سایه، روشن جشنواره فیلم کوتاه تهران به روایت ایسنا ایسنا

به گزارش خبرنگار ایسنا، جشنواره فیلم کوتاه تهران پس از پنج سال برگزاری در پردیس ملت، دوباره همانند سال ۱۳۹۸ به مجموعه ایران‌مال بازگشته است، اتفاقی که شاید در همین دو روز اول به لحاظ بٌعد مسافتی تاثیر خود را روی جشنواره گذاشته باشد و البته به دلیل وسعت این مجموعه، نبود تابلوهای راهنمایی برای رسیدن محل اصلی ستاد و سالن‌های نمایش سردرگمی زیادی را برای مخاطبان ایجاد کرده است.

اما فارغ از مکان جشنواره، در این دوره فیلم‌ها نسبت به سال‌های گذشته از منظر کیفی رشد قابل توجهی دارند و همانطور که بهروز شعیبی دبیر جشنواره در نشست خبری خود گفته بود، یکی از ویژگی‌های بارز فیلم‌های این دوره تاکنون، کیفیت کار بازیگران فیلم‌هاست و بخصوص در چند فیلم بازی‌های خوبی از کودکان و نوجوانان دیده می‌شود.

جشنواره در بخش‌های مختلف مستند، داستانی، بین‌الملل، مقاومت و کلاسیک هر روز در ۹ سالن میزبان علاقمندان است و مخاطبان فیلم کوتاه می‌توانند از ساعت ۱۳ تا ۲۲ به تماشای فیلم‌ها بنشینند.

خبرنگار ایسنا با حضور در خانه جشنواره به صحبت با چندتن از فیلم‌سازان پرداخت تا نظر آن‌ها را نسبت به کیفیت فیلم‌ها و نحوه برگزاری جشنواره جویا شود.

در ابتدا به سراغفرزانه جعفرنیا -کارگردان فیلم کوتاه «ادامه دادیم» -رفتیم که برای اولین بار به عنوان کارگردان در جشنواره حضور پیدا کرده است. او به عنوان مخاطب سال‌های‌ قبل جشنواره فیلم کوتاه درباره فضای این دوره از جشنواره و اثرش توضیحاتی ارائه داد.

جعفرنیا با بیان اینکه از فضای پخش فیلم در جشنواره راضی است، گفت: فکر می‌کنم مسافت در میزان حضور مخاطبان خیلی تاثیرگذار است. البته من به عنوان کسی که فیلم نگاه می‌کند، هرجایی جشنواره باشد، می‌روم اما همه این‌طور نیستند. البته این روزها سینما خیلی اولویت مردم نیست و این مساله در کل بر همه چیز سایه انداخته و فقط مربوط به فیلم کوتاه تهران نیست.

این کارگردان در مقایسه آثار امسال با سال گذشته گفت: نسبت به سال گذشته، فکر می‌کنم امسال کارهای بهتری می‌بینم.

فیلم جعفرنیا با نام «ادامه دادیم» در باکس داستانی ۵ به نمایش درآمده است. او درباره ساخت این فیلم توضیح داد: این اولین فیلم من است و به نظرم جشنواره تهران برای کسانی که کار می‌کنند، جشنواره هیجان‌انگیزی است.  

این کارگردان تصریح کرد: فیلم «ادامه دادیم» در ۳۶ ساعت بدون استراحت هیچ یک از عوامل و به علت نداشتن بودجه کافی در زمان محدود ساخته شد. بودجه‌ای نداشتیم و کاملاً فیلم مستقل ساخته شد.

جعفرنیا درباره زمان‌بندی تولید فیلم گفت: ایده فیلمنامه از خیلی وقت پیش آمده بود؛ تقریباً یک سال. کل پیش‌تولید نزدیک به دو ماه طول کشید. اما فرآیند فیلمبرداری ۳۶ ساعت پشت سر هم و در مردادماه تمام شد و پس‌تولید هم حدود یک ماه طول کشید.

او به موضوع قرار گرفتن فیلمش در سانس اول اعتراض کرد و گفت: اول هر باکس نمایش، همزمان با ورود تماشاگر به خانه جشنواره است و این اصلاً برای کسانی که در این باکس قرار می‌گیرند خوب نیست چون خیلی از مخاطبان هنوز به سینما نرسیدند یا از وسط فیلم‌ به سالن می‌رسند.

این کارگردان یادآور شد: به نظرم فیلم‌های باکس‌اول باید در یک سانس دیگر هم داخل نمایش فیلم‌ها قرار بگیرند تا دیده شوند. تماشاگران معمولاً دیر می‌رسند یا وقتی می‌رسند، سالن شلوغ است. هرچند این مشکل در روز اول نبود، اما به طور کلی وجود دارد.

جعفرنیا در پایان درباره امکانات انجمن سینمای جوان برای فیلمسازان گفت: تا حالا خودم درخواستی از انجمن نداشتم که ببینم چقدر مهیاست. اما تا آنجا که می‌دانم و در نشستی که با آقای شعیبی داشتیم ایشان گفت که امکانات خوبی وجود دارد، اما من خودم تا حالا استفاده نکردم و در این مورد نمی‌توانم اظهارنظر کنم.

به ایده و فیلمنامه خیلی دقت کنید

در ادامه‌ باکمیل ارجمندی -کارگردان فیلم کوتاه «سلامون» - گفت‌وگو کردیم که به شرح اثرش و ارزیابی خود از جشنواره پرداخت.

ارجمندی درباره فیلمش توضیح داد: فیلم «سلامون» در بخش اصلی و اقتباسی حضور دارد. ماجرا در دهه ۴۰ در یک روستای قدیمی در جنوب ایران می‌گذرد؛ روستایی که دچار قحطی شده و سالهاست ماهی ندارد و مردم به قاچاق مشغول هستند. با آمدن یک جنازه به ساحل، سیل عظیمی از ماهی‌ها به ساحل می‌آیند. مردان از آمدن این ماهی‌ها خوشحال می‌شوند، اما زنان شیفته جنازه می‌شوند و دیگر به خانه برنمی‌گردند و داستان حول این اتفاق می‌چرخد.

این کارگردان در مقام یک تماشاگر که چندین باکس را دیده است، گفت: فیلم‌های فوق‌العاده، خوب و متوسط در جشنواره داریم. هرچند ایده‌های جذاب زیاد است اما تا اینجا جشنواره تفاوت چشمگیری نسبت به گذشته نداشته است و امسال هم به نظر می‌رسد ۸ تا ۱۰ اثر شاخص در جشنواره داریم که در کنار یکسری آثار در سطح میانی قرار می‌گیرند.

وی با بیان اینکه حضور فیلمسازان کوتاه قدیمی به جشنواره حس بهتری داده است، خاطرنشان کرد: امسال جشنواره پس از سال ۹۸ دوباره به ایران‌مال بازگشت و این موضوع ممکن است در میزان استقبال از جشنواره تاثیر بگذارد اما نکته حائز اهمیت این است که در سال ۹۸ که جشنواره در ایران‌مال برگزار شد کیفیت پخش خیلی خوب بود اما الان همه از پخش ناراضی هستند.  

این کارگردان بیان کرد: من تقریباً هیچ فیلمسازی را ندیدم که از پخش راضی باشد. چه در صدا و چه در تصویر، افت کیفیت عجیبی داریم. تصاویر و صداها به گونه‌ای است که آدم را به اعتراض وا می‌دارد.

او با پذیرش تأثیر مسافت بر استقبال افزود: با این وجود، استقبال خوبی شده است. من خودم واقعاً فکر نمی‌کردم با این مسافت، استقبال این‌چنینی رقم بخورد، اما مسئله اصلی در کنار استقبال کیفیت پخش است که متاسفانه مشکلات فنی عجیبی وجود دارد.

ارجمندی در توصیه به فیلمسازان جوان تأکید کرد: به قصه خوب فکر کنید و بر روی فیلمنامه سرمایه‌گذاری کنید. ما شاید فیلم‌مان در رده میانی فیلم‌های جشنواره قرار دارد اما ماجرا این است که هر چقدر در فیلم کوتاه ایده بهتری داشته باشید - ایده‌ای که از نظر بودجه قابل اجرا باشد - موفق‌تر خواهید بود.

او ادامه داد: حتی اگر ایده فوق‌العاده باشد و ساختار ضعف داشته باشد، ایده آن را جبران می‌کند. به ایده و فیلمنامه خیلی دقت کنید و به این راحتی تن به ساخت هر فیلمی ندهید. چیزی را بسازید که از درونتان بیرون می‌آید و عاشقش هستید، نه صرفاً اینکه بگوییم "بیا این را بسازیم". اگر یک اثر از درون فیلمساز نشأت بگیرد، قطعاً فیلم خوبی می‌شود، اما اگر از وجودشون بیرون نیاید، فیلم پلاستیکی و مصنوعی می‌شود و این کاملاً مشخص است.

تکنیک فیلم‌سازی مهم است اما داستان و روایت را فراموش نکنیم

در ادامه بارضا رباط‌جزی -بازیگر فیلم کوتاه «دریچه» -همراه شدیم تا نظر او را در مورد کیفیت فنی جشنواره، اهمیت قصه در فیلم کوتاه و تجربه حضورش در این فیلم را جویا شویم.

رباط‌جزی با اشاره به اهمیت داستان در فیلم کوتاه گفت: مهم‌تر از هر چیزی برای من قصه است. شما در زمان کم می‌خواهید یک روایت و قصه را به مخاطب منتقل کنید. اگر قصه خوب پرداخت نشده باشد، حیف است.

او در ادامه با تقدیر از تلاش فیلمسازان افزود: همه فیلم‌سازان تلاش کرده بودند، اما حس کردم بعضی آثار فقط "ساخته شده بودند". فیلم کوتاه نیازمند دیدن چارچوب خاص خود و خلاقیت است که مهم‌تر از هر چیزی، قصه، فیلمنامه و ایده‌ای است که قرار است در زمان کوتاه به مخاطب داده شود.

این بازیگر در مورد فیلم‌های که دیده‌ است و ارزیابی خود گفت: از بین فیلم‌هایی که دیدم، شاید فقط یک فیلم برایم جذاب بود و با بقیه درگیر نشدم. مشکل کیفیت ساخت نبود، بلکه در داستان و روایت بود.

او در مقایسه محل برگزاری جشنواره امسال با سال‌های گذشته بیان کرد: پردیس ملت برای ما نوستالژیک‌تر بود و فضای بهتری داشت. امسال اگرچه اینجا از نظر بصری شیک‌تر ‌است و فضای خوبی دارد، اما در دسترس نیست. برای کسی مثل من که از کرج می‌آید، مسافت مشکل‌ساز نیست اما برای سایر مردم مسیر دوری است.

رباط‌جزی با تأیید اعتراضات به کیفیت صدا و تصویر گفت: در پردیس ملت هم اعتراض به کیفیت سالن، سیستم صوتی و تصویری داشتیم. اما اینجا احساس کردم مشکل مشابهی وجود دارد. برای بسیاری از بچه‌ها رنگ و نور بسیار مهم است. اگر سیستم مناسب نباشد، نمی‌توانیم اثر را به خوبی به مخاطب ارائه دهیم.

او با اشاره به فیلم خودش توضیح داد: کار ما دیالوگ بسیار کمی داشت. اگر مخاطب جزئیات صدا را نشنود، خیلی چیزها را از دست می‌دهد. یا در رنگ و نور که کار ما ویژه و خاص بود، اگر سیستم مناسب نباشد، این کیفیت از بین می‌رود.

این بازیگر در مورد همکاری در فیلم «دریچه» گفت: من بسیار سخت در فیلم کوتاه کار می‌پذیرم و سالی یک یا دو کار کوتاه انجام می‌دهم. وقتی فیلمنامه این اثر را خواندم، آنقدر جذب شدم که گفتم حاضرم.

رباط‌جزی در پایان با بیان اینکه بازخوردهای بسیار خوبی از مخاطبان دریافت کرده است، تصریح کرد: من فیلم خودم را به عنوان مخاطب می‌بینم. نظرات مخاطبان برایم محترم است و تاکنون بازخوردها بسیار خوب بوده است. امیدوارم در آینده شاهد حضور این فیلم در جشنواره‌های خارجی باشیم.

بازیگر معروف هرگز درام را اصلاح نمی‌کند

پس از آنمحمدابراهیم شهبازی -کارگردان فیلم کوتاه «دریچه» -به ارزیابی آثار، توضیح درباره فیلم خود و ارائه توصیه‌هایی به فیلمسازان جوان پرداخت.

شهبازی با اشاره به دیدن هشت فیلم در جشنواره گفت: به نظرم آثار به لحاظ فنی نسبت به سال‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته‌اند. اما از آنجایی که من از سینمای قصه‌گو می‌آیم، هنوز کار قدرتمندی در حوزه قصه‌گویی ندیده‌ام.

او توضیح داد: منظورم این است فیلم‌هایی که دیدم صرفا ادعای قصه‌گویی دارد اما در نهایت شما را رها می‌کند یا داستان‌های خیلی ساده‌ای هستند که پتانسیل تبدیل شدن به فیلم کوتاه را ندارند. برخی فیلم‌ها هم سعی کردند با استفاده از بازیگران چهره، ضعف قصه را بپوشانند، اما بازیگر هرگز درام را اصلاح نمی‌کند.

کارگردان «دریچه» درباره اثرش گفت: این فیلم یک درام اجتماعی در بستر جنگ ۱۲روزه است که درباره ۱۲ روز تنهایی افرادی صحبت می‌کند که اطراف خودم بودند و نمی‌خواستند شهر را ترک کنند.

شهبازی افزود: زیر ذره‌بین بردن این افراد و دقت بیشتر به اینکه در این ۱۲ روز چه می‌کنند، چرا شهر را ترک نمی‌کنند و می‌مانند، به ظرف داستان تبدیل شد. قصه‌های خرد و جزئیات به آن اضافه کردم و با تزریق رئالیسم جادویی، قصه‌ای شکل گرفت که به نظرم ارزش ساختن داشت.

او در مورد محل برگزاری جشنواره اظهار کرد: جشنواره‌هایی مثل فیلم کوتاه تهران بیشتر به گعده‌های دورهمی مشهورند. در پردیس ملت با چند پله پایین رفتن، ناگهان انبوهی از بچه‌ها دور هم جمع می‌شدند. این فضای تعامل برای فیلمساز جوان بسیار مهم است. اما امسال پراکندگی زیاد شده، اما محاسنی هم دارد؛ سالن‌های بهتر، پذیرایی باکیفیت‌تر. نمی‌توان گفت کدام بهتر است، هر کدام محاسن و معایب خود را دارند.

این کارگردان در مورد کیفیت پخش توضیح داد: متاسفانه کیفیت صدا و تصویر خوب نبود. تصویر کشیده شده و بی‌کیفیت بود، صدای سالن هم مطلوب نبود. اما باید حق داد به مسئولین برگزاری که بودجه کافی ندارند که بخواهند نواقص سالن را تکمیل کنند.

شهبازی با تأکید بر اهمیت فیلمنامه به فیلمسازان جوان توصیه کرد: در شرایطی که فیلمسازی بسیار گران شده و بودجه‌ای که تأمین می‌کنید ممکن است آخرین بودجه شما در چند سال باشد، توصیه می‌کنم تا فیلمنامه کاملاً نهایی نشده و حداقل ۱۰ نفر آن را تأیید نکرده‌اند، نسازید.

او در پایان تأکید کرد: فیلمنامه واقعاً مهم است. ابزارها حرفه‌ای شده‌اند، اما اگر متن آماده نباشد، فیلم خوبی ساخته نمی‌شود. این مسئله در همه انواع فیلم - بلند، کوتاه و حتی مستند - صادق است.

فیلم‌سازی موفق است که هرگز از تلاش دست نکشد

در پایان این گزارش به سراغمصطفی اکبرزاده -کارگردان فیلم کوتاه «بیگودی» -به عنوان نماینده فیلم‌سازان کوتاه کمدی رفتیم.  

اکبرزاده در مورد جشنواره گفت: به نظرم جشنواره بسیار مناسبی است. بازی‌ها خوب است، فیلم‌نامه‌ها مناسب هستند و ایده‌های نو و فضاسازی به نسبت خیلی خوب است.

او افزود: وقتی برخی فیلم‌های کوتاه را می‌بینید، انگار نماینده‌ای از یک فیلمساز حرفه‌ای را می‌بینید که برای من بسیار جالب است.

کارگردان «بیگودی» در معرفی اثرش گفت: این فیلم در بستر کمدی فانتزی روایت می‌شود و قصه فردی به نام ناصر است که دچار رویش موی بی‌رویه است. از کچلی بدش می‌آید و ما در قصه می‌بینیم چه ترومایی داشته است.

اکبرزاده توضیح داد: شخصیت اصلی پله‌پله تغییر می‌کند تا به پایان‌بندی می‌رسد. فیلم در ظاهر درباره انسانی است که می‌تواند خوب باشد اما وقتی از بیرون نگاه می‌کنیم، می‌گوییم "یک تصمیم بگیر خوب باش"، اما ما در ذهنیت ناصر می‌چرخیم و انگار در نورون‌های ذهنش هستیم.

او درباره سبک کار گفت: از روی قصه‌های فکاهی و طنز نوشتم. فیلم مثل وقتی که به کاریکاتور نگاه می‌کنیم و توقع خندیدن نداریم اما فضای فانتزی بامزه‌ای می‌بینیم. سعی کردم در کارگردانی تلفیقی از فضای سنتی کمدی ایرانی و فضای فانتزی ارائه دهم.

اکبرزاده به مشکلات فنی سالن‌های جشنواره اشاره کرد و گفت: صدا بالانس نبود. ما کلی صداگذاری بامزه در فیلم‌مان کرده بودیم که در پس‌زمینه شنیده شود، اما متأسفانه حیف شد. به ما گفتند بلندگو فقط از جلو پخش می‌کند.

او پیشنهاد داد: اگر برای بخش داستانی سانس‌های بیشتری اضافه شود یا باکس‌های بیشتری داشته باشند، خیلی بهتر می‌شود. فیلم من در باکس ۲ است و بسیاری از مهمانانم به دلیل زمان‌بندی نمی‌توانند بیایند.

این کارگردان درباره محل برگزاری جشنواره گفت: فضای جشنواره امن، باز و درخور است. فضای داینامیکی دارد و بسیار خوب است که به فیلم کوتاه ارزش گذاری شده است. واقعاً به برگزارکنندگان تبریک می‌گویم.

او البته به مشکل مسافت اشاره کرد و افزود: مسافت اذیت‌کننده است. بسیاری از دوستان نمی‌توانند بیایند. مهمانان ویژه با تأخیر می‌رسند. مثلا دیروز دو نفر از مهمانان خود من مجبور شدند روی پله‌ها بنشینند چون به اول سانس نرسیدند.

اکبرزاده در توصیه به فیلم اولی‌ها با اشاره به سابقه هنری خود در تئاتر از کودکی گفت: هیچ توصیه‌ای بهتر از تلاش کردن نیست. تلاش و اینکه بدانی چه می‌خواهی، حتی اگر آن خواسته برای همه جالب نباشد، بسیار ارزشمند است.

او تأکید کرد: توانایی جمع کردن تیم و ظهور دادن جهان ذهنی، به نظر من از پول باارزش‌تر است. تا زمانی که این اساس را نداشته باشی، داشتن پول مثل آب در هاونگ کوبیدن است.

کارگردان «بیگودی» در پایان خاطرنشان کرد: نگاه فیلمساز نباید به نتیجه باشد، بلکه باید به خود کار توجه کند. اینکه چقدر می‌توانم در کار بعدی بهتر از خودم باشم، مهم است. همه فیلمسازان بزرگ دنیا همین کار را کرده‌اند.

با وجود صحبت‌های فیلم‌سازان و بازیگران آثار کوتاه امسال می‌توان گفت تغییر مکان جشنواره قطعا به دلیل مسافت طولانی در میزان مخاطبان تاثیر داشته اما همچنان طرفداران فیلم کوتاه به جشنواره سر می‌زنند، اما نکته مهم‌تر کیفیت صدا و تصویر سالن‌ها است که اکثریت از آن‌ ناراضی هستند اما در عین حال ایران‌مال هم محاسنی دارد که از چشم مخاطبان دور نمانده است.  

جدای از فضای جشنواره کیفیت آثار مهم است که غالبا معتقدند در بخش تکنیک فیلم‌سازی اتفاقات خوبی رقم خورده است اما در بخش فیلم‌نامه و داستان هنوز پختگی لازم وجود ندارد.

انتهای پیام