سحر خوانی یکی از سنتهای مهم و ماندگار ماه رمضان در منطقه زنجان است

رمضان، از سال‌های دور تاکنون، در فرهنگ مردم استان از جایگاهی ممتاز برخوردار بوده و همواره آئین‌های ویژه ای در ارتباط با این ماه، در میان مردم کشورهای اسلامی‌ به اجرا درآمده است که اوروشلیق آیی از جمله این آیین ها است. مردم استان زنجان معمولا همزمان با آخرین روز ماه شعبان‌المکرم و برخی مواقع نیز یک هفته قبل از آغاز ماه رمضان، تحت عنوان "روزه پیشواز" آغاز می‌شود و تا عید سعید فطر خاتمه می‌یابد.

در طول ماه رمضان که به زبان ترکی "اوروشلیق" خوانده می‌شود مساجد، اماکن مقدس و نمازخانه‌های این استان مملو از جماعت روزه‌داری می‌شود که‌با انگیزه‌ تکمیل عبادت و کسب فیض بیشتر، نمازهای یومیه را به‌جماعت اقامه می‌کنند.

فعالیت‌های دینی و مذهبی در این ماه در شهرها و روستاهای استان به‌اوج خود می‌رسد و کلاس‌های ویژه قرائت، تفسیر و تعلیم قرآن، جلسات احادیث، علوم دینی و فقهی به‌طور گسترده در اماکن مقدسه و منازل مردم برگزار می‌شود.

آحاد مختلف مردم این استان از قدیم‌الایام اعتقاد دارند، ماه رمضان با خود خیر و برکت می‌آورد و اعضای خانواده‌ای که‌در آن روزه‌خوار بدون عذر موجه وجود داشته باشد از نعمات و برکات بیکران ضیافت خداوندی محروم می‌شوند.

مردم زنجان روزه گرفتن در دهه اول ماه مبارک رمضان را "یوقوشا داشینان- چیخماق" (حرکت در سربالایی تند کوه با بار سنگ)، 10 روز دوم این ماه را "یوقوشا کرپیجینن چیخماق" (بالارفتن از دامنه‌کوه با بار خشت) و روزه‌داری در دهه‌ سوم این ایام پربرکت را "انیشه قاشماق سو ایچماق کیمیندی" (پایین آمدن از دامنه کوه مثل آب خوردن) تعبیر می‌کنند.

به‌اعتقاد مردم زنجان، در ماه مبارک رمضان اعضای بالغ خانواده‌ها از ثواب روزه‌های کله‌گنجشکی کودکان و افراد نابالغ برخوردار می‌شوند و به‌ همین خاطر، والدین، کودکان خود را به‌گرفتن روزه‌ نصفه‌ روز ترغیب می‌کنند و در قبال پرداخت وجهی، روزه‌ کله‌گنجشکی آنان را می‌خرند.

خواندن نماز مغرب و عشا پس از قرایت دعا و آیاتی از قرآن کریم چون سوره‌ مبارکه قدر به‌تعداد سه یا هفت بار قبل‌از خوردن اولین لقمه افطاری از دیگر آداب و رسوم زنجانی‌ها به‌شمار می‌رود و روزه‌داران این دیار معمولا افطار خود را با خرما و یا نمک باز می‌کنند. نان‌چایی ، بربری ، فتیر ، شیرمال روغنی و شیرین ، زولبیا و بامیه و پشمک نیز از جمله نان‌ها و شیرینی‌های سنتی است که بیشتر در ماه مبارک رمضان در این استان پخت و عرضه می‌شود.

آش کشک، آش ترش، شیربرنج، آش بلغور ، تاس کباب ، فرنی، کله پاچه، حلوا، آبگوشت کوفته ، کالاجوش ، پیاز آب ، سوپ، رنگینک و انواع خورشت‌ها از جمله غذاهایی است که برای افطاری و سحری خانواده‌ها طبخ می‌شود. سحر خوانی یکی از این سنتهای مهم و ماندگار منطقه زنجان است که جلوه ای زیبا به ماه مهمانی خدا می دهد.

تورنا بازی ، گل یا پوچ و گرداندن انگشتر توسط اوستا دربین گروه، دبرنا و شاه‌وزیر نیز از جمله بازی‌های سنتی‌است که هنوز در ایام ماه مبارک رمضان پس‌از بازکردن افطاری، در قهوه‌خانه‌های سنتی و یا منازل و شب نشینی‌ها توسط نوجوانان ، جوانان و حتی بزرگسالان انجام می‌شود.

بر اساس برخی از روایاتهای موجود آیین سحر خوانی و رمضان قدمتی بیش از هزار سال یعنی از اوایل اسلام مرسوم بوده است. زنجانی‌ها در سال‌های دور که وسایل ارتباطی چون رادیو و تلویزیون به‌ندرت و تنها در منازل تعدادی از خانواده های شهر یافت می‌شد، در آیین سحر خوانی بزرگان منطقه یک ساعت قبل از اذان صبح بر در منازل رفته و با خواندن دعاهایی مردم روستا را بیدار می کردند اما هم اکنون با گذشت زمان و با افزایش وسایل ارتباطی مثل تلویزیون ، تلفن و ساعتهای زنگ دار منسوخ شده ولی هنوز هم می شود روستاهایی را پیدا كرد كه این روشها در آنها متداول است.

زمان افطار را نیز با استفاده از رشته‌های نخ سیاه و سفید تعیین می‌کردند. به‌همین منظور دو رشته نخ سیاه و سفید را در مقابل چشم قرار داده و زمانی که چشم قادر به تشخیص این دو رنگ از هم نمی‌شد، افطار می‌کردند.

منبع:negahmedia.ir