شعر فارسی امروز خالی از اندیشه، حکمت خلاقیت ادبی است تسنیم

فریبا یوسفی دبیر علمی نوزدهمین دوره جشنواره شعر فجر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگیخبرگزاری تسنیم،‌ از ارسال بیش از 2 هزار اثر به دبیرخانه این دوره جشنواره خبر داد و گفت:‌ در بخشی شعر کلاسیک هزار و 200 عنوان کتاب‌، در بخش شعر نیمایی و نو 800 عنوان کتاب‌، در بخش ترانه و شعر محاوره کمتر از 100 اثر و در بخش پژوهش شعر 300 عنوان کتاب مورد داوری قرار گرفت.

وی ادامه داد: بخش شعر کودک و نوجوان نیز از این دوره به جایزه کتاب کودک و نوجوان ملحق شده و دیگر در جشنواره شعر فجر داوری نمی‌شود.

یوسفی با اشاره به ارزیابی کیفی خود از آثار این دوره جشنواره گفت: اگر به لحاظ کیفی بخواهیم آثار این دوره را بررسی کنیم،‌ با دو رویکرد می‌توان به آثار نگاه کرد، یکی اینکه سطح توقع و انتظار ما از آثار با توجه به روند سیر شعر فارسی از گذشته تا امروز چگونه است؟ و آثار بر اساس سابقه شعر فارسی از چه کیفیتی برخوردار هستند و دیگر اینکه بر اساس شرایط موجود و با توجه به موقعیتی که در آن قرار داریم،‌ به بررسی آثار بپردازیم.

وی افزود: اگر بخواهیم بر اساس گزاره دوم یعنی وضعیت موجود و موقعیتی که در آن قرار داریم،‌ به بررسی کیفی آثار بپردازیم، باید بگویم که از میان دو هزار اثری که بررسی کردیم،‌ تعداد آثار بسیار اندکی حتی حداقل‌ها را داشتند‌، تعداد محدودی از آثار از سلامت زبان،‌ سلامت شعر و سلامت موسیقی برخوردار بودند،‌بخشی از کتاب‌ها این حداقل‌ها را هم ندارند، زبان سالم و وزن شعر، موسیقی شعر،‌ عناصر بنیادین شعر در بخش قابل ملاحظه‌ای از کتابها که کم هم نیستند،‌ مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند،‌ البته این تنها مختص شاعران نیست،‌ بلکه از سوی ناشران نیز مورد بی‌توجهی واقع شده است. برای ناشر صرف چاپ کردن کتاب مهم است.

یوسفی در ادامه ارزیابی خود از وضعیت موجود کتاب‌های شعر گفت: اگر ارزیابی را بر اساس پیشینه‌ای که از شعر کهن تا امروز داشتیم و سیری که شعر فارسی طی کرده،‌ بگذاریم،‌ باید بگویم که ما با افولی در شعر فارسی روبرو هستیم‌، بخش عمده‌ای از شعرها خالی از عناصر مهمی مثل اندیشه، خلاقیت‌های ادبی، حکمت و مسائلی انسانی است،‌ این رنگ و بو، این عناصر در شعر امروز دیده نمی‌شود، کمرنگ است و نیاز به بازنگری دارد،‌ باید این عناصر را تقویت کنیم و با رویکرد دقیق‌تری به شعر فارسی بپردازیم.

دبیر علمی جشنواره شعر فجر ادامه داد:‌ با این تفاسیر از 2 هزار اثر ارسالی به دبیرخانه کمتر از 200 اثر کتاب‌‌هایی بودند که می‌شد روی آن‌ها بحث و بررسی انجام داد،‌ ما بقی را به راحتی می‌‌شد، حذف کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که از میان همین مجموعه‌های اندک چقدر دغدغه‌های اجتماعی در شعر امروز نمود و جریان داشت،‌ به نظر می‌رسد اغلب آثار شاعران دغدغه‌ها و درونیات شاعر است تا اینکه شعر شاعر آیینه‌ای از اجتماع او باشد؟ گفت: این مساله که گروهی از شاعران به موضوعات شخصی و درونیات خود توجه دارند،‌ مختص همه زمان‌هاست،‌ معمولا تعداد اندکی از شاعران هستند که به موضوعات اجتماعی‌، سیاسی‌، رویدادهایی که در جامعه رخ می‌دهد‌، توجه دارند‌، ممکن است در زمانی و روزگاری رویدادهای ویژه‌ای رخ دهد، بسامد این شعرها را در برخی از سال‌ها جایه جا کند.

وی گفت:‌ در میان کتاب‌های داوری شده در این دوره جشنواره عمده شعرها معطوف به امور شخصی و عاطفی و بیشتر متوجه منِ شخصی افراد بود،‌ تعدادی از اشعار نیز انعکاسی از رویدادهای اجتماعی بود، در مجموع باید بگویم که وضعیت شعر معاصر وضعیت ساکن و بدون تحولی است.

یوسفی در پاسخ به این پرسش که جشنواره شعر فجر برخلاف رسالتی که دارد،‌ سال‌هاست در وضعیت شعر ما تغییری ایجاد نکرده و استعداد جدیدی به شعر معرفی نکرده است،‌ گفت: اول باید بگویم که از دید ما شاعران همه نخبه هستند و رسالت جشنواره شعر فجر راه‌اندازی جریان‌سازی،‌ تحول و تحرک در حوزه شعر و معرفی استعدادهاست‌، اما ما چند سالی است که این جریان‌سازی را در حوزه شعر نمی‌بینیم. پیدا کردن استعدادهای جوان جزو اولویت‌های شعر فجر است و این هر ساله مورد توجه قرار گرفته است،‌ این مهم در سال‌های اخیر بیشتر در قالب آموزش مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: اما در حوزه تاثیرگذاری باید بگویم که در سال‌های اخیر خودم نیز از جانب شاعران بارها این پیام را دریافت کردم که جشنواره تاثیرگذار نیست،‌ امسال نیز به طور خاص با توجه به مسئولیتی که پذیرفتم،‌ من خودم هم مرتب اینگونه انتقادها را دریافت کردم،‌ اما تصور می‌کنم این موضوع چند علت دارد.

یوسفی با اشاره به این علت‌ها گفت: اولا این رکودی که ما در جریان شعر فجر می‌بینیم،‌ یک مساله درونی است و من نمی‌دانم چقدر قابل حل باشد، چرا که دنیای شعر دنیای فردی است و خیلی قابل به اشتراک گذاشتن به آن شکل نیست، توجه شاعران بیشتر معطوف به جریان درونی خود است،‌ طبیعتا در عالم درونی هر کس خود را فردی موفق می‌بیند، خود را صاحب اندیشه خاصی می‌بیند که لزمی به تبعیت از دیگران نیست،‌ این فضای فردی و عالم انزوای شعر به نظر من کمک می‌کند که این رکود حاکم بر شعر تقویت شود.

وی افزود: تفاوت بین جشنواره شعر فجر با جشنواره‌های دیگر مثل سینما سکوت و رکودی که در جشنواره ما حس می‌کنیم‌، این سکوت تا اندازه‌ای قابل توجیه است، اما به این معنا نیست که اجازه دهیم این رکود ادامه پیدا کند، بلکه باید این رکود را به کمک ابزارهایی که برای جامعه هنری می تواند در دسترس باشد، از بین برد و باید فضای انتشار جمعی شعر را تکثیر، تقویت و کمک کرد تا این رکود از بین رود.

دبیر علمی جشنواره شعر فجر با انتقاد از اینکه جشنواره شعر فجر هیچ گاه در زمان خود و به وقت معین شروع نمی‌شود،‌ این مهم را عامل دیگری در تاثیرگذاری اندک جشنواره دانست و گفت:‌ ما جشنواره شعر فجر را غالبا به وقت شروع نکردیم یا در زمان محدودی منحصر کردیم. اگر جشنواره بازه زمانی بیشتری داشت یا با فراغت و فراخی بیشتری به لحاظ زمان مواجه باشیم،‌ چشنواره می‌تواند با توجه به رویکرد مستمر در یکسال به اهداف خود بیشتر دست پیدا کند‌، بخشی از شکستن رکود به نظر من با این شیوه حل خواهد شد.

وی ادامه داد: پیشنهاد من این است که ما محدوده زمانی برای جشنواره قائل نشویم و اجازه دهیم که در طی سال جشنواره در استمرار باشد،‌ شاعران با هم جلسه تشکیل دهند‌، حتی اساسنامه‌ای که از پیش نوشته شده مورد بازنگری قرار گیرد و با شرایط جدید در اساسنامه قبلی تجدیدنظر کنیم و امکانات جدیدتری را اضافه کنیم.

یوسفی در پایان از برگزاری جشنواره در روز دوم اسفند ماه خبر داد و گفت: در اختتامیه جشنواره از یکی از خادمان زبان فارسی در بخش بین‌الملل تقدیر خواهیم کرد.

انتهای پیام/