یکی از صفات ناشایست و خطر آفرین در زندگی مشترک، داشتن نگاه بدبینانه به شریک زندگی است. چنین نگاهی به عنوان آفتی بزرگ همانند موریانه بر ذهن شخص تاثیر می گذارد و رفته رفته او را از درون نابود می کند.

علائم بدبینی و بدگمانی

الف) نداشتن آرامش روح و روان

فرد بدبین در واقع به نوعی از ناهنچاری دچار شده که در تضاد پیوسته با آرامش روانی اوست. انسان بدبین با خیال بافیی ها و تصورات پوچ آن قدر افکار منفی در ذهن خویش پرورش می دهد تا بالاخره خود را تحت فشار روحی و روانی می بیند. چنین کسی در صدد رسیدن به باور به خائن بودن کسانی است که اصلا درباره ی او خیانتی انجام نداده اند.

در نتیجه چنین افرادی در نهان ذهن خود پیوسته با پدیده ای تلخ به ناخم اضطراب دست و پنچه نرم می کنند. امروزه درصد قابل توجهی از مراجعین به اتاق مشاوره را زنان مردانی تشکیل می دهند که به چنین صفت مخربی دچار شده اند و برخی از آنها با رشد روز افزون تخیلات منفی، در آستانه ی بیماری روانی قرار دارند.

ب) منزوی بودن (معاشرت گریزی)

یکی از علائم بدبینی، گریزان شدن از حضور در جامعه و جلسات دوستانه و فامیلی است. از آنجا که شخص بدگمان پیوسته در صدد پیدا کردن سرنخ های سوءظن به دیگران است، رفته رفته با این عملکرد منفی، بدبینی خود را به افراد بیشتری توسعه می دهد تا جایی که اکثریت افراد جنس مخالف یا صنف مورد اتهام خویش را داخل دایره ی بدگمانی خود می بیند. در چنین شرایطی شخص بدبین از همه بیزار و متنفر می شوود و احساس تمایل به حاضر شدن در جمع را از دست می دهد.

پ) بی اعتمادی

شخص مبتلا به بدگمانی، اعتماد خود را به اطرافیان از دست می دهد و پیوسته درصدد پیدا کردن روزنه ای برای تصدیق افکار منفی خود برمی آید. هنگامی که چنین حالت تلخی به فضای خانواده و روحیۀ ی همسر سرایت می کند، بازتاب های به مراتب بدتر و سنگین تری به بار می آورد؛ به عنوان نمونه از آنجا که همسر یک انسان بدبین، پیوسته خود را در معرض یک نگاه بی اعتماد و شکاک می بیند دچار پیامدها و آسیب های جدی می شود که با هم برخی از این آسیب ها را به اختصار مرور نکنیم.

1. دلسردی

کانون گرم اولیه ی زندگی مشترک پایه های مستحکمی دارد که در قید محبت زن و شوهر به یکدیگر است. در شرایطی که یکی از طرفین به دیگری اعتماد نداشته باشد در واقع یکی از اصلی ترین پایه های محبت فرو می پاشد و باعث دلسردی افراد به زندگی می شود. روشن است که وقتی هر یک از طرفین خود را در معرض بی اعتمادی و سوءظن دیگری ببیند توان خود را در ارائه ی محبت و برقراری ارتباط گرم با همسر از دست می دهد و رفته رفته نسبت به او بی تفاوت می شود.

2. اختلال عاطفی

بی اعتمادی به همسر یکی از عوامل ایجاد ناهنجاری در روند ارتباط سازنده ی زندگی مشترک است و ب رمیزانن علاقه مندی طرفین به یکدیگر تاثیر مستقیم می گذارد. همسر بدبین با نگاه بی اعتماد خود شریک جنسی اش را تحت فشار می گذارد و رفته رفته اوو را در معرض بحران محبت قرار می دهد. توضیح بیشترآنگه زن یا مردی که خود را با همسر بی اعتماد مواجه می بیند به مقدار لازم از شریک جنسی خود محبت دریافت نمی کند و هنگامی کهه این رویه ی ناهنجار به درازا می کشد طرف مقابل با خلأ عاطفی دست و پنجه نرم می کند و در نهایت دچار اختلال عاطفی و به تعبیر دیگر فقر محبت می شود.

3. آسیب پذیری اخلاقی

هنگامی که هر یک از زوجین به شریک جنسی خود بی اعتماد می شود و توان خود را در ابراز محبت به همسر از دست می دهدف دچار اختلال عاطفی می شود. در چنین شرایطی بستر آسیب های اخلاقی هم فراهم می شود. بررسی زندگی افرادی که در آستانه ی سقوط اخلاقی قرار گرفته یا بددان مبتلا گشته اند به خوبی روشنگر این واقعیت تلخ است که اغلب آنها بحران کمبود محبت از طرف همسر روبه رو بوده و به خاطر احساس خلا عاطفی از فساد اخلاقی سردرآورده اند.

بسیار در خور توجه است که درصد قابل توجهی از این طیف را زن ها و مردهای پایبند، وارسته و عفیفی در بر می گیرد که آسیب پذیر شدن آنها در باور اطرافیان و غالب افراد دیگر نمی گنجد! برخی از این گروه شخصیت های سرسخت و نفوذناپذیری هستند که حتی قاموس اندیشه ی خودشان ههخم توان هضم و پذیرش پدید آمدن رابطه ی غیر اخلاقی را ندارد.

به برخی از این نمونه ها توجه کنید:

1. خانم بیست و هت ساله ای که دو فرزند دارد و شوهرش کاملا مذهبی و فرهنگی است، می گوید: «خودم هم در خانواده ای پایبند و مذهبی بزرگ شده ام و اطلاعات مناسبی در زمینه های مذهبی و عمومی دارم. از آغاز ازدواج فشارهای نابجا و تدریجی شوهر در قالب سختگیری شروع شد. گیر دادن به رنگ لباس ها و هم کلام شدن من با مردهای فامیل، آزارها تنبیهات بدنی، بی مهری، و بی توجهی، دیر آمدنش به خانه در پایان روز در حالی که بسیار خسته بود، عدم توجه به مایحتاج و نیازهای ضروری خانه، بی اهمیتی به تفریح و بیرون بردن من و بچه ها، عدم توان لازم برای ارضای غریزه جنسی و …

با تحمل چنین سال فشار روجی حالا به شکل اتفاقی به تماس تلفنی یک مرد هم سن خودم پاسخ مثبت داده ام، البته در حد رابطه ی کلامی و عاطفی نه رابطه ی جنسی، من که تحت هیچ شرایطی به هیچ مردی روی خوش نشان نمی دادم الان شیفته و دلداده ی این رابطه ی کلامی شده ام و تمام دلخوشی ام در صبح ها زمانی که از خواب بیدار می شوم اوست و اگر روزی با او صحبت نکنم به شدت به هم می ریزم و روزم سیاه می شود!»

2. خانم سی وساله ای که یک فرزند دارد و شوهرش فرهنگی است و شخصیتی صد در صد عفیف و مذهبی دارد، می گوید: « پس از ازدواج رفته رفته شوهرم به دانشگاه رفتنم ایراد می گرفت و می گفت: استاد مرد برای زن حرام است. از همان اول نمی توانستم به چشم های او اعتماد کنم، دو گانگی در رفتار و گفتارش اذیتم می کرد. شوهرم نمی توانست نیاز غریزی مرا برطرف کند. گاهی به او التماس می کردم که احساس می کنم در گناه می افتم، اما او اهمیت نمی داد. الان کارم به جایی رسیده که تمام وجودم را خستگی گرفته، زانوهایم سست شده اند، کمردرد شدید گرفته ام، از زمین گیر شدنم خیلی هراسانم، تحمل ماندن در خانه را ندارم، تمام انگیزه هایم برای زندگی و حتی عبادت کم رنگ شده است و …

چندی پیش پیامکی اشتباهی از یک جوان مرا در هم ریخت. با وجود آنکه هنوز با او ارتباطی نداشتم تمام ذهنم را تسخیر خود کرد و رد دروننم به او علاقه ی خاصی پیدا کردم. الان مدام فکر می کنم که چه می شود باب رابطه ام را با او باز کنم و با او باشم!!»

خواننده های گران قدر، به دو مثال فوق توجه ویژه کنید و ببینید فقر محبت و بی توجهی به نیازهای غریزی و عاطفی همسر حتی از سرسخت ترین انسان ها چه شخصیتی می سازد!

ت) پنهان کاری

ابتلا به بدبینی و بدگمانی درباره ی همسر، یکی از عوامل زمینه ساز در مخفی نگه داشتن رازهای زندگی اوست. شخصی که در زندگی مشترک به همسرش بدبین است پیوسته درصدد افشا نکردن اسرار ذهنی خود برمی آید. ریشه ی اصلی این رفتار، سرایت دادن مریضی بدبینی به سایر افراد جامعه و در واقع امین ندانستن کسی در زندگی است. انسان بدگمان با عینک بدبینی خود تمام افراد را متهم می کند. او نمی تواند محل امنی را برای تخلیه ی افکار خود پیدا کند.

ث) فراموش نکردن لغزش های همسر

یکی از علائم بدبینی به ذهن سپردن و تمرکز کردن روی اشتباه های همسر است. زن یا شوهر بدبین نسبت به شخصیت واقعی همسرش سوء ظن پیدا می کند. او به خاطر نگاه بدبینانه و تنگ نظری یا به تعبیر دیگر بسته بودن نگاه به واقعیت شخصیت دیگران، توان پذیرش و تحمل اشتباه های همسر را از دست می دهد. چنین شخصیتی ذهن خود را صندوقچه ی خطاهای متنوع همسرش می کند و نمی تواند آنها را به دست فراموشی بسپارد.

ج) استخراج توهین های پنهانی از گفتار و رفتار همسر

از نشانه های بدبینی، پیدا کردن واژه ها یا رفتارهای خاصی از همسر است که دربردارنده ی اهانت یا قصد اهانت به او به شمار می آید.زوج ها بدبین پیوسته به دنبال یافتن شواهد مختلفی هستند که با ذهنیت منفی و مریض آنها انطباق پیدا کند، بنابراین در تمام گفته ها و رفتارهای شریک زندگی خود دقیق می شوند تا بلکه بتوانند هر چه بیشتر نگاه بدبینانه شان را تقویت کنند.

چ) در گیری دائمی با همسر، فرزندها و همکارها

زن یا شوهر بدبین همیشه در صدد بر چسب زنی به همسر و فرزندهایش است، او پیوسته با فضایی متشنج و پر از درگیری های لفظی روبروست. هنگامی که فرد بدبین نگاه آلوده اش را نسبت به همسر و فرزندهایش تداوم می بخشد به ذهنیت های منفی اکتفا نمی کند و برخی از آنها را به زبان می آورد. او با جبهه گیری های گاه و بیگاه فضای آرام منزل را به فضایی ناارام و پرتنش تبدیل می کند. بر همین روال محیط شغلی شخص بدبین هم فضایی پر از التهاب و درگیری است.

ح) زیر سوال بردن صداقت و وفاداری همسر

یکی از نشانه های قطعی بدگمانی لکه دار کردن راستی و وفاداری همسر است. فرد بدگمان از تمام روزنه های زندگی نکاتی را به چنگ می آورد که رفتار و گفتار همسر خود را با سوء ظن ارزیابی کند و صداقتش را زیر سوال ببرد. به گفته ی معصومین سلام الله علیهم اجمعین چنین همسری از بدترین انسان ها به شمار می آید.

خ) عدم صمیمیت با همسر

بروز نگاه بدبینی در زندگی مشترک و تداوم آن در گذر زمان، از بین برندده ی رفاقت و دلگرمی همسر است. شخص بدبین اجازه نمی دهد دوستی و صمیمیت آغاز زندگی تداوم یابد. کسی که عینک بدگمانی به چشم هایش زده است هراندازه هم که به ایجاد تقویت صمیمیت در قلب همسرش تمایل داشته باشد نحوه نگاه اسیب زای او مانع دوستی و رفاقت عمیق او با همسرش می شود؛ به تعبیردیگر بدگمانی او یکی از بزرگ ترین حجاب های بین ذهن او وقلب همسرش می شود.

بدبینی آفت زندگی مشترک

راهکارهای درمان بدگمانی

بدگمانی از آن دسته ناهنجارهای روانی است که به راحتی و در زمان اندگ قابل درمان نیست. از این رو برای زن و مردی که به این مرض مبتلا هستند باید تفهیم شود که با طولانی شدن زمان درمان، ناامید نشوند و از به کارگیری مستمر و مداوم راهکارهای پیشنهادی دست برندارند.

افراد مبتلا به این آسیب به شکل ساختاری در زمان ابتلا به این بیماری در اصل روند درمان خود شک دارند. آنها با نگاهی پر از ابهام و تردید به مسئله ی درمان خوود می نگرند. پس لازم است کسانی که عهده دار درمان آنها هستند یا همراهانی که با بیمار زندگی می کنند شک و تردید آنها را درک کنند و با صبر و شکیبایی بیمار را همراهی کنند.

راهکار اول: شناخت صحیح قبح بدگمانی

در شروع درمان باید، زشتی این صفات متناسب با شخصیت زن و مرد بدگمان به او فهمانده شود. ما معتقدیم که ریشه ی اصلی شکل گیری و رشد صفات رذیله در انسان عدم آگاهی از پلیدی ها و آثار شوم آنهاست. پس به هر میزانی که به آگاهی فرد افزوده شود از رشد فزاینده ی صفت ناشایست پیشگیری می شود. در گام اول ارائه ی نمونه ای از آیات و احادیث می تواند به شناخت چنین افرادی کمک کند.

از دیدگاه قرآن بدبین بودن به دیگران قطعا گناه است و به پرهیز جدی از آن فرمان داده شده است.

وجود نگاه بدبینانه در زن و شوهر زمینه ساز سرازیری آنها در دام گناه های غیر قابل جبرانی مثل تهمت به همسر است.

فردی که به خاطر بدگمانی، همسر خود را در معرض اتهام قرار می دهدد در واقع شخصیت او را لکه دار می کند. لکه دار کردن شخصیت همسر در واقع به معنای توهین به اوست. در احادیث ما اهانت به مومن به منزله ی اعلان جنگ رودرو با خداست.

زن یا شوهر بدبین باید درک کند که از درون ذهن وو نیت حقیقی همسر او کسی جز خداوند آگاه نیست. او نباید به خودش اجاره دهد امری را که با چشم ندیده یا با گوش خود نشنیده است به همسر خود نسبت دهد یا شخصیت او را تخریب کند. او باید بفهمد که نیرویی که این توهمات منفی را در مورد همسرش به دل او می اندازد کسی جز شیطان نیست و پیروری از آنچه که شیطان القا می کند آدمی را به سقوط و نابودی می کشاند.

راهکار دوم: مبارزه منفی

برخورد سلبی یا ستیز منفی در برابر زبانه ها و شعله های آتشین بدگمانی، رشد فزاینده ی این صفت مخرب را حداقل در گام های اولیه ی پیشروی کند و در صورت استمرار مبارزه و مراقبت های ویژه، بدگمانی فرد رفته رفته به شکل کامل مهار و از لایه های ذهن شخص بدگمان حذف می شود؛ مثلا توجه ویژه و محبت امیز به شخصی که درباره ی او گمان بد برده می شود یکی از نمادهای برخورد سلبی است.

فرد باید تمام توان خود را در ایجاد محبت و احترام به فرد بدگمان به کار بگیرد. حتی در مواردی برای او دست به دعا بردارد و خیرخواهی خود را درباره ی او اثبات کند و امید است که دعای خیر او باعث رنجش شیطان و عقب نشینی او شود.

راهکار سوم: محاسبه ی پیوسته

راه دیگر درمان بدبینی، ثبت موارد بدبینی در طول شبانه روز در یک دفتر به قصد حسابرسی و مشاهده ی موارد سرکشی این صفت است. زن یا شوهری که از این راه به قصد مهار این نیروی شیطانی بهره می گیرد، دفعات لغزش فکری خود را به دست خود ثبت می کند، پس خواه ناخواه در مسیر نکوهش نفس خود و ملامت آن قرار می گیرد و تلاش خود را در کمتر کردن دفعات بدبینی اش به کار می بندد.

راهکار چهارم: قرارداد بین خویش و خدا

موثرترین راهکار درمان صفت بدبینی در زن و شوهر، بستن قرارداد شرعی در قالب نذر، عهد یا قسم است. این قرارداد باید به شکل کاملا شرعی و حساب شده باشد تا پیامدهای سنگینی برای فرد داشته باشد؛ به عنوان نمونه زن یا مرد بدگمان با خدای خود عهد می بندد اگر در طول هفته یا ماه آینده به همسر خود گمان بد پیدا کرد سه روز را روزه بگیرد. از این طریق او بر نفس خود فشار زیادی وارد می کند و در صورتی که دوباره به همسرش بدبین شود و جریمه ی آن را بپردازد. در واقع نفس اماره ی خود را تحت فشار و تادیب می گذارد. در صورت بروز مجدد بدگمانی باید پیامد آن را بپردازد و تمایلات خود را سرکوب کند. بنابراین با اهرم خود کنترلی، خواسته های شیطانی خود را سرکوب می کند.

راهکار پنجم: ایجاد رابطه ی آموزشی با افراد خانواده

از دیگر راهکارهای درمان بدبینی در زن و شوهر، برقرار کردن رابطه ی صحیح و پیوسته با سایر افراد خانواده است البته در صورتی که آنها رفتار صحیح و به دور از سوء ظنی درباره ی دیگران داشته باشند. تداوم بخشیدن به یادگیری و دقت در نحوه ی رفتار افراد خانواده، زمینه ساز دور شدن افکار مسموم و شیطانی از شخص بدبین می شود و تداوم این ارتباطات رفته رفته خوش بینی را در شخصیت فرد مبتلا به سوءظن جایگزین می کند.

راهکار ششم: قطع رابطه با افراد بدبین

ذهن زن یا شوهر بدبین یا مبتلا شدن به سوء ظن، در واقع به ناهنجاری شخصیتی مبتلا شده است. برقراری رابطه و هم کلامی با افراد بدبین، زمینه ساز رشد این ناهنجاری می شود و آن را به صفتی پایدار و ماندگار تبدیل می کند. یکی از راه های درمان بدبینی، قطع کردنن رابطه با افراد مبتلا به این ناهنجاری است. تعامل و هم نشینی باافراد بدبین به مفهوم آبیاری و تقویت تدریجی ریشه های بدبینی در شخصیت زن یا شوهر مبتلا است.

راهکار هفتم: ارتباط پیوسته با افراد خوش بین

برای زن یا شوهر مبتلا به بدبینی لازم است که رابطه ی خود را با افراد خوش بین بیشتر کند؛ افرادی که به راحتی از کنار اطرافیان و کارهای انها عبور می کنند. از انجا که بخشی از نحوه نگاه انسان به زندگی و واقعیات آن در پرتو ارتباط با دیگران شکل می گیرد، ادامه ی تعامل و دوستی با چنین افرادی می تواند در یک فاصله ی زمانی خاص بر روی شخصیت زن یا شوهر بدبین تاثیر بگذارد و نگاه اوو را به همسرش اصلاح و تعدیل کند؛ زیرا وقتی که شخص بدبین در نحوه ی ارتباط دیگران با همسران خود دقت می کند و می بیند که آنها چگونه بانگاهی آرام و جدا از هرگونه کنجکاوی رفاقت و رابطه ی مشترکشان را با همسرشان حفظ می کنند رفته رفته تحت تاثیر رفتار آنها بینش خود را تغییر می دهد.

راهکار هشتم: تغییر سلولی مغز

ایجاد روند جدید و بازدارنده از افکار منفی یکی از عوامل تاثیرگذار بر تغییر صفت بدگمانی در زن و شوهر بدبین است و جلو پیشرفت و تقویت آن را می گیرد.

اگر شخص بدبین، قاطعانه و پیوسته ذهن خود را مشغول سرگرمی های ذهنی و ورزش هایی کند که ذهن او را درگیر نگه می دارند، کم کم سلول های مغزش تغییر شکل می دهند و اجازه نمی دهند که افکار منفی درباره ی دیگران به روندی روزمره و همیشگی تبدیل شود. تنها نقطه ی آفت و بازگشت ذهن به حالت منفی بافی اولیه، رها کردن سرگرمی ها در طول درمان است.

راهکار نهم: دوری از پنهان کاری در حضور فرد بدگمان

برای سرعت بخشیدن به دوره ی درمان بدبینی، لازم است به زن یا شوهری که مورد بدبینی همسر خود قرار گرفته اند فهمانده شود که از تمام رفتارها و گفتارهایی که زمینه ی تشدید و پیشرفت بدبینی همسرشان را فراهم می کند جداً پرهیز کنند؛ به عنوان نمونه پاسخ دادن تلفن یا پیامک در فضای خلوت و دور از چشم همسر را رها و سعی کنند تمام تماس ها و پیام ها را جلو چشم همسرشان جواب دهند. اغلب زن ها و شوهرهایی که دچار بدبینی شده اند از پنهان کاری همسران شان شدیدا رنج برده اند و همین عامل را باعث بدگمانی خود می دانند در حالی که جواب دادن تلفن یا ارسال پیامک در اتاقی خلوت، الزاما به معنی ارتباط با جنس مخالف نیست و در برخی از موارد یا به یک عادت غلط باز می گردد یا به خاطر ملاحظه و مراعات همسر و اطرافیان است. این افراد تنها می خواهند که آرامش فضای منزل از بین نرود اما همسری که سوءظن یا روی همسر خود حساسیت دارد با نگاه بدبینانه ای به این کار می نگرد.

راهکار دهم: پرهیز از محیط آلوده

یکی از راهکارهای درمان شخص بدبین، دور شدن او از محیط آلوده و زمینه ساز بدگمانی است. تا زمانی که ز یا شوهر مبتلا به بدگمانی در محیطی زندگی می کند یا با افراد آلوده ای رفاقت و تماس دارد که نگاه او را به اطرافیانش بدبین می کنند درمان عامل بدبینی او امکانپذیر نیست. ارتباط با افراد آلوده به مسائل اخلاقی باعث شکل گیری نگاه بدبینانه به تمام افراد جنس مخالف هر چند به شکل ناخودآگاه، در ذهن زن یا شوهر می شود. در حدیث زیبایی از امام علی علیه السلام می خوانیم: «فرد بدگمان به هیچ کس گمان صحیح و خیر نمی برد زیرا همگان را مانند خود می بیند»

تا زمانی که مرد بدبین با مردهای نااهل و ولنگار ارتباط دوستانه دارد و از فکر آنها بهره می گیرد تمام زن ها را ناپاک می داند و این رهگذر همسر خویش را هم آلوده می بیند. چنان که اگر زن بدگمان با زن های هرزه و هوس ران در ارتباط باشد و با آنها آمد و شد داشته باشد رفته رفته تمام مردها را آلوده می داند و طبیعتا همسر خود را هم ولنگار و ناپاک می بیند.

راهکار یازدهم: پرهیز از دروغ

ذهن زن و شوهر بدبین کاملا مستعد پرورش افکار ناصحیح و سرایت دادن نکته ای منفی به سایر بخش های رفتاری و گفتاری همسر خویش است. حتی مشاهده ی یک دروغ از همسر در چنین شرایط ناهنجاری می تواند زمینه ساز بیشتر شدن بدبینی به او شود. به افرادی که با طرف بدبین سر و کار دارند پیشنهاد می شود تحت هیچ شرایطی و در حد توان به زن یا شوهر بدگمان خود دروغ نگویند.

راهکار دوازدهم: تکثیر محبت

اکسیر اعجاز گوونه ی محبت، یکی از بزرگترین موهبت های خداوند به انسان است و اگر در جای خود و به شکل صحیح از آن بهره گرفته شود بیشترین تاثیر را در حل مشکلات دارد. برای از بین بردن بدبینی هم یکی از عواملی که در کم رنگ کردن این مشکل بسیار تاثیرگذار است دوری نکردن و کم اعتنایی نکردن و بیشتر کردن محبت به فرد بدبین است. همسر بدگمانی که در ذهن خود نکات منفی و غیر عقلانی را پرورش می دهد و رفته رفته از همسر خود فاصله ی بیشتری می گیرد نیاز به محبت و توجه خاص همسر دارد و نباید در این وضعیت ناهنجار روحی به حال خود رها شود.

منبع:e-teb.com