شرکت داروسازی مرک ساخت واکسن کرونا را به‌دلیل نتایج ضعیف متوقف می‌کند

شرکت داروسازی مرک امروز دوشنبه اعلام کرد که تلاش‌های کنونی خود برای ساخت واکسن‌هایکووید ۱۹را با استناد به واکنش ایمنی ناکافی پس از تزریق آن‌ها متوقف خواهد کرد. فعالیت روی دست‌کم یکی از واکسن‌ها که هم‌اکنون با همکاری نهاد بین‌المللی واکسن ایدز (IAVI) دردست ساخت است، ادامه خواهد داشت تا معلوم شود آیا استفاده از روش متفاوت مصرف موجب بهبود اثربخشی خواهد شد یا نه.

اعلام توقف ساخت واکسن مرک، شکستی تکان‌دهنده برای این شرکت داروسازی مشهور محسوب می‌شود و نگرانی‌ها پیرامون نتایج واکسن‌های ساخت دیگر شرکت‌ها ازجمله جانسون اند جانسون و نواوکس را افزایش خواهد داد. بااین‌حال، مرک می‌گوید همچنان به پژوهش روی کووید ۱۹ متعهد است و بر توسعه‌ی دو درمان تمرکز خواهد کرد. درمان اول، دارویی ضدویروسی برای کرونای عامل کووید ۱۹ و درمان دوم که در مطالعات بالینی نویدبخش ظاهر شده، دارویی است که قصد دارد با کاهش واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به ویروس به بیماران بستری در بیمارستان کمک کند.

نیک کارتسونیس، نائب‌رئیس ارشد واحد بیماری‌های عفونی و واکسن در آزمایشگاه‌های پژوهشی مرکدر گفت‌وگو با خبرگزاری استتگفت «از نتیجه ناامید شده‌ایم؛ اما این اتفاق درعین‌حال به ما امکان می‌دهد تا تمرکز بر کاندیدهای درمانی را ادامه دهیم و ساخت آن‌ها را پیش ببریم. همچنین برای ادامه‌ی فعالیت آزاد هستیم تا دریابیم آیا می‌توانیم به هر طریق به رفع بحران دنیاگیری بپردازیم نه.»

نتایج فاز نخست کارآزمایی که به‌طور مختصر در بیانیه‌ی مطبوعاتی مرک توصیف شد، به‌کلی ناامیدکننده بود. این امید وجود داشت که محصول منحصربه‌فرد مرک به‌دلیل استفاده از ویروس‌هایی که به‌محض ورود به بدن می‌توانند تکثیر شوند، واکسنی تک‌دوزی با دوام بلندمدت باشد. ویروس‌های به‌کاررفته برای این واکسن که مرک با همکاری IAVI می‌سازد، همان نمونه‌های استفاده‌شده در واکسن موفق این شرکت ضد بیماری ابولا هستند. واکسن دیگر که از ویروس سرخک استفاده می‌کند، نوعی از واکسن محسوب می‌شود که مرک برای دهه‌ها تولید کرده است.

بااین‌حال، هردو واکسن سطوح پایینی از پادتن‌های ضد ویروس کرونا را درمقایسه با میزان پادتن قابل مشاهده در خون اشخاص بهبودیافته از کووید ۱۹ تولید کردند. به‌گفته‌ی کارتسونیس، ازآنجا که پژوهشگران برای اندازه‌گیری سطوح پادتن از آزمایش‌های متفاوتی استفاده کرده‌اند، مقایسه‌ی نتایج حاصل از مطالعات مختلف دشوار است. اما ظاهرا عملکرد هیچ‌یک از واکسن‌ها‌ی مرک به‌خوبی واکسن‌هایفایزر و بایون‌تک،مدرناوآسترازنکا و آکسفوردنبوده است. دو واکسن آمریکایی نخست می‌توانند تا چندبرابر سطوح مشاهده‌شده در خون بهبودیافتگان کووید ۱۹، پادتن تولید کنند و تزریق واکسن آکسفورد نیز به تولید سطوح تقریبا برابر پادتن در افراد منجر می‌شود.

به‌گفته‌یمارک فاینبرگ، مدیرکل IAVI ازنظر زیست‌شناسی توجیهاتی پذیرفتنی برای عملکرد پایین‌تر از حد انتظار واکسن مرک در فاز نخست کارآزمایی وجود دارد. فاینبرگ گفت واکسن به‌صورت تزریق عضلانی تجویز شد؛ درحالی‌که روش تجویز خوراکی یا داخل بینی ممکن است نتایج بهتر درپی داشته باشد. به‌گفته‌ی او «هرچند داده‌ها ناامیدکننده هستند، این پایان برنامه برای ما نیست.»

مقاله‌های مرتبط:

واکسن ساخت مرک و IAVI ویروسی بی‌ضرر برای انسان به‌نام وزيكولار استوماتيت را به‌کار می‌گیرد تا پروتئین اسپایک ویروس کرونا را برای سیستم ایمنی آماده کند. پروتئین‌های اسپایک که روی سطح بیرونی ویروس قرار دارند، برای ایجاد عفونت به سلول‌های انسان به‌خصوص سلول‌هایی با گیرنده‌های ACE-2 می‌چسبند. به‌منظور آنکه واکسن کار کند، باید توسط سلول‌های دارای این گیرنده‌ها گرفته شود. اما درحالی‌که مجاری بینی تعداد فراوانی از این نوع سلول‌ها را دارند، سلول‌های عضلانی فاقد آن‌ها هستند.

در مواقع معمولی، سازنده‌ی واکسنی که در مسیر رسیدن به خط پایان از دیگر رقبا شکست خورده است، احتمالا پروژه‌ی ساخت واکسن را کنار می‌گذارد و تلاش‌های مرک نیز شاید همین فرجام را داشته باشد. اما در جهانی که تقاضا برای واکسن کووید ۱۹ به‌شدت بالا و سرعت تولید و عرضه‌ی واکسن کمتر از حد انتظار است، وضعیت احتمالا به‌گونه‌ای دیگر رقم خواهد خورد.

خبر توقف ساخت واکسن مرک به ما یادآوری می‌کند که ساخت واکسن‌های جدید فرایندی بسیار دشوار دارد و جهان بسیار خوش‌شانس است که دو واکسن نخست (فایزر و مدرنا) به‌شدت اثربخش بودند. درواقع، تخصص طولانی‌مدت در ساخت واکسن، برخلاف انتظار مزیت خاصی به‌شمار نمی‌آید. به‌گفته‌ی متخصصان، برای واکسیناسیون کل جمعیت جهان، به واکسن‌های متعدد نیاز داریم. به‌نقل از سازمان بهداشت جهانی، ۶۴ واکسن احتمالی فرایند کارآزمایی را پشت سر می‌گذارند و بیش از ۱۰ نمونه از آن‌ها در مراحل پایانی به‌سر می‌برند. انتظار می‌رود نتایج واکسن جانسون اند جانسون به‌زودی منتشر شود.