آیا به زیورآلات خمس تعلق می‌گیرد؟

مجموعه:متفرقه دینی

به‌طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند، و اگر قبل از پرداخت خمس در آن تصرف کند، مقدار خمس آن را ضامن است؛ و در هر صورت اگر در پرداخت خمس مشکل دارید مى‌توانید به یکى از ‏نمایندگان مجاز در امر وجوهات شرعیه مراجعه و پس از دستگردان نمودن به ‏تدریج بپردازید.‏ (حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی)

سوال: ملاک برای تعیین «تأخیر» در تحویل مبلغ خمس به متولی آن چه چیزی است؟

شرح پرسش
ملاک برای تعیین «تأخیر» در تحویل مبلغ خمس به متولی آن چه چیزی است؟ به عبارت دیگر، آیا ملاک زمان تحویل، روز است، ساعت است یا ... مثلاً اگر، یک روز در تحویل مبلغ خمس تأخیر شود، تصرف در مال حرام می‌باشد؟ در عرف جامعه کنونی، معمولاً تأخیر در حد چند روز در پرداخت قرض پذیرفته است؟

به‌ طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند. و مراد از تأخیر، آن چیزی است که در نظر عرف تأخیر شمرده شود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
به‌طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند، و اگر قبل از پرداخت خمس در آن تصرف کند، مقدار خمس آن را ضامن است؛ و در هر صورت اگر در پرداخت خمس مشکل دارید مى‌توانید به یکى از ‏نمایندگان مجاز در امر وجوهات شرعیه مراجعه و پس از دستگردان نمودن به ‏تدریج بپردازید.‏

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
تأخیر جایز نیست مگر به مقدار ضرورت که به طور طبیعی رساندن مبلغ، مستلزم آن است.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
انسان تا خمس مال را ندهد نمى تواند در آن تصرّف کند و نیّت دادن خمس به تنهایى کافى نیست، همچنین نمى تواند خمس را به ذمّه بگیرد و در مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند کار حرامى کرده و اگر آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):
به طور کلی از زمان تعلق خمس به عین مال، تصرف در آن منوط به اذن از مجتهد جامع الشرایط است.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در صورتی‌که عرفاً در پرداخت خمس تأخیر شود برای تصرف در اموال نیاز به مصالحه با مجتهد یا وکیل مجتهد است.

سوال: من 8 سال ازدواج کرده ام تا کنون خمس خود را نداده ام، لطفاً بنده را راهنمایی کنید؟

دفتر حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اولین روز کار, سرسال او است و هرسال در آن روز باید خمس آن چه را باقى مانده است بپردازد چه پول نقد باشد وچه مواد مصرفى, مانند آذوقه اى که باقى مانده وهمچنین اثاث و لباس و مانند آن، اگر در عرض سال ازآن استفاده نشده باشد . و نسبت به سالهاى گذشته که خمس نداده است باید همین محاسبه را انجام دهد چـون آن چه سر سال بـاقى مى مانده و بدون پرداخت خمس مصرف کرده خمس آن در ذمه او باقى است . واگر مقدار خمسى که به ذمه است مشکوک بود نسبت به مقدار معلوم باید بپردازد هرچند تدریجا و نسبت به مقدار مشکوک بنا بر احتیاط واجب باید با وکیل مرجع مصالحه کند به این صورت که اگر احتمال وجوب خمس در مبلغى 50% باشد نصف خمس آن مبلغ را بپردازد . واما خانه واثاث وماشین وسایر وسایل زندگى اگر با درآمد در عرض سال خریده و استفاده کرده است خمس ندارد.

دفتر حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
خمس منزل مسکونی و اسباب و اثاثیّه منزل، وسیله سواری (اگر دارید) را با شما مصالحه کردیم. بقیّه اموال و دارایی خود را محاسبه نموده، بدهی های مربوط به آن را کسر کرده، خمس باقیمانده را یکجا یا تدریجاً ارسال فرمایید.

پاسخ حضرت آیة الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی):
با مراجعه به یک مجتهد جامع الشرایط یا وکیل وی، وضعیت مالی خود را مشخص کنید، تا مشکل خمس شما قابل حل باشد.

سه سوال از آیة الله وحید خراسانی دام ظله:

سوال: آیا به وامهای دانشجویی خمس تعلق می گیرد؟
اگر وام در مۆونه مصرف شده خمس ندارد و اگر در مۆونه‌ صرف نشده هر مقدار از آن که قسطش پرداخت شده و سال بر آن گذشته خمس دارد و هر مقدار از آن که قسطش پرداخت نشده خمس ندارد. (استفتاء/4268) (منهاج 2/ ملحق به 1231)
سوال: آیا به مالی که جهت ازدواج کنار گذاشته شده است خمس تعلق می گیرد؟

بله خمس تعلق می گیرد. (استفتاء/14392)

سوال: آیا به زیورآلات خانمها خمس تعلق می گیرد؟
آنچه از زیور آلات در شأن خانمها از درآمد وسط سال خریدارى مى شود و مورد استفاده آنها قرار مى گیرد ولو بعد از مدتى استفاده كنار گذاشته شود خمس ندارد. (منهاج 2/1223) (استفتاء/6036)

منابع:
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله وحید خراسانی دام ظله
سایت اسلام کوئیست

تبیان