به گزارش خبرنگار فرهنگیخبرگزاری تسنیم، سیاه‌نمایی؛ واژه‌ای‌ست که این روزها در سینمای ایران زیاد شنیده می‌شود و تبدیل به یک مسئله مهم در فضای فرهنگی کشور شده است.

حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی همیشه با چند پرسش مهم همراه است. فیلم ارائه شده چه مواردی از جامعه ایرانی را به تصویر کشیده است؟ موضع‌ بازیگران و عوامل فیلم‌ در‌ جشنواره در مقابل کشورشان چه خواهد بود؟ آیا اثر ساخته شده وضعیت جامعه ایرانی را به‌گونه‌ای نشان داده است تا بتواند افتخاری کسب کند؟

این سوالات در حالی مطرح می‌شود که فیلم‌های ایرانی متهم به نداشتن امید هستند چراکه از دل یک جامعه مایوس، خروج فیلم‌های امیدبخش دشوار است البته این اتفاق را کم و بیش می‌توان درست دانست اما ابداً نمی‌توان به همه فیلم‌ها نسبت داد.

«کاپرا کجاست؟» که تولید مرکز مستند و تلویزیونی سوره است، عنوان اثری است که واکاوی جایگاه امید در سینمای ایران را سوژه کار خود قرار داده و توجهی هم به آثار فرانک کاپرا به عنوان مطرح‌ترین کارگردان ایتالیایی-آمریکایی امیدبخش داشته است.

این مستند قرار است امشب هفتم تیرماه ساعت 22 از شبکه مستند پخش شود. همین موضوع بهانه‌ای شد تا با مهدی انصاری تهیه‌کننده و کارگردان مستند «کاپرا کجاست؟» گفت‌و‌گویی داشته باشیم که در ادامه می‌خوانید.

وی در ابتدا با اشاره به اینکه پژوهش این اثر تنها مربوط به مدتی که درگیر ساخت «کاپرا کجاست؟» بوده، نیست، عنوان کرد: براساس تحصیلات دانشگاهی و دغدغه ذهنی که سال‌ها ته‌نشین شده بود، به سراغ ساخت این مستند رفتم اما به‌صورت متمرکز از تابستان سال 1400 پژوهش را آغاز کردیم یعنی مابه‌ازای چیزی که قرار بود روایت کنیم، بررسی کردیم، کتاب‌های مختلف را مورد تحلیل قرار دادیم و مطالب مختلف را خواندیم.

کارگردان «کاپرا کجاست؟» ادامه داد: در حقیقت پژوهش ما به این سمت رفته بود که بتوانیم نمونه‌هایی را که پیش‌ازاین برای بحث‌های تئوریک در ذهن من بود، پیدا کنیم. ابتدا درباره این مساله تحقیق کردیم که جشنواره‌های خارجی چه تاثیری در سمت‌وسو و سیاست‌گذاری عمومی برای تولیدات سینمایی و سریال ایرانی دارند اما کم‌کم که در این مبحث جلو رفتیم به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از افراد درباره این مساله صحبت کردند. پس به سراغ این گزاره که سینمای آینه جامعه است، رفتیم و آن را تحلیل کردیم.

انصاری با اشاره به اینکه برای انتخاب پلان‌هایی از فیلم‌ها و پوستر آثار ایرانی و خارجی، رفت‌وبرگشت زیاد داشته است، درباره انتخاب سکانسی از فیلم «اتاق تاریک» برای نمایش در این مستند گفت: این اثر زندگی مشکل‌دار یک خانواده را در اتاقی تاریک به نمایش می‌گذارد. برخی می‌گویند «اتاق تاریک» در حوزه جامعه‌شناسی و روان‌شناسی بحث می‌کند و پند اخلاقی می‌دهد که قضاوت نکنید اما‌ در بحث‌های نظری اقناع، نظریه‌های مختلفی وجود دارد که فرد با محتوایی که ارائه می‌دهد مخاطب را اقناع می‌کند.

وی افزود: یکی از این روش‌ها، ایجاد ترس است. حال مساله این است که ترس از اوضاع بد و وضعیت مایوس‌کننده در سینمای ما گسترده و از کارکرد اقناعی خارج شده است. به همین دلیل «اتاق تاریک» که برای مادران حس بد ایجاد می‌کند، انتخاب درستی بوده است.

تهیه‌کننده «کاپرا کجاست؟» با بیان اینکه این ایده مطرح شد که به دلیل مطالب زیادی که از سوی سینماگران گفته شده است، تصاویر خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها در مستند نشان داده شود، اظهار کرد: اینکه مخاطب قرار است چه برداشتی از حرف چه سینماگرانی داشته باشد، برعهده خودش است. از سوی دیگر در همین حد که از صحبت سینماگران استفاده شده است، کفایت می‌کند. لازم به ذکر است که کارگردانان و بازیگران از طیف‌های مختلف در این مستند درباره گزاره سینما آینه جامعه است، صحبت می‌کنند.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر اقبال به مستند در ایران و همچنین دنیا افزایش پیدا کرده است، درباره کارکرد آن توضیح داد: مستند هم آینه جامعه است به گونه‌ای که اتفاقات مثبت و منفی را که در جامعه رخ می‌دهد و وضع موجودی که در آن به سر می‌برد، انعکاس می‌دهد. همچنین پنجره‌ای به سمت آینده روشن و اتفاقات مثبت و راه‌حل‌هایی که وجود دارد، است.

کارگردان «کاپرا کجاست؟» افزود: اگر یک مستند به‌درستی به مساله‌ای بپردازد، راه‌حل‌ها را بیان کند و همه‌جانبه به موضوع بپردازد، می‌تواند مفید باشد به‌ویژه که مخاطب اصلی مستند، نخبگان هستند. در حقیقت در طول مستند یک نخبه می‌تواند در جریان یکسری مسائل قرار بگیرد و برای آن راهکار ارائه بدهد و در حوزه‌های مختلفی که کار می‌کند، راه‌ساز باشد. همچنین مستند در وهله دوم برای عموم جامعه هم می‌تواند روشن‌بخش باشد یعنی در حوزه جهاد تبیین هم موثر واقع شود و سطح آگاهی و دانش مخاطب عمومی را بالا ببرد.

انصاری در ادامه با بیان اینکه هر مستندساز در هر ژانری و موضوعی که کار می‌کند، می‌تواند تاثیرات مختلفی روی نگرش و رفتار مخاطب خود بگذارد، یادآور شد: مستند همچنین روی نخبگان در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز تاثیرگذار است و باعث تغییرات مثبت در جامعه و تک‌تک افراد می‌شود البته این موضوع بستگی به ژانر مستند نیز دارد.

وی با اشاره به اینکه مستند روی دو گروه یعنی مردم و مسئولان تاثیرگذار است، گفت: به نظر من مستندهایی که مخاطبش مسئولان هستند، چندان جوابی را که باید نمی‌گیرد و بیشتر از طریق مردم می‌توان به مسئولان فشار ‌آورد و مطالبه ایجاد‌ کرد.

انصاری افزود: مستند در مرحله اول می‌تواند روی مخاطبانش اثر بگذارد و اگر به‌درستی بسته‌بندی پیام صورت بگیرد، تغییر نگرش ایجاد می‌کند. در این میان اگر در تولید مستند فنون اقناعی وجود داشته باشد، به تغییر رفتار نیز منجر می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: البته همیشه گفته‌اند با یک گل ‌بهار نمی‌شود یعنی بعید است تنها یک مستند به‌تنهایی بتواند اتفاقی را رقم بزند. باید یک سپهر رسانه‌ای با برنامه‌ریزی و استراتژی مشخص وارد شود تا تغییراتی که لازم است ایجاد کند. البته اگر مستند متفاوت و خاص باشد، می‌تواند جریان‌سازی کند و از طریق آن اتفاقاتی را رقم بزند.

انتهای پیام/