجازه کار به افراد هستند، اما می توان از آن در مقیاسی گسترده تر استفاده کرد. در صورتی که زیرساخت شناسایی افراد مصون وجود داشته باشد، چرا نباید از برخی داوطلبان تایید شده در ارتش کرونا برای حافظت از جان دیگران بهره برد؟ برای پیاده سازی این طرح و استفاده از این قدرت ویژه باید مراحلی را طی کرد که در ادامه شرح داده شده است.

۱. تست و شناسایی سریع افراد ایمن

سازمان های ذی صلاح بهداشت و درمان برای شناسایی افراد مصون در برابر ویروس کرونا باید هرچه سریعتر مجوز استفاده از کیت های تست در منزل را صادر کنند. هرچند ممکن است این تست ها به خاطر مشکلاتی نظیر شناسایی آنتی بادی کرونا ویروس های دیگر به جای SARS-CoV-2 فرد را به اشتباه ایمن تشخیص دهند اما می توان روی آنها به عنوان فیلتر اولیه حساب باز کرد.

مزیت کیت خانگی تشخیص سریع و راحت اعضای اولیه ارتش است. در مرحله بعد با انجام تست های دقیق تر ایمنی افراد رسما تایید خواهد شد. همچنین با نظارت مستمر و از راه دور روی بیماران مبتلا به کووید-۱۹ می توان پس از بهبودی ایجاد سپر ایمن در بدن آنها را تایید کرد.

۲. صدور تاییدیه های یکپارچه

افراد شناسایی شده از طریق تست خانگی یا نظارت مستقیم باید بر اساس برنامه ای مدون و استانداردهای دقیق و یکپارچه در برنامه صدور تاییدیه شرکت کنند. این استانداردها بر پایه تحقیقات و دستاوردهای جدید به روزرسانی شوند. در گام نخست استاندارد شامل وجود سطح معینی از پادتن های مقاوم خواهد بود. روش تست در هفته و ماه های آینده به سرعت تکامل پیدا کرده و بر اساس یافته های جدید مدت اعتبار و بازه های زمانی تمدید آن مشخص می شود.

ایمنی افراد روی ایمنی جامعه، سلامت عمومی، سیستم حمل و نقل، نیروی کار و غیره تاثیر گذار است از اینرو صدور این تاییدیه باید توسط تمام سازمان های ذی صلاح در سطح کشور، ایالت ها و استان ها صادر شده و سپس در سامانه ای آنلاین ذخیره شود. عملکرد این سیستم شبیه به سامانه اهدای عضو خواهد بود که در آن نام تمامی داوطلبان ثبت شده ست.

اهمیت تاییدیه ایمنی به فاکتورهای منطقه ای بستگی دارد، برای مثال در نقاطی که به سطح ایمنی جمعی رسیده اند دیگر اهمیت چندانی ندارد و می توان تصمیم گیری درباره اجرای آنرا به مسئولان محلی سپرد.

از سوی دیگر ابزارهای نشان دهنده مصونیت افراد هم متنوع بوده و می تواند فیزیکی یا دیجیتال باشد. این ابزارها شامل کارت، استیکر QR Code، مچ بند هوشمند یا حتی یک رمز خواهد بود اما وجود روش های متنوع به بازسازی سریعتر جامعه کمک خواهد کرد. برای مثال در مشاغل فعالی مثل تحویل غذا و مایحتاج به افراد سالمند علامت ایمن بودن فرد باید به صورت مرتب، برجسته و اطمینان بخشی نمایش داده شود در نتیجه برای این مشاغل استفاده از مچ بند یا بازوبند توصیه می شود اما زمانی که فرد نیازمند دسترسی به مکان های خاص و پر تردد است باید از کارت های هوشمند برای عبور از گیت استفاده شود.

شاید جداسازی بخشی از جامه با مچ بند و بازوبند شبیه رویدادهای تلخ و ناگواری در تاریخ به نظر برسد که با اهداف شوم و غیر انسانی صورت می گرفت اما مساله اینجاست که جداسازی اینبار دقیقا به خاطر بشریت صورت می گیرد. اینبار نه نژادپرستان و افراد نابکار بلکه یکویروسما را از هم جدا کرده و برای اینکه یکبار دیگر کنار هم بایستیم باید مدتی این فاصله گیری فیزیکی را رعایت کنیم. آیا حاضریم از قدرت فوق العاده مصونیت در برابر بیماری بهره ببریم یا تنها به خودمان اهمیت می دهیم؟

در صورت انتخاب راه اول جامعه دستکم برای مدتی غیر قابل پیش بینی خود را حول ارزش مصونیت در برابرویروس کرونابازسازی می کند. شاید برخی شرکت ها از افراد دارای تاییدیه مصونیت برای راه اندازی سرویس های ایمن درآمدزا و خدمات دهی به افراد ثروتمند استفاده کنند اما راه های بسیاری برای استفاده از این پتانسیل به منظور تشکیل ارتش کرونا و کمک به بهبود سریعتر جامعه وجود دارد که در بخش بعد به آن می پردازیم.

۳. استخدام افراد ایمن در ارتش کرونا

کسانی که مصونیت آنها در برابر بیماری تایید شده باید به عضویت در ارتش کرونا برای کمک به درمان دیگران و بازگرداندن جامعه به شرایط عادی تشویق شوند. این افراد به خاطر قدرت خاص خود توانایی گذشتن از مرزهای قرنطینه و رساندن مایحتاج و ارائه خدمات بدون ریسک سرایت ویروس کرونا را دارند. البته اعضای این ارتش پیش از هر کاری باید آموزش های پایه ای را برای حفاظت از جان خود و دیگران ببینند.

فرایند استخدام، آموزش و انتخاب مشاغل برای اساس مهارت های اعضا باید در سطح شهر و شهرستان و توسط مسئولان دولتی صورت گیرد اما در این راه می توان از کمک بخش خصوصی هم بهره برد. نیازی به پیچیده سازی فرایند نیست و استخدام این افراد بر اساس اعلام نیاز از سوی بخش های خدمات ضروری و با مشورت متخصصان منابع انسانی صورت می گیرد.

متخصصان سلامت عمومی و اپیدمیولوژیست ها باید راهنماهایی را برای تعیین بهترین روش استفاده از پتانسیل ارتش کرونا برای کاهش سرعت شیوع تدوین کنند. برای مثال اعضای ارتش را می توان در مناصبی به کار گماشت که احتمال انتقال از طریق زنجیره انسانی را به حداقل می رسانند. در واقع با تغییر موقعیت افراد به شکلی موثر می توانیم در برابر ویروس آرایش جنگی دقیقی بگیریم که شامل این موارد می شود:

• از خطوط مقدم حفاظت کنید: سربازان ارتش کرونا از کودکان کادر درمانی مراقبت کرده یا به عنوان نیروی کمکی و تکنسین دستگاه تنفسی مشغول به کار می شوند.
• جبهه های خانگی را تقویت کنید: سربازان سرویسی را برای رساندن غذا و مایحتاج به کهنسالان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف راه اندازی می کنند.
• دیدبانی و شناسایی را انجام دهید: سربازان از طریق ردیابی تماس های فیزیکی نقشه ای از مسیر شیوع کرونا تهیه کرده و از افراد مشکوک و تحت قرنطینه تست گرفته یا اقلام ضروری را به دست آنها می رسانند.

این تلاش های منطقه ای در سطوح بالاتر می تواند به سطح کشور هم کشیده شود. دولت با بررسی شرایط شیوع کرونا در مناطق مختلف نیروها را از مناطق با شیوع کمتر به مناطق بحرانی تر انتقال داده و جبهه جدیدی را برای مبارزه با کرونا می گشاید.

۴. جمع آوری اطلاعات در مورد کرونا با انجام سرشماری

هرچند هنوز یکسال دیگر تا سرشماری عمومی نفوس و مسکن باقی مانده اما در صورتی که کرونا تا آن زمان دست سر از کشور برندارد، می توان از اعضای ارتش کرونا برای اجرای سرشماری استفاده کرده و سوالاتی را در رابطه با پاندمی و نیازهای شهروندان مطرح کرد. سوالاتی نظیر اینکه چه تعداد از اعضای خانواده بیمار شده اند، واکسن زده اند، در قرنطینه به سر می برند یا مصونیت آنها تایید شده است. طی این سرشماری حتی می توان نیروهای جدیدی را برای عضوت در ارتش کرونا شناسایی و استخدام کرد.

۵. ارتش کرونا؛ فراتر از یک استراتژی

تشکیل ارتشی از افراد مصون و بهبود یافته از کووید-۱۹ فراتر از یک استراتژی برای غلبه بر کرونا است. در واقع با تبدیل بیماران سابق به نیروهای شفا دهنده، امید فراوانی به جامعه و بیماران کنونی القا می شود.

ویروس عامل کووید-۱۹ همیشه به یک روش مشابه به بشر حمله می کند اما مزیت ما نسبت به ویروس امکان تغییر استراتژی دفاعی، سازماندهی مجدد و اختصاص منابع به گونه ای است که بیشترین کارایی را داشته باشند. ما حتی می توانیم پادتن های ایجاد شده در بدن بیماران بهبود یافته را به افراد دیگر تزریق کرده و این سپر طبیعی را با دیگران به اشتراک بگذاریم. ما قادریم آرایش جنگی خود را تغییر داده و با انتقال نیروهای ایمن در برابر ویروس به جبهه های اصلی راه شیوع آن را سد کنیم.

با این حال پیاده سازی این استراتژی ها مثل هر نبرد دیگری نیاز به زیر پا گذاشتن برخی احساسات دارد چرا که در وهله اول مردم را به چند دسته مختلف مثل ایمن، آسیب پذیر، کادر درمانی در خط مقدم و غیره تقسیم می کند. در این شرایط برخی در قرنطینه به سر می برند اما برخی دیگر امکان خروج آزادانه از منزل را دارند. ما باید تنش ها را از همین حالا پیش بینی کرده و مانع جلوگیری از شکل گیری آنها شویم. هرچند ماهیت اصلی ارتش کرونا افراد فداکاری است که در راه بهبودی سریع جامعه و کمک به دیگران گام برمی دارند و همین مساله باعث تجلیل از آنها خواهد شد.

اپیدمی کرونا آزمونی جدی برای همه کشورها است و نتیجه آن بر اساس جان های نجات داده شده، درس های فرا گرفته شده و ثبات جامعه پس از پایان بحران تعیین خواهد شد. اگر می خواهیم فردا کنار هم باشیم، باید امروز از هم فاصله بگیریم.