اختلال حرکتی دیستونی چیست درمان با گفتاردرمانی کاردرمانی مرکز توانبخشی روشا

دیستونی نوعی اختلال حرکتی است که موجب گرفتگی‌های عضلانی شدید میشود. این گرفتگی‌های عضلانی تحت کنترل افراد نیستند (غیر ارادی) و موجب حرکات پیچشی میشوند و گاهی اوقات بدن را در حالت غیر طبیعی و دردناک قرار میدهند. دیستونی میتواند یک یا چند تا از عضلات را در یک ناحیه یا چندین ناحیه تحت تاثیر قرار دهد. این نواحی شامل فک صورت گردن پلکها تارهای صوتی بازوها دستها تنه پاها میشود. شدت این اختلال از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است. نواحی که تحت تاثیر این بیماری قرار میگیرند و شدت آن از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است.

درمان دیستونی باید بر اساس نوع دیستونی ‚علت آن‚ عضلاتی که تحت تاثیر قرار گرفته‌اند و شدت علائم طراحی شود.هدف از درمان دیستونی این است که علائم را کاهش دهیم و درد تسکین پیدا کند.

در کلینیک توانبخشی روشا متخصصینگفتاردرمانیوکاردرمانیبه بیمارانی که دچار اختلال حرکتی دیستونی هستند کمک می کنند.

آیا دیستونی انواع متفاوتی دارد ؟


دیستونی را میتوانیم به سه گروه تقسیم کنیم: ایدیوپاتیک ژنتیک و اکتسابی

دیستونی ایدیوپاتیک

علت بروز دیستونی ایدیوپاتیک ناشناخته است. افراد زیادی در این گروه از دیستونی قرار میگیرند.

دیستونی ژنتیک

این دیستونی به علت به ارث رسیدن ژنهای غیرطبیعی رخ میدهد (انتقال ژن از والدین).

دیستونی اکتسابی

دیستونی اکتسابی (که قبلا به آن دیستونی ثانویه نیز میگفتند) به دیستونی گفته میشود که عواملی مانند انحطاط و آسیب به مغز باعث بروز آنها میشوند. یکی از این عوامل مشکلات عصبی است که جز علائم اصلی دیستونی شناخته میشود از جمله:

  • بیماری هانتینگتون
  • بیماری ویلسون
  • بیماریپارکینسون
  • بیماری لی
  • سندروم هالوروردن- اسپاتز( همچنین به عنوان نورودژنراسیون با تجمع آهن مغز یا پانتوتنات کیناز شناخته میشود)
  • کورتیکوبازل دژنراسیون

دیستونی اکتسابی به علت عوامل دیگری از جمله :

  • استفاده از برخی داروهای خاص مثل مسدود کننده‌های گیرنده دوپامین (برای درمان دیستونی حاد و تاردیو به کار میرود)
  • مشکلات و بیماریهای مغزی و عفونتها مثل فلج مغزی‚ سکته مغزی‚ آنسفالیت‚ تومور مغزی ‚کمبود اکسیژن رسانی به مغز‚ بیماریهای مغزی عروقی‚ ضربه به مغز
  • سموم (سم) مثل منگنز‚ سیانور و نیتراتروپرپیونیک اسید

چه کسی به دیستونی مبتلا میشود؟


هر کسی ممکن است به دیستونی مبتلا شود- مردان زنان و کودکان از هر نژاد و پیشینه‌های قومی به این بیماری مبتلا میشوند. حدود یک سوم افرادی که به دیستونی دچار میشوند کودکان هستند. دیستونی سومین اختلال حرکتی شایع بعد از رعشه واقعی و پارکینسون است.

بیمارانی که علائمشان زیر ۲۱ سال شروع میشود احتمال بیشتری میرود که دیستونی در سرتاسر بدنشان گسترده شود. در افرادی که در سنین بالای ۲۱ سال دچار دیستونی میشوند‚ بیشتر در قسمت بالا تنه رخ میدهد.

چه عواملی موجب بروز دیستونی میشود؟


برای بسیاری از بیماران علت دیستونی هنوز ناشناخته است. عوامل شناخته شده دیستونی شامل موارد زیر میشود:

  • وراثت (انتقال ژنهای غیر طبیعی از والدین)
  • آسیب هنگام تولد
  • سکته
  • داروها شامل ضد سکته مغزی داروهای ضد افسردگی و روان پریشی و ضد تهوع
  • بیماریهای عصبی مثل پارکینسون و مالتیپل اسکلروزیس (ام اس)

علائم ونشانه‌های دیستونی چیستند؟


علائم ونشانه‌های دیستونی عبارتند از :

  • گرفتگی عضلات که موجب حرکات پیچشی وخمیدگی و تغییر حالات بدنی به شکل غیر طبیعی میشود.
  • دردی که ناشی از حرکات و حالات بدنی غیر طبیعی است
  • حرکات عضلات و حالتهای بدنی غیر طبیعی که مکرر انجام میشوند. گاهی اوقات شبیه رعشه هستند.
  • حرکات عضلات که ممکن است در یک ناحیه از بدن شروع شوند و به تدریج به کل بدن گسترده شوند.
  • حرکات عضلانی و حالات غیر طبیعی بدن که با طولانی شدن زمان فعالیت ‚خستگی و استرس بدتر میشوند.
  • حرکات عضلات به صورت ارادی در یک طرف از بدن که موجب بروز علائم دیستونی در سمت دیگر بدن میشود.
  • دستخط افراد شروع به درهم برهم نوشتن میکند.
  • گرفتگی پاها
  • پس از مدتی که راه رفتند یا دویدند پاها شروع به کشیدن میکنند.
  • مشکلات هنگام صدا و گفتار

علائم ونشانه‌های دیستونی

تشخیص


دیستونی بر اساس یافته‌هایی از سابقه خانوادگی سوابق پزشکی معاینه فیزیکی و عصبی و مشاهدات پزشک متخصص مغز و اعصاب در زمانی که علائم شما به صورت واقعی نمایان شده است تشخیص داده میشود. ممکن است پزشک شما آزمایشاتی را برای شما تجویز کند که شامل تستهای آزمایشگاهی مطالعات تصویربرداری‚ تستهای الکتریکی (EMG EEG) (نوار مغزی نوار‚ عصب و عضله) تا شرایط را به خوبی بررسی کند تا با بیماریهایی که علائم مشابهی مثل دیستونی دارند اشتباه گرفته نشود. (علائم دیستونی میتوانند با گرفتگی عضلات‚ انقباض ماهیچه‌ای‚ اسکولیلوز‚ تیک‚ تورتیکولیس و رعشه واقعی اشتباه گرفته شوند). همچنین ممکن است پزشک شما آزمایش ژنتیک را برای شما تجویز کند تا ببیند آیا شما در خانواده‌تان سابقه ابتلا به دیستونی دارید یا خیر.

چگونه دیستونی درمان میشود؟


مهمترین نکته در درمان این است که هر درمانی برای هر فرد باید بر اساس نوع دیستونی علت آن عضلاتی که درگیر شدند و شدت علائم طراحی شود. هدف از درمان این است که علائم را کاهش دهیم و درد تسکین پیدا کند. درمان شامل موارد زیر میشود:

 دیستونی

تزریق سم بوتولینوم

این سم به عضلات آسیب دیده تزریق میشود موقتا تاثیر علائم و آسیب دیدگی را کاهش میدهد. این تزریقات تا چندین ماه موثر هستند.

تزریق سم بوتولینوم

داروها

شل کننده‌های عضلانی یا داروهایی که از گرفتگی عضلات جلوگیری میکنند و اکثراوقات هم مورد استفاده قرار گرفته‌اند در اینجا آورده شده است. این داروها شامل کاربیدوپا -لوودوپا(ریتاری‚ سینمت دوپا) تترابنزین(زنازین) تری هگزیفنیدیل (آرتان) بنزوتروپین (کوگنتین) باکلوفن (لیورسیل) دیازپام (والیوم) کلونازپام(کلونوپین) میشود.

کاردرمانی برای دیستونی

کاردرمانگران به عنوان یکی از اعضای جدایی ناپذیر تیم تخصصی متشکل از چند رشته علمی در مراقبت از بیماران مبتلا به دیستونی شناخته شده‌اند. با توجه به آموزش در زمینه سلامت روان و تخصص در استفاده از فعالیتهای هدفمند برای افزایش مشارکت بیشتر بیماران کاردرمانگران به خوبی در کنترل این علائم و توسعه استراتژیهای مقابله‌ای تغییر رفتارها و بهبود عملکرد مناسب کار کرده‌اند.

کاردرمانی برای دیستونی

وظایف کاردرمانگران شامل موارد زیر میشود: ترغیب افراد به داشتن حالت بدنی طبیعی و حرکات صحیح از طریق پرت کردن حواس آنها (یعنی حرکات فیزیکی و شناختی ) فراخوانی حرکات اتوماتیک ( یعنی تحمل وزن بدن‚ پرتاب توپ) تغییر وضعیت بدن زمانیکه در حال انجام یک فعالیت هستند(کار کردن در حالتهایی که جاذبه زمین حذف شده است‚ اجتناب از ماندن در یک حالت بدنی به مدت طولانی در محدوده پایانی حرکت) اجرا و توسعه برنامه روزانه متعادل به این منظور که بتوانند فعالیتهای روزمره زندگی را دوباره به صورت درجه بندی شده انجام دهند. از اسپلینت باید با احتیاط استفاده شود(موقع شب فقط بسته شود) و به این دلیل از اسپلینت استفاده کنند که خطر بی‌حرکت ماندن آن اندام را کاهش دهند.

کاردرمانگرها دستورالعملها و کارهایی را مثل منحرف کردن توجه آنها و عادی سازی الگوهای حرکتی همراه با مداخلاتی برای توجه دقیقتر برای درمان افراد به کار می‌برند. این موارد شامل بازآموزی حرکات با استفاده از یک سری تصاویر ذهنی‚ تصویر سازی و درمان با آینه و بازآموزی احساسی و به وسیله حس لامسه بیمار و تشخیص کارتهای حروف الفبای انگلیسی‚ پیدا کردن سکه در ظرف برنج یا گذاشتن اشکال در سوراخهایی که با آنها مطابقت دارند. در واقع یک کاردرمانگر از این قبیل فعالیتها استفاده میکند تا افراد را درمان کند. این تکنیکهای بازآموزی میتوانند به عنوان تمریناتی برای تقویت حس و سیستمهای حسی حرکتی برای بازآموزی و ترغیب الگوهای حرکتی طبیعی مورد استفاده قرار گیرند.

گفتار درمانی

گفتاردرمانگرها میتوانند به کسانی که مشکل بلع یا صدا دارند کمک کنند. بیماران مبتلا به علائم گفتاری یا بلع میتوانند از آسیب شناسی هدفمند گفتار و زبان استفاده کنند. دیستونی مخصوصا در عملکرد زبان اشکال ایجاد میکند. ارزیابی تصویری از بلع میتواند اطلاعات مفید و مهمی را برای طراحی راهکارهایی در جهت کمک به جلوگیری از آسپیراسیون (بیماری که باعث میشود جسم و غذا وارد نای و ریه شوند) صرف نظر از علت آن فراهم کند. با این حال تکنیکهای گفتار درمانی شامل بازآموزی استفاده از زبان بسیار مهم هستند.

گفتار درمانی

جراحی

تحریک عمیق مغز یکی از شایعترین انواع جراحی است. این جراحی شامل قرار دادن الکترودهایی در ناحیه گلوبوس پالیدوس مغز میشود که پس از آن به دستگاهی مثل ضربان ساز در بالای قفسه سینه زیر استخوان یقه گذاشته میشود. پالسهای الکتریکی سیگنالهای مغزی را که باعث ایجاد علائم میشوند را مختل میکند. DBS برای انواع خاصی از بیماران که مبتلا به دیستونی هستند( اکثرا بیمارانی که مبتلا به دیستونی ژنتیک و گردن هستند) و کسانی که داروها برای کاهش علائم آنها مفید واقع نشده است یا کسانی که عوارض جانبی اینقدر برای آنها شدید بوده است که باعث شده است کیفیت فعالیتهای روزانه این افراد مختل شود. دیگر جراحیهای مغز تالاموتومی‚ پالیدوتومی به طور عمدی به ناحیه کوچکی از مغز آسیب دائمی وارد میکنند تا مسیرهای مسئول حرکات غیر طبیعی هستند را قطع کنند. سایر جراحیها اعصاب نزدیک عضلات منقبض را حذف یا قطع میکنند.

کنترل استرس

کنترل استرس شامل تکنیکهایی مثل مدیتیشن‚ ریلکسیشن‚ تای چی‚ یوگا و چیزهای دیگر میشود. برخی از بیماران این روشها را مفید دانستند.

ترفندهای حسی

این تکنیک بسیار راحت است به طوریکه فردی که مبتلا به دیستونی است به آرامی محل آسیب دیده را لمس میکند یا ناحیه نزدیک آن را لمس میکند. محققان معتقدند که لمس کردن موجب میشود تغییرات موقتی در عضله ایجاد شود که باعث میشود درد ناشی از دیستونی کاهش پیدا کند.

آیا میتوان از بروز دیستونی جلوگیری کرد؟


چون علت دیستونی اولیه مشخص نیست این بیماری غیر قابل پیشگیری است.

چه آینده و پیش‌بینی میتوان راجع به افراد مبتلا به دیستونی داشت؟


اگر دیستونی در دوران کودکی آغاز شود به احتمال زیاد علائم به دیگر نواحی بدن گسترش پیدا میکنند. اگر این بیماری در بزرگسالی شروع شود یک ناحیه را تحت تاثیر قرار میدهد. اگر پیشروی کند به نواحی مجاور گسترش پیدا میکند.

علائم دیستونی و شدت آنها میتواند از روزی به روز دیگر و از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد.

تزریق سم بوتولینوم ، داروها و جراحی همگی نشان دادند که در درمان دیستونی موثر هستند. انتخاب گزینه درمانی به نوع دیستونی‚ عوامل زمینه‌ای‚ ماهیچه‌های درگیر شده و شدت علائم بستگی دارد. تحریک عمیق مغز به طور کلی اگر تزریق و استفاده از دارو با شکست مواجه شدند‚ انجام میشود تا علائمی که هنوز بر کیفیت زندگی افراد تاثیر میگذارند را تا جای ممکن تسکین دهد.



#‌توانبخشی #‌روانشناسی منبع: مرکز توانبخشی روشا

بیشتر...


تبلیغات

تبلیغات

مطالب مرتبط

این یک باور کلیشه ای است که بزرگترین مشکلات در ازدواج حول محور پول و رابطه جنسی می چرخد. اما این ها تنها مشکلاتی نیستند که می توانند یک رابطه طولانی مدت را ایجاد یا از بین ببرند. مجموعه ای از…

5 ماه پیش

آگورافوبیا یک وضعیت روانشناختی است که باعث ترس بیش از حد از موقعیت های خاص می شود. برخی از افراد حتی ممکن است از ترک خانه خود اجتناب کنند. آگورافوبیا با درمان قابل کنترل است که شامل دارو درمانی، درمان شناختی رفتاری و تغییر سبک زندگی است. هر چه زودتر تشخیص و درمان را دریافت […]

4 ماه پیش

کتاب خودیاری برای درمان پانیک کتابی است به زبان ساده درباره حملات پانیک. در این کتاب در ابتدا خواننده با ساختار پانیک و دلایل ایجاد آن آشنا می شود

5 ماه پیش

فرزندپروری مبتنی بر ترس می تواند بر رشد، سلامت روان و رابطه شما با فرزند شما تأثیر بگذارد.

5 ماه پیش

اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی مزمن است که باعث تغییرات شدید در خلق و خو، سطح انرژی و رفتار می شود. دوره‌های شیدایی و هیپومانیک نشانه اصلی این بیماری هستند و اکثر افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره‌های افسردگی نیز دارند. این بیماری با داروها، رواندرمانی، تغییر شیوه زندگی و سایر درمان ها قابل کنترل […]

5 ماه پیش

کتاب خودیاری برای درمان وسواس فکری عملی به زبان ساده توسط دکتر کامیار سنایی مرداد ماه سال ۱۳۹۹ نگاشته‌شد. بهنرین کتاب برای کمک به درمان وسواس فکری عملی...

5 ماه پیش

اختلال اضطراب فراگیر (GAD) چیست؟ علائم و نشانه های GAD، درمان اختلال اضطراب فراگیر، دارودرمانی برای اضطراب

4 ماه پیش

خانواده اولین و مهم‌ترین بافت اجتماعی را برای رشد فرد فراهم می‌سازد. روش‌هایی كه والدین در تربیت فرزندان خود به كار می‌گیرند، نقشی اساسی در تأمین سلامت روانی فرزندان آنها خواهد داشت به‌طوریکه اکثر مشکلات رفتاری کودکان منعکس کننده‌ی رفتارهای است.

5 ماه پیش

اضطراب جدایی چیست؟ طبیعی است که فرزند خردسال شما هنگام جدایی از شما احساس اضطراب کند. در اوایل کودکی، گریه کردن، عصبانیت، یا چسبیدن (همه نشانه‌های اضطراب جدایی) واکنش‌های سالم به جدایی و مرحله طبیعی رشد هستند. ممکن است از تولد کودک شروع شود و ممکن است تا سن چهار سالگی دوباره تکرار شود. در […]

5 ماه پیش

بیشتر...