گفتاردرمانی در کودکان مبتلا به فلج مغزی CP مرکز توانبخشی روشا

گفتاردرمانی می‌تواند به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کند تا انجام طیف وسیعی از عملکردهایی از قبیل جویدن، بلعیدن، صحبت کردن و نفس کشیدن را که نیازمند ماهیچه‌های حرکتی دهان آن‌ها می‌باشد، در فرد بهبود یابد.

در این مقاله به بحث در مورد اهداف و تکنیک‌هایی که در جلسات گفتاردرمانی استفاده می‌شوند خواهیم پرداخت تا به شما کمک کنیم درکی از نحوه رسیدگی گفتاردرمانی به نقص‌های مربوط به عضلات حرکتی دهان داشته باشید.

فلج مغزی چیست؟


فلج مغزی

فلج مغزی (CP) یک نوع اختلال حرکتی عصبی است که کودکان را از دوره نوزادی‌شان و یا اوایل کودکی‌شان تحت تأثیر قرار می‌دهد و شاخصه آن سخت شدن انجام حرکات بدنی و از بین رفتن هماهنگی بین عضلات می‌باشد که به دلیل وجود نابهنجاری در بخش‌هایی از مغز که حرکات عضله را کنترل می‌کند، ایجاد می‌گردد. مناطق زبانی در مغز که عملکرد گفتار به آن نسبت داده می‌شود نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. برخی از افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است برای یافتن کلمات درستی که می‌خواهند به کار ببرند، دشواری‌هایی را تجربه کنند؛ این در حالیست که برخی دیگر از مبتلایان ممکن است در بلع و غذا خوردن و یا تبادل خواسته‌ها و نیازهای اساسی خود با مشکل مواجه شوند.

از کجا بدانم که فرزندم به فلج مغزی مبتلاست؟


در کودکان مبتلا به فلج مغزی شایع است که تا قبل از رسیدن به ۳ سالگی عدم هماهنگی عضلات در آن‌ها نمایان شود. هنگامی‌که عضلات حرکتی تحت تأثیر قرار گیرند، ممکن است گفتار و زبان کودک دچار خطر گردد.

کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است علائم زیر را از خود نشان دهند و چنانچه متوجه وجود علائم اولیه زیر در کودکتان شدید فوراً با پزشک کودکتان تماس گرفته تا جهت ارزیابی فلج مغزی یک نوبت برایتان تعیین نماید.

  • آتاکسی – عدم هماهنگی عضلات در حین انجام حرکات ارادی، از جمله عضلاتی که برای گفتار لازم‌اند.
  • اسپاستیسیتی – سفتی یا خشکی تون عضلانی و غیرطبیعی به نظر رسیدن واکنش‌ها که می‌تواند عضلاتی که برای گفتار لازم هستند را در برگیرد.
  • فلج شل – شل شدن و کاهش تون عضلانی که ممکن است عضلات دهانی را تحت تأثیر قرار دهد که برای گفتار به آن‌ها نیاز است.
  • سختی در بلع و تغذیه کردن
  • مایل شدن به یک پا در هنگام راه رفتن
  • کشیدن پا در هنگام راه رفتن
  • راه رفتن روی انگشتان پا
  • غیرعادی بودن طرز راه رفتن

فلج مغزی چگونه بر روی گفتار اثر می‌گذارد؟


صرف ابتلا به فلج مغزی بدین معنا نیست که فردِ مبتلا نیاز به گفتاردرمانی دارد. فلج مغزی می‌تواند بر روی کنترل حرکتی کل بدن اثر بگذارد. در برخی از افراد ممکن است پاها، یک سمت از بدن یا یک اندام تحت تأثیر قرار گیرد.

زمانی که فلج مغزی ماهیچه‌های اطراف دهان را درگیر کند، فرد ممکن است با عملکردهایی نظیر جویدن، صحبت‌کردن، نفس کشیدن و بلع دست‌وپنجه نرم کند.

دیزآرتری، شایع‌ترین اختلال تکلم حرکتی در افراد مبتلا به فلج مغزی می‌باشد. افراد مبتلا به دیزآرتری در کنترل عضلات دهانی و ایجاد نفس کافی برای صحبت کردن دشواری دارند.

در نتیجه ممکن است مبتلایان به این عارضه، مشکلات زیر را تجربه نمایند:

  • به‌هم‌ریختگی گفتاری
  • وجود ضعف در تلفظ
  • بی‌ثباتی در آهنگ کلام
  • لکنت زبان
  • دشواری در غذا خوردن
  • تودماغی بودن صدا

این عوارض گفتاری و تغذیه‌ای ممکن است بر کیفیت زندگی فرد تأثیر قابل‌توجهی بگذارد، احتمال ابتلا به سوءتغذیه، بالا رفتن سطح استرس و دشواری در برقراری ارتباط را افزایش دهد. انجام گفتاردرمانی جهت تقویت عضلات حرکتی دهان و بهبود ارتباطات و مهارت‌های تغذیه‌ای ضروریست.

اهداف گفتاردرمانی افراد مبتلا به فلج مغزی


اهداف گفتاردرمانی افراد مبتلا به فلج مغزی

بهبود مهارت‌های ارتباطی فرد هدف اصلی گفتاردرمانی می‌باشد. برای میسر شدن این امر، متخصص آسیب‌شناسی گفتار – زبان از نوروپلاستیسیتی (انعطاف‌پذیری عصبی) استفاده خواهد نمود.

نوروپلاستیسیتی نوعی توانایی سیستم عصبی مرکزی جهت سازگاری با تغییرات و تایید خود بر اساس رفتار فرد می‌باشد. همانند دیگر مهارت‌ها، تمرین‌ کردن کلید پیشرفت است. تمرین پیوسته به تحریک مغز کمک می‌کند و نیاز مغز را برای ایفای وظایف و حرکات یاری می‌دهد.

در گفتاردرمانی، متخصص آسیب‌شناسی گفتار – زبان مهارت‌های ارتباطی و تغذیه‌ای فرد را بررسی و ارزیابی خواهد نمود و برنامه شخصی را برای فرد تهیه می‌کند که به فرد در کنترل بهتر عضلات حرکتی دهان کمک می‌کند. علاوه براین متخصص آسیب‌شناسی گفتار – زبان، اطمینان حاصل می‌کند که جهت حفظ انگیزه و درگیر کردن کودکتان، او به اندازه کافی به چالش کشیده شود.

در بخش بعدی به بحث در مورد مزایای گفتاردرمانی برای افراد دارای نقص در عضلات حرکتی دهان خواهیم پرداخت.

مزایای گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی


مزایای گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی

فلج مغزی دامنه گسترده‌ای از اختلالات حرکتی را با شدت‌های مختلف در برمی‌گیرد. از آنجا که هر فردِ بیماری، فلج مغزی را به شکل منحصر بفرد تجربه می‌کند افراد از برنامه‌های درمانی شخصی بیشترین بهره را خواهند برد.

درمان آن دسته از افرادی که به حالات خفیف‌تر اختلال در گفتار مبتلا هستند، بر روی بهبود گفتار و زبان طبیعی متمرکز می‌باشد؛ این در حالیست که درمان افراد در شرایط شدیدتر ممکن است شامل یادگیری نحوه استفاده از راه‌های ارتباطی جایگزین نظیر دستگاه‌های تولید مصنوعی گفتار، اشارات یا نوشتار باشد.

گفتاردرمانی در موارد زیر می‌تواند به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کند:

  • تولید گفتار
  • جویدن و بلعیدن
  • شنیدن و درک مطلب
  • نفس کشیدن
  • استفاده از سیستم ارتباطی مکمل یا جایگزین
  • زبان درکی
  • تولید صدا

علاوه بر این یادگیریِ نحوه برقراری ارتباط مؤثر با دیگران ممکن است به افزایش اعتمادبه‌نفس کودکتان کمک کند. به‌تبع آن‌ها ممکن است شروع به مشارکت بیشتر در گفتگو، ایجاد روابط بهتر با دوستان و خانواده و مشارکت بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی کنند. این امر می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را به طور قابل‌توجهی بهبود بخشد.

گفتاردرمانگرها همچنین قادرند برخی از مهارت‌های شناختی از قبیل توجه اشتراکی و دنبال‌کردن جهت‌ها را مورد ملاحظه قرار دهند. اگرچه آسیب مغزی ناشی از فلج مغزی به طور مستقیم باعث ایجاد نقص شناختی نمی‌گردد، اما برخی از کودکان مبتلا به این عارضه، به‌ویژه در موارد شدیدتر، ممکن است دچار نقایص شناختی باشند که گفتاردرمانی می‌تواند آن‌ها را رفع نماید.

اکنون که از مزایای گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به فلج مغزی مطلع شده‌اید، بیایید مروری بر روی برخی از تکنیک‌های متداولی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، داشته باشیم.

ارزیابی


ارزیابی کامل عملکرد جسمی و شناختی کودک اولین گامی است که توسط متخصص آسیب شناسی گفتار انجام می‌گیرد. این ارزیابی ماهیت توانایی‌های گفتاری و ارتباطی کودک را تعیین می‌کند، عوامل ایجادکننده این عارضه را شناسایی و بهترین شیوه درمانی را معین می‌نماید.

تشخیص پس از کامل شدن فرایند ارزیابی انجام می‌گیرد. این ارزیابی اولیه شامل موارد زیر می‌باشد:

  • شرح‌حال بیمار – پاتولوژیست یا همان متخصص آسیب‌شناسی تمامی سوابق پزشکی را بررسی می‌کند و از والدین یا مراقبین چندین سؤال در مورد عملکرد کلی جسمی و شناختی کودک خواهد پرسید.
  • معاینه حفره دهانی – پاتولوژیست با استفاده از ابزار تشخیص می‌دهد که آیا ممکن است وجود نابهنجاری در حفره دهانی یا گلو مانع ایجاد گفتار شده باشد یا خیر. در صورت شناسایی هرگونه انسدادی، ممکن است کودک به انجام عمل جراحی یا اصلاح برنامه درمانی نیاز داشته باشد.
  • آزمایش‌های شنوایی – ارتباطی قوی در بین توانایی کودک در گوش‌دادن و شنیدن صحبت‌های دیگران وجود دارد. این امر بر روی رشد زبان کودک تأثیر می‌گذارد؛ چراکه اگر کودک نتواند بشنود وی صدا را به‌درستی تفسیر نخواهد کرد. متخصصان آسیب‌شناسی زبان، لازم است که بدانند آیا کاهش شنوایی ریشه در مشکلات گفتاری کودک دارد یا خیر و اگر مشخص شود که این‌گونه است، کودک به یک متخصص شنوایی‌سنجی و یا متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع داده می‌شود.
  • ارزیابی‌های مربوط به نحوه تلفظ و ادای آواها – پاتولوژیست‌ها آزمایش‌هایی را انجام می‌دهند تا تعیین کنند که آیا کودک صدا یا هجایی از کلمات را جا می‌گذارد یا خیر. برای مثال وقتی کودک در تلاش است تا واژه ”دوست“ را ادا کند؛ اما در واقع آن را ”دوس“ می‌گوید آن کودک در تلفظ و ادای آواها و اصوات دچار مشکل است. همچنین پاتولوژیست به دنبال اسم‌ها و حروف بی‌صدای خاصی نظیر حروف ”س“ یا ”ر“ که تلفظ آن‌ها مشکل‌ساز است می‌گردد که کودک نمی‌تواند آن‌ها را تلفظ کند.
  • ارزیابی‌های زبانی و روانی کلام – این نوع تست‌ها میزان روانی کلام و توانایی کودک در پاسخگویی به اظهارات را در حالات برنامه‌ریزی‌نشده می‌سنجد.
  • ارزیابی‌های شناختی – پاتولوژیست تعیین می‌کند که چه مشکلات شناختی و رشدی تحت تأثیر مرکزهای گفتاری مغز قرار می‌گیرند.

تمرینات گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی


والدین نقش بسیار مهمی را در ایجاد و رشد عادت‌های صحیح گفتاری کودکان مبتلا به فلج مغزی ایفا می‌کنند. تمرین‌ کردن در منزل برای موفقیت جلسات گفتاردرمانی الزامیست. در مورد نوع تمرینات و فعالیت‌هایی که می‌توانید در منزل با کودکتان انجام دهید با پاتولوژیست گفتاردرمانی (SLP) کودکتان صحبت نمایید.

به‌ طور کلی سعی کنید در هنگام صحبت کردن، آرام صحبت کرده و به کودکتان مستقیماً نگاه کنید.

با استفاده از تصاویر و اشیا در هنگام صحبت کردن با کودک می‌توانید به او کمک کنید تا برای کلمات معنایی بیان کنند. تا حد امکان او را تشویق کنید تا به جای استفاده از تک واژگان و اشارات، به‌صورت جمله صحبت کند. یکی از راه‌های خوب برای تمرین این است که تعدادی از اسباب‌بازی‌های کودکتان را پنهان کنید و سپس از آن‌ها بخواهید که به شما توضیح دهند آن‌ها را کجا پیدا کرده‌اند.

برای داشتن ایده بهتری از انتظاراتی که باید از جلسات گفتاردرمانی داشته باشید، در این بخش چند نمونه از تمریناتی که ممکن است توسط یک آسیب‌شناس زبان گفتاری به شما توصیه شود، ارائه شده است.

تمرینات بایت بلاک

بایت بلاک‌ها (گگ دهانی) مانع‌های کوچکی هستند که در بین دندان‌های بالا و پایین قرار داده می‌شوند تا دهان را در حالت باز نگه دارند.

این ابزارها فک را به‌گونه‌ای تثبیت می‌کنند که می‌توانید حرکت زبان و لب‌هایتان را تمرین کنید. برای مثال ممکن است پاتولوژیست گفتاردرمانی از شما بخواهد که لب‌هایتان را غنچه‌ای کنید و یا زبانتان را به کناره‌های دهانتان حرکت دهید. به‌ مرور زمان این چالش‌ها پیچیده‌تر خواهند شد. به‌تدریج به حرکات زبان و لب‌هایتان، صدا نیز اضافه می‌شود و سپس بدون بایت بلاک‌ها تمرینات خود را انجام خواهید داد.

این رفتاردرمانگر ممکن است سعی کند از طریق تقلید حالات چهره حیوانات، این تمرینات را برای کودکان سرگرم‌کننده‌تر کند تا کودک را تشویق به انجام حرکات مختلف لب و زبان نماید.

صوت درمانی

صوت درمانی شامل تجزیه کلمات به هجا و تکرار اصوات خاص به طور مکرر می‌باشد. به‌ عنوان‌ مثال، اگر کلمه “آب‌نبات” را در نظر بگیرید، این کلمه را به سه هجای آب + نَ + بات تقسیم کنید.

هر هجا را ۲۰ دفعه تکرار کنید. سپس سعی کنید هجاها را در کنار هم بگذارید و کلمه کامل را ۲۰ بار تکرار نمایید.

تمرین‌های مقابل آینه

کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است ندانند که چگونه باید ماهیچه‌های دهان خود را هماهنگ کنند که این امر مانع از این می‌شود که بتوانند اصوات را به‌درستی تولید کنند.

هنگامی‌که صدایی درمی‌آورید یا کلمه‌ای را ادا می‌کنید از کودکتان بخواهید که به دهانتان نگاه کند. سپس، اجازه دهید تا در حین نگاه‌ کردن به آینه، آن صداها را تکرار کند. تمرین کردن جلوی آینه ممکن است به کودکتان کمک کند تا ببیند چگونه حرکات مختلف دهان بر صدا تأثیر می‌گذارد.



#‌توانبخشی #‌روانشناسی منبع: مرکز توانبخشی روشا

بیشتر...


تبلیغات

تبلیغات

مطالب مرتبط

این یک باور کلیشه ای است که بزرگترین مشکلات در ازدواج حول محور پول و رابطه جنسی می چرخد. اما این ها تنها مشکلاتی نیستند که می توانند یک رابطه طولانی مدت را ایجاد یا از بین ببرند. مجموعه ای از…

5 ماه پیش

خانواده اولین و مهم‌ترین بافت اجتماعی را برای رشد فرد فراهم می‌سازد. روش‌هایی كه والدین در تربیت فرزندان خود به كار می‌گیرند، نقشی اساسی در تأمین سلامت روانی فرزندان آنها خواهد داشت به‌طوریکه اکثر مشکلات رفتاری کودکان منعکس کننده‌ی رفتارهای است.

5 ماه پیش

فرزندپروری مبتنی بر ترس می تواند بر رشد، سلامت روان و رابطه شما با فرزند شما تأثیر بگذارد.

5 ماه پیش

کتاب صوتی پورنوگرافی لذت ممنوعه را می توانید از طریق فروشگاه سایت دکتر سنایی تهیه کنید. همچنین از طریق شماره واتس آپ 00989034733009 نیز می توانید سفارش...

5 ماه پیش

اختلال اضطراب فراگیر (GAD) چیست؟ علائم و نشانه های GAD، درمان اختلال اضطراب فراگیر، دارودرمانی برای اضطراب

4 ماه پیش

کتاب خودیاری برای درمان پانیک کتابی است به زبان ساده درباره حملات پانیک. در این کتاب در ابتدا خواننده با ساختار پانیک و دلایل ایجاد آن آشنا می شود

5 ماه پیش

کتاب خودیاری برای درمان وسواس فکری عملی به زبان ساده توسط دکتر کامیار سنایی مرداد ماه سال ۱۳۹۹ نگاشته‌شد. بهنرین کتاب برای کمک به درمان وسواس فکری عملی...

5 ماه پیش

ترس از مجازات، آبرو و یا مورد بازخواست قرار گرفتن باعث می شود تا کودک و نوجوان از گفتن حقایق سر باز زند و گرایش به دروغگویی در آن ها شدت می یابد.

5 ماه پیش

دروغ در وافع سخن و مطلبی است که مطابق با واقع و حقیقت نیست یعنی بین آنچه که توسط فرد بیان می شود و آنچه در جهان خارج وجود دارد رابطه ای منطقی و صحیحی وجود ندارد.

5 ماه پیش

بیشتر...