پنتوپرازول با نام تجاری پروتونیکس (Protonix) به رده‌ای از داروها به‌نام مهارکننده‌های پمپ پروتون یا به‌اختصار پی. پی. آی. اس (PPIs) تعلق دارد که تولیداسید معدهرا کاهش می‌دهد و برای درمانمشکلات معدهو مری مثل بازگشت اسید کاربرد دارد. در ادامه، با موارد مصرف و عوارض جانبی و نکات مهم مربوط به پنتوپرازول آشنا می‌شوید. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

موارد مصرف پنتوپرازول

پنتوپرازول با کاهش تولید اسید معده، علائمی مثل سوزش سردل، مشکل بلع و سرفه‌های مداوم را برطرف می‌کند. همچنین، به بهبود آسیب‌های ناشی از اسید در معده و مری و پیشگیری اززخم معدهوسرطان مریکمک می‌کند. علاوه‌ بر این، برای درمان ازوفاژیت فرسایشی (آسیب مری از اسید معده به‌دلیل بیماریرفلاکس معده-مرییا گِرد (GERD)) در بزرگ‌سالان و کودکان بالای ۵ سال کاربرد دارد که معمولا ۱ بار در روز و به‌مدت ۸ هفته استفاده می‌شود تا مری بهبود یابد.

اگر علائم زیر را دارید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است نشانه حمله قلبی باشد:

• تعریق؛
• حالت تهوع؛
• احساس کلی بیماری؛
• درد منتشرشده به بازو و شانه؛
• درد قفسه سینهیا احساس سنگینی؛

نحوه مصرف پنتوپرازول سدیم

قبل از شروع مصرف دارو و در هر باری که مجدد دارو را می‌گیرید به توصیه‌های داروساز توجه کنید. اگر سؤالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید. پنتوپرازول به ۲ صورت خوراکی (قرص یا گرانول) و تزریقی (درون‌رگی) است. مقدار دارو و طول درمان به وضعیت بیماری شما و پاسخ به درمان بستگی دارد.

• اگر از لوله بینی معده (نازوگاستریک) یا لوله معده برای دریافت گرانول‌ها استفاده می‌کنید درمورد نحوه مصرف از پزشک سؤال بپرسید.
• قرص پنتوپرازول را می‌توانید همراه یا بدون غذا مصرف کنید. قرص را به‌صورت کامل ببلعید. دارو را خرد یا له نکنید و آن را نجوید. این کار ممکن است اثر دارو را از بین ببرد.
• گرانول‌های پنتوپرازول را ۳۰ دقیقه قبل از وعده غذایی مصرف کنید. می‌توانید گرانول‌ها را در پوره سیب یا آب سیب بریزید و میل کنید. منتها آن را با سایر غذاها و نوشیدنی‌ها مخلوط نکنید. گرانول‌ها را خرد یا له نکنید. ۱ قاشق چای‌خوری از گرانول را در پوره سیب بریزید و بلافاصله طی ۱۰ دقیقه میل کنید و در ادامه، جرعه‌جرعه آب بنوشید یا آن را در آب سیب بریزید، ۵ ثانیه هم بزنید و کل آن را بنوشید. برای اطمینان از دور مصرفی، در همان لیوان دوباره آب سیب بریزید و بنوشید. نوبت دارویی بعد را زودتر آماده نکنید.

نکات مهم در مورد مصرف پنتوپرازول

• اگر بیماری شما باقی ماند یا بدتر شد با پزشک صحبت کنید. خطر عوارض جانبی با گذشت زمان بیشتر می‌شود.
• در صورت نیاز ممکن است همراه دارو ضداسید تجویز شود. اگر از سوکرالفیت (Sucralfate) استفاده می‌کنید، پنتوپرازول را حداقل ۳۰ دقیقه قبل از سوکرالفیت مصرف کنید.
• دارو را به‌صورت منظم مصرف کنید تا اثر مناسب خود را داشته باشد. برای جلوگیری از فراموشی، می‌توانید هر روز دارو را در یک زمان خاص مصرف کنید. حتی اگر احساس بهبودی کردید، دوره درمان را کامل کنید.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای بزرگ‌سالان

دوز مصرفی پنتوپرازول برای بیماری ازوفاژیت فرسایشی

• ۴۰ میلی‌گرم خوراکی، ۱ بار در روز، به‌مدت ۸ هفته. بر اساس شرایط بیمار ممکن است درمان تا ۱۶ هفته هم ادامه داشته باشد. ایمنی و اثربخشی دارو برای مدت‌زمان بیشتر از ۱۶ هفته بررسی نشده است.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای بیماری رفلاکس معده مری

• نوع تزریقی: ۴۰ میلی‌گرم، ۱ بار در روز، به‌مدت ۷ تا ۱۰ روز. تزریق درون‌رگی به‌مدت ۱۵ دقیقه توصیه می‌شود و به‌محض اینکه بیمار توانایی استفاده از قرص را داشت باید از نوع خوراکی دارو استفاده کند.
• نوع خوراکی: ۴۰ میلی‌گرم، ۱ بار در روز، به‌مدت ۸ تا ۱۶ هفته.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای بیماری زخم دوازدهه

• ۴۰ میلی‌گرم خوراکی، ۱ بار در روز. دوز آن هر ۱۲ هفته ۱ بار به میزان ۴۰ میلی‌گرم افزایش می‌یابد؛ به‌طوری‌ که در هفته ۲۸ به ۱۲۰ میلی‌گرم می‌رسد.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای زخم معده

• ۴۰ میلی‌گرم خوراکی، ۱ بار در روز که بعد از ۴ تا ۸ هفته می‌تواند موجب بهبودی کامل زخم معده شود.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای عفونت هلیکوباکتر پیلوری

• ۴۰ میلی‌گرم خوراکی، روزانه ۲ بار، به‌مدت ۷ روز، همراه با بیسموت ساب‌سیترات (Bismuth Subcitrate) و تتراسایکلین، هر دو روزانه ۴ بار و مترونیدازول ۲۰۰ میلی‌گرم، روزانه ۳ بار و ۴۰۰ میلی‌گرم قبل از خواب.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای سندرم زولینگر ادیسون

• تزریقی: ۸۰ میلی‌گرم، هر ۱۲ ساعت طی ۱۵ دقیقه.
• نوع خوراکی: ۴۰ میلی‌گرم، روزانه ۲ بار تا حداکثر ۲۴۰ میلی‌گرم در روز. گاهی درمان تا ۲ سال ادامه دارد.

دوز مصرفی پنتوپرازول برای پروفیلاکسی زخم استرس

• ۸۰ میلی‌گرم، روزانه ۲ بار، طی ۱۵ دقیقه، تا حداکثر روزانه ۲۴۰ میلی‌گرم در ۳ دوز مساوی.

فراموش‌کردن دوز مصرفی

اگر یک دوز دارو را فراموش کردید، به‌محض به‌خاطرآوردن، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. منتها اگر به زمان دوز مصرفی بعدی نزدیک هستید، از مقدار فراموش‌شده صرف‌نظر کنید. از مصرف ۲برابری دارو خودداری کنید.

سوءمصرف دارو

اگر شخصی دچار اوردوز با دارو شد و علائمی مثل غش‌کردن یا مشکل تنفسی داشت، سریع با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.

عوارض جانبی پنتوپرازول

ممکن است با مصرف پنتوپرازول دچارسردردیااسهالشوید. اگر هرکدام از این عوارض ادامه داشتید یا علائم بدتر شد بلافاصله با پزشک یا داروساز صحبت کنید. به‌یاد داشته باشید پزشک با توجه به وضعیت شما و درنظرگرفتن عوارض جانبی پنتوپرازول، دارو را تجویز کرده است. از طرفی، بسیاری از افرادی که از پنتوپرازول استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارد.

عوارض جانبی جدی پنتوپرازول

• ایجاد درد مفصل یا بدترشدن آن.
• علائم لوپوس مانند جوش روی بینی و گونه‌ها؛
• علائم کاهش میزانمنیزیم(ضربان قلب غیرطبیعی ــ که می‌تواند سریع، آرام یا نامنظم باشد ــ واسپاسم عضلانیمداوم وتشنج).

در موارد نادر، ممکن است باکتری دیفیسیل سی. (C. Difficile) موجب بیماری روده‌ای شدید شود که می‌تواند در طول دوره درمان یا هفته‌ها و ماه‌ها بعد از توقف درمان اتفاق بیفتد. اگر علائم زیر را داشتید، با پزشک مشورت کنید:

• تب؛
• اسهال مداوم؛
• درد یا گرفتگی شکم یا معده؛
• وجود مخاط یاخون در مدفوع؛
• مشکلات کلیوی مثل کاهش ادرار یا خون در ادرار.

در موارد نادر، مهارکننده‌های پمپ پروتون مثل پنتوپرازول موجب کمبودویتامین ب۱۲(B۱۲) می‌شوند. اگر دارو هر روز و برای مدت طولانی (۳ سال یا بیشتر) استفاده شود، احتمال این اتفاق بیشتر است. اگر علائم کمبود ویتامین ب۱۲ را داشتید، حتما با پزشک مشورت کنید. علائم کمبود ویتامین ب۱۲ شامل موارد زیر است:

• زخم زبان؛
• ضعفغیرمعمول؛
• بی‌حسی و گزگز دست‌ها یا پاها.

واکنش حساسیتی شدید به پنتوپینازول نادر است. با این‌ حال، اگر واکنش حساسیتی شدید داشتید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. علائم واکنش حساسیتی شامل موارد زیر است:

• جوش؛
• مشکل تنفس؛
• سرگیجهشدید؛
• علائم مشکلات کلیوی مانند تغییر میزان ادرار؛
• خارش یا ورم (به‌ویژه در ناحیه صورت، زبان یا گلو).

تداخل دارویی

تداخل دارویی ممکن است عملکرد دارو را تغییر دهد یا خطر عوارض جانبی جدی را بیشتر کند. در این قسمت از مقاله، فقط تداخلات دارویی مهم و شایع ذکر می‌شوند. حتما فهرستی از داروهایی که مصرف می‌کنید (شامل داروهای تجویزی، آزاد و محصولات گیاهی) تهیه کنید و در اختیار پزشک قرار دهید. بدون تأیید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید یا دوز مصرفی را تغییر ندهید.

بعضی محصولات به اسید معده نیاز دارند تا کامل توسط بدن جذب شوند. پنتوپرازول می‌تواند با کاهش اسید معده روی عملکرد این محصولات اثر بگذارد که می‌توان به داروهای زیر اشاره کرد:

• آتازاناویر؛
• نلفیناویر؛
• پازوپانیب؛
• ارلوتینیب؛
• ریلپیویرین؛
• آمپی‌سیلین؛
• ضدقارچ‌های خاص مثل ایتراکونازول، کتوکونازل و پوساکونازول.

استفاده از پنتوپرازول در موارد خاص

• پنتوپرازول از شیر مادر عبور می‌کند. قبل ازشیردهیبا پزشک مشورت کنید؛
• پنتوپرازول در دورانبارداریفقط در صورت لزوم مصرف می‌شود. درمورد خطرات و فواید مصرف دارو با پزشک صحبت کنید؛
• ممکن است افراد مسن به عوارض جانبی دارو به‌خصوص کاهش و شکستگی استخوان و عفونت دیفیسیل سی. حساسیت بیشتری داشته باشند؛
• مهارکننده‌های پمپ پروتون مثل پنتوپرازول ممکن است احتمال شکستگی استخوان را افزایش دهد؛ به‌خصوص اگر برای مدت طولانی، دوز زیاد یا در افراد مسن مصرف شود. برای جلوگیری از این اتفاق، با پزشک صحبت کنید تا از مکمل‌های کلسیم مثل کلسیم سیترات یا ویتامین دی (D) استفاده کنید.

نکات مهم

• دارو را با دیگران سهیم نشوید؛
• در صورت انقضای دارو آن را در چاه فاضلاب نیندازید و درمورد شیوه دفع آن از داروساز کمک بگیرید؛
• قبل از انجام عمل جراحی، پزشک یا دندان‌پزشک را در جریان داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید؛
• دارو را در دمای اتاق دور از نور، رطوبت و گرما نگهداری کنید و آن را از دسترس کودکان و حیوانات دور نگه دارید؛
• قبل از مصرف پنتوپرازول، پزشک را در جریان سابقه پزشکی‌ خود مثل بیماری کبدی،لوپوسیاپوکی استخوانقرار دهید.
• اگر پزشک مصرف منظم و طولانی‌مدت دارو را تجویز کرد، لازم است به‌طور مرتب تست‌های آزمایشگاهی برای بررسی میزان منیزیم، ویتامین ب۱۲ و عوارض جانبی ناشی از دارو انجام شود؛
• اگر به پنتوپرازول، داروهای مشابه آن مثل لانزوپرازول (Lansoprazole) یاامپرازول(Omeprazole)، نکسیوم (Nexium)، پریواسید (Prevasid)، پریلوسک (Prilosec) یا هر چیز دیگری حساسیت دارید، قبل از مصرف پنتوپرازول به پزشک اطلاع دهید. ممکن است این محصول حاوی عناصر غیرفعالی باشد که موجب واکنش آلرژی می‌شود. برای آشنایی با جزئیات این موضوع با داروساز صحبت کنید.

اسامی تجاری پنتوپرازول در ایران

در ادامه، چند نمونه‌ از دارو پنتوپرازول تولید ایران آورده شده است:

• قرص پنتوکیم ۲۰ میلی‌گرم تولید داروسازی حکیم؛
• کپسول پنتوپرازول ۴۰ میلی‌گرم تولید داروسازی ایران دارو؛
• قرص پنتوپرازول ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم تولید داروسازی فارابی؛
• قرص پنتوس ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم تولید داروسازی سامی ساز؛
• کپسول پنتوپرازول ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم تولید داروسازی عبیدی؛
• آمپول پنتوپرازول سی دی ۴۰ میلی‌گرم تولید داروسازی کیمیدارو؛
• قرص پنتوبایوزول ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرم تولید داروسازی باختر بیوشیمی.

شما بگویید

آیا شما تجربه‌ای در استفاده از پنتوپرازول دارید؟ برای چه نوع بیماری و با چه دوزی از آن استفاده می‌کنید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربیات و نظراتتان را در قسمت «ارسال دیدگاه» با ما و دوستانتان در میان بگذارید. همچنین، می‌توانید این مقاله را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای عزیزانتان بفرستید تا اطلاعات بیشتری درمورد این داروی کاهش اسید معده داشته باشند.