در گرامیداشت محمدجعفر یاحقی چه گذشت ایسنا

به گزارش ایسنا،  آیین نکوداشت مقام فرهنگی، ادبی و علمی محمدجعفر یاحقی، شاهنامه‌پژوه، استاد دانشگاه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، یکشنبه (۲۷ مهرماه) در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

در آغاز این مراسم،محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگیدر سخنانی اظهار کرد: یاحقی چهره‌ای شناخته‌شده در عرصه فرهنگ و ادب ایران است و تردیدی نیست این مرد بزرگ سالیان متمادی در این عرصه خدمت کرده و آثار گرانسنگ عرضه کرده است. آقای یاحقی شاگردانی کوشا و پرتلاشی نیز تربیت کرده است و بحق امروز وامدار خدمات ارزشمند این مرد بزرگ هستیم.

 او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه سخنرانان این مراسم از برگزاری آن استقبال کردند، بیان کرد: شخصیت یاحقی اقتضا می‌کرد که او را از صمیم قلب دوست داشته باشند. وسعت علمی و دانش دکتر یاحقی بر کسی پوشیده نیست. او یک محقق و پژوهشگر درجه اول در حوزه زبان و ادب فارسی خاصه شاهنامه است. او از  دوستداران و علاقه‌مندان و مروجان اندیشه فردوسی است، نسبت به فردوسی عرق و علاقه وافری دارد و هیچ شک و شبهه‌ای در این زمینه وجود ندارد. 
 

غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی هم در سخنانی مکتوب گفت: دکتر محمدجعفر یاحقی دانشمندی است که نامش نه تنها در ساحت علم بلکه در حافظه فرهنگی مردم این سرزمین، به احترام و ستایش آراسته است. اگر خراسان را بنا به قول اهل نظر خاستگاه زبان فارسی و خیمه‌گاه حکمت و عرفان ایرانی اسلامی بدانیم، بی‌تردید استاد یاحقی از زمره وارثان راستین این میراث سترگ است. استاد یاحقی هم در خراسان بالیده و هم سال‌ها در خدمت دانشگاه و فرهنگ این دیار بوده است. او خراسان را نه فقط زیسته بلکه بازخوانی، بازتعریف و بازآفرینی کرده است؛ با قلمش، با تدریسش، با آثارش و با نگاه عمیقش به هویت تاریخی و فرهنگی این سرزمین.

استاندار خراسان رضوی افزود: در روزگار ما که گاه حافظه تاریخی نسل‌ها با غبار فراموشی و هجمه رسانه‌ها روبه‌روست، نقش استادانی چون دکتر یاحقی در پاسداری از زبان و ادب فارسی و هویت ملی ایرانیان حیاتی است. دکتر یاحقی با پژوهش‌های درخشان خود در حوزه فردوسی‌شناسی، شاهنامه‌پژوهی، متن‌پژوهی، سبک‌شناسی و فرهنگ‌نگاری صرفاً آثار علمی تولید نکرده بلکه ستون‌هایی برای بنای هویت ملی و فرهنگی ایرانیان پی‌ریزی کرده است.

در ادامه این مراسم اصغر دادبه،  استاد زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه در سخنرانی خود ناگزیر است به حافظ برگردد، غزلی از حافظ خواند و گفت: بیت‌الغزل «قَدِّ خمیدهٔ ما سهلت نماید اما/ بر چشمِ دشمنان تیر، از این کمان توان زد» نشان‌دهنده حاصل زحمتی است که یاحقی در طول کوشش‌هایش کشیده است.

 او با بیان اینکه مهم‌ترین اثر یاحقی، کارهایش در زمینه شاهنامه است، گفت: این روزها کسی گفته است که هومر خوانده شده و شاهنامه خوانده نشده است. من هم پاسخش را دادم. مسئله این است این جماعت  نه بلد هستند و نه می‌خواهند بلد باشند، آن‌ها هدف دیگری دارند و آن هم دشمنی با ایران است آن هم از طریق زبان فارسی. 

 او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اگر از دانشجویان درباره جایگاه و اهمیت دکتر یاحقی بپرسید، خواهند گفت ایشان استادی ممتاز است و از هیچ کمکی به دانشجویان، چه ایرانی و چه خارجی، کوتاهی نمی‌کند. هرگاه دانشجویان از ایشان بخواهند تا آنان را به مجامع علمی معتبر جهانی معرفی و رهنمون شود، با کمال میل همکاری می‌کند. این روحیه علمی و انسان‌دوستانه، نشانگر منش والای فرهنگی و اخلاقی دکتر یاحقی است.

دادبه با تأکید بر اینکه در روزگار امروز، وظیفه ما سنگین است، اظهار کرد: در طول تاریخ برای  آنکه کیان و فرهنگ ایران را بزنند،  اول از طریق دین وارد شدند؛ زبان فارسی را زبان جهنم و زبان عربی را زبان بهشت خواندند و قصدشان از گفتن این حرف هم ستایش زبان عربی نبوده بلکه قصدشان زدن زبان فارسی است. در دوره صفویه گردن‌کلفت‌های تاریخ  پیدا شدند، روس‌ها در آسیای میانه و انگلیس‌ها در شبه قاره با پدرسوختگی شروع به زدن ریشه زبان فارسی کردند، می‌گوییم آن‌ها دشمنان هستند اما درد آنجایی است که در روزگار معاصر، مخالفت با زبان فارسی و فرهنگ ایرانی هیئت روشنفکری پیدا می‌کند.

او تأکید کرد: خواهش می‌کنم چهار-پنج دقیقه وقت بگذارید شعرهایی از حافظ و سعدی برای کودکان بخوانید، کودکان این‌ها را در ذهن خود نگه می‌دارند و زمانی که در ذهنشان ماند، دیگر آنچه دشمنان می‌خواهند، نمی‌شود. کار نشدنی نیست؛ فقط فرصت و حوصله می‌خواهد.

در ادامهپریسا سیمین‌مهربراساس شاهنامه فردوسی به نقالی پرداخت ومحسن کریمیبرنامه هنری ِنوازندگی دوتار و آواز ایرانی را برای حاضران اجرا کرد.

علی‌اشرف صادقی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز گفت: یاحقی شاگرد بزرگوارانی چون استاد فیاض، استاد یوسفی و استاد جلال متینی است که راه این بزرگان را خیلی خوب و بهتر ادامه می‌دهد. 

 او در ادامه با اشاره به آثار یاحقی گفت: نخستین اثر مهمی که منتشر کردند در سال ۱۳۵۶ کتاب «گزاره‌ای از بخشی از قرآن کریم تفسیر شنقشی» است. تفسیر شنقشی کاری است ترجمه و تفسیرگونه از قرآن مفقود که بر اساس ویژگی‌های زبانی‌اش در اطراف نیشابور نوشته شده و نامی هم ندارد. واقف این تفسیر به آستان قدس شخصی بوده که لقبش شنقشی بوده است. به همین جهت نامش را بر کتاب گذاشته‌اند. یاحقی با چاپ این کتاب  ما را با گوشه‌ای از میراث زبانی خودمان در خراسان که ناشناخته بود، آشنا کرد. 

صادقی افزود: یاحقی کتاب دیگری پیدا کرد که ترجمه ‌است از قرآن که مورخ ۵۵۶ قمری کتابت شده است و ویژگی‌های جالب از زبان قدیم ری را در خود نگه داشته است. تصحیح کتاب تفسیر ابوالفتوح رازی اثری ارزشمند از قرن ششم هجری است که دکتر یاحقی با همکاری دکتر محمدمهدی ناصح آن را تصحیح کرده‌ است. این تصحیح، بهترین نسخه  موجود از این کتاب است که هم از نظر متن و هم از نظر حواشی، قابل استفاده و بسیار سودمند است و فواید زبانی فراوانی دارد.

صادقی در ادامه به انتشار کتاب بیهقی فیاض، و تصحیح جدیدی از بیهقی همراه مهدی سیدی و تصحیح یاحقی از حدیقه سنایی پرداخت.

سپس مهدی محبتی عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان در سخنانی گفت: شخصیت‌های بزرگ را از چند راه می‌شناسند، یکی کتاب‌هایی که خلق کرده است که نشان‌دهنده بار علمی و فرهنگی است، دوم شاگردان و اصحابی است که پروریده است و پروردن شاگردان خوب از نوشتن کتاب مهم‌تر است و سوم آثار غیرمکتوب و بنا و یادگاری‌های تمدنی است که استاد یاحقی در هر سه مورد، پرونده خوبی دارد.

 او با توضیح درباره دیدگاه‌ها به سنت اسلامی و سنت ایرانی از قرن چهارم تا به امروز، گفت: دکتر یاحقی تلاش دارد زمینه‌های سنتی را به قوانین مدرن وصل کند.

محبتی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به توجه یاحقی به نثر گفت: نثر بخش مغفول تاریخ فرهنگ ماست که توجهی به آن نمی‌شود. ایرانی‌ها پنجاه درصد شعر دنیا را آفریده‌اند و پنج شاعر بزرگ دنیا ایرانی هستند اما نتوانسته‌ایم یک نویسنده در حد استاندارد تربیت کنیم در حالی که شعر رقصیدن است و نثر راه رفتن.

او همچنین خاطراتی از شاگردی و همکاری با یاحقی بیان کرد.
 

در بخش دیگری از این مراسم،غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی گفت: آقای یاحقی از پاسداران دلیر زبان و ادب فارسی و از وارثان خلف فرهنگ اسلامی و ایرانی است. اولین ملاقات من با آقای یاحقی در سال ۱۳۵۹ بود. زمانی که آیت‌الله طبسی تولیت آستان را برعهده داشتند و ما را دعوت کرده بودند تا برنامه‌های فرهنگی آستان برنامه‌ریزی شود. ‌آن زمان دکتر یوسفی با مهر و محبت یاحقی جوان را نشان داد در حالتی که بهترین دانشجوی خود را معرفی می‌کند. 

او سپس با اشاره به اهمیت دانشکده‌های ادبیات دانشگاه تهران، مشهد، تبریز و اصفهان گفت: در دانشگاه مشهد استادان مهمی چون دکتر فیاض، یوسفی،  متینی و دکتر رجایی خراسانی حضور داشتند و  آقای یاحقی ادامه‌دهنده راه آن استادان بزرگ در دانشکده ادبیات مشهد است. او پرچمی را که از دست سرداری افتاده گرفته است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: از خصوصیات دکتر یاحقی پرکاری و تنوع و وسعت میدان تحقیق و  تألیف‌ او است. در کنار شاهنامه‌پژوهی او یک قرآن‌پژوه بنام است.

حدادعادل در ادامه درباره برخی از آثار یاحقی توضیح داد و یادآور شد: در سال‌های اخیر عده زیادی از  استادان ادبیات فارسی از افغانستان مجبور به مهاجرت به ایران شدند  و دکتر یاحقی به نوعی پناه آن‌ها بود و با من تماس می‌گرفتند چه کنیم و ما هم همفکری  می‌کردیم. او همچنین برای دانشجویان افغانستانی حکم پدری داشت و می‌گفت حالا که اوضاع افغانستان به‌هم ریخته است آن‌ها بی‌پناه نمانند. این کارهای اجتماعی از باب دلسوزی برای ایران  زبان فارسی بوده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین بیان کرد: در افکار آقای یاحقی افراط و تفریط ندیدیم که بگوییم در جایی تند رفته است  یا جایی کند بوده. اعتدال دارد که این اعتدال در دکتر یوسفی در نهایت بود. 

نیکنام حسینی‌پور، مدیرکل روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامینیز پیامسیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامیرا خواند: «تکریم  خادمان و فرزانگان فرهنگ و ادب، پاسداشت بزرگانی است که عمر خود را در راه اعتلای اندیشه و زبان فارسی صرف کردند. بی‌تردید تلاش‌های ماندگار و آثار گرانسنگ حضرت عالی در عرصه شاهنامه‌پژوهی و زبان و ادب فارسی  و همچنین تربیت‌ دانش‌پژوهان فرهیخته سرمایه‌ای گرانبها برای فرهنگ و هویت ملی این مرز و بوم است. اینجانب با قدردانی از سال‌ها خدمت صادقانه و  پژوهش‌های سترگ و همت فرهنگی جنابعالی در پاسداشت میراث ادبی ملت بزرگ ایران، این لوح سپاس را به نشانه احترام تقدیم می‌کنم. با آرزوی تندرستی و توفیق.»

در بخش پایانی این رویداد،محمدجعفر یاحقی،  استاد پیشکسوت زبان و ادبیات فارسی و شاهنامه‌پژوه در سخنانی با تقدیر از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به ذکر خاطراتی از گذشته و همکاری‌های علمی و پژوهشی خود با استادان برجسته زبان و ادب فارسی پرداخت و در بخشی از سخنان خود گفت: از ۷۸ بهاری که پشت‌سر گذاشته‌ام، ۵۸ سال در دانشگاه فردوسی بودم و هیچ‌کس نمی‌تواند ارتباط من را با دانشگاه ببرد مگر مرگ.

در پایان، لوح سپاس و نشان زرین اجمن آثار و مفاخر فرهنگی و هدایایی از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، استانداری خراسان و برخی از نهادهای علمی و پژوهشی به محمدجعفر یاحقی اهدا شد.

انتهای پیام