برخی از محققان درباره خواب می‌گویند که خواب خوب به دلایل گوناگون لازم است و خواب ناکافی سبب چربی‌سازی می‌شود و جالب این است که افراد با خواب خوب تمایل به خوردن کالری کمتر دارند. حالا که در هوای خوب بهار به سر می‌بریم، با دکتر هادی اسدپور، فلوشیپ طب خواب بیمارستان فوق تخصصی رضوی که سابقه کار و پژوهش در این زمینه را داراست، به گفت و گو نشسته‌ایم.

آقای دکتر، خوش‌خوابی در بهار خوب است؟
ببینید، خواب خوب سبب افزایش تمرکز و بهبود بهره‌وری و حتی افزایش سیستم ایمنی بدن می‌شود و می‌تواند عملکرد ورزشی را به حداکثر برساند. خواب کم خطر بیماری قلبی و سکته را بالا می‌برد و حتی باید بگویم که بر متابولیسم گلوکز اثر گذاشته و خطر دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهد. همچنین خواب ناکافی باعث افسردگی می‌شود و این در حالیست که خواب خوب عملکرد ایمنی بدن شما را بالا می‌برد.

آیا میزان ساعات خواب در افزایش وزن تاثیرگذار است؟
در حقیقت خواب بد به شدت با افزایش وزن مرتبط است. مدت زمان کوتاه برای خواب، یکی از قوی‌ترین عوامل خطر برای چاقی است. در یک مطالعه با بررسی گسترده، 89 درصد کودکان و بزرگسالان که مدت زمان خواب کوتاه داشتند؛ 55 درصد با احتمال بیشتری به افراد چاق تبدیل شدند. اعتقاد بر این است که عوامل متعدد، از جمله هورمون‌ها و عدم انگیزه برای ورزش سبب افزایش وزن می‌شود. اگر شما در حال تلاش برای از دست دادن وزن هستید خواب با کیفیت کاملا حیاتی است.

یعنی خواب خوب اشتها را کم می‌کند؟
مطالعات نشان می‌دهد که افراد محروم از خواب، اشتهای بیشتر و تمایل به خوردن کالریِ بیشتری دارند. محرومیت از خواب سبب اختلال در کار روزانه و هورمون اشتها می‌شود و تنظیم اشتها را تضعیف می‌کند. این موضوع سبب افزایش سطح گرلین(هورمونی که باعث تحریک اشتها می‌شود) و سبب کاهش سطح لپتین(هورمونی که اشتها را کاهش می‌دهد) می‌شود.

درباره ارتباط خواب با سایر بیماری‌ها برایمان بگویید.
کیفیت و مدت زمان خواب می‌تواند تاثیر عمده‌ای بر بسیاری از عوامل خطر را داشته باشد این عوامل ریسک بیماری‌های مزمن، از جمله بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. مطالعات نشان داده افراد با خواب کوتاه ریسک بیماری‌های قلبی و یا سکته مغزی نسبت به کسانی که خواب 7 تا 8 ساعت در شب داشتند به طرز قابل توجهی بیشتر بوده است. شاید عجیب به نظر برسد اما محدودیت خواب روی قند خون نیز تاثیر می‌گذارد و حساسیت به انسولین را کاهش می‌دهد. در یک مطالعه روی مردان جوان و سالم، محدود کردن خواب تا چهار ساعت به مدت شش شب باعث بروز علائم دیابت در افراد شده که این مشکل پس بعد از یک هفته با افزایش مدت زمان خواب برطرف شد. عادات خواب بد نیز به شدت به اثرات سوء بر قند خون در جمعیت عمومی مرتبط است. کسانی که خواب کمتر از شش ساعت در شب دارند بارها و بارها نشان داده شده است که در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.

و این کم‌خوابی ممکن است سیستم ایمنی بدن ما را ضعیف کند؟
دقیقا! حتی از دست دادن مقدار کمی از خواب عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کند. در یک مطالعه 2 هفته‌ای، قطره بینی با ویروس سرماخوردگی به مردم داده شد و آنها را تحت نظارت گرفتند آنها دریافتند که کسانی که کمتر از 7 ساعت خواب داشتند تقریبا سه برابر بیشتر به سرماخوردگی نسبت به کسانی 8 ساعت یا بیشتر خواب داشتند مبتلا شدند. اگر شما اغلب سرماخوردگی دارید، داشتن حداقل 8 ساعت خواب در هر شب و خوردن سیر زیاد می‌تواند در بهبودی بیماری شما کمک کند.

با این توضیحات کمبود خواب قطعا بر روی روابط اجتماعی هم أثرگذار است.
بله همینطور است. از دست دادن خواب، توانایی ما برای تعاملات اجتماعی را کاهش می‌دهد. افرادی که خواب کافی نداشتند توانایی شناختن عبارات خشم و شادی در آن‌ها کاهش یافت. محققان بر این باورند که خواب روی توانایی ما برای تشخیص نشانه‌های مهم اجتماعی و پردازش اطلاعات عاطفی تاثیر می‌گذارد. در هر حال خواب خوب و کافی همراه با تغذیه و ورزش از ارکان اصلی سلامت هستند.

چطور بدانیم خواب‌مان مختل شده است؟
بدخوابی شبانه، خواب آلودگی حین روز، عدم احساس نشاط صبحگاهی، اختلالات عملکرد روزانه به ویژه اختلال در تمرکز، بدخلقی، افسردگی، سردردهای صبحگاهی، مشکلات اجتماعی، شغلی و خانوادگی، تعریق حین خواب، خُرخُر بلند و تکرر ادرار در طول شب، اختلال جنسی و رفلاکس معده و مری(ترش کردن)، از جمله نشانه‌های اختلال خواب است.

و درمانش چگونه است؟
در حال حاضر، تمام شهرهای کشورهای پیشرفته دنیا مجهز به چندین کلینیک خواب هستند، زیرا انجام تست خواب و تشخیص اختلالات خواب اهمیت بسیاری در حفظ سلامت جامعه دارد؛ این در حالی است که انجام تست خواب و تشخیص اختلالات خواب اهمیت بسیاری در حفظ سلامت جامعه دارد و با تشخیص درست و به موقع اختلالات خواب، می‌توان از صرف هزینه‌های گزاف درمانی جلوگیری کرد. آزمایشگاه فوق تخصصی خواب بیمارستان رضوی هم یکی از مجهزترین مراکز تشخیصی و درمانی اختلالات خواب در شرق کشور به شمار می‌رود که با رعایت استانداردهای جهانی از سال 1388 به ارائه خدمات به عموم مراجعان می‌پردازد.

فائزه موسوی